Rezerwat przyrody Kamień-Grzyb
Rezerwat przyrody Kamień-Grzyb – rezerwat przyrody nieożywionej we wsi Połom Duży w gminie Nowy Wiśnicz, powiecie bocheńskim, województwie małopolskim. Rok utworzenia: 1962, powierzchnia według aktu powołującego: 1,83 ha[1][2]. Znajduje się na gruntach Skarbu Państwa w zarządzie Nadleśnictwa Brzesko (leśnictwo Żegocina)[3].
| |
| rezerwat przyrody nieożywionej | |
| Typ | |
|---|---|
| Podtyp | |
| Państwo | |
| Województwo | |
| Mezoregion | |
| Data utworzenia |
7 kwietnia 1962 |
| Akt prawny | |
| Powierzchnia |
1,83 ha |
Położenie na mapie gminy Nowy Wiśnicz  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu bocheńskiego  | |
 49°53′21″N 20°28′28″E/49,889167 20,474444
| |
Położony jest na północnym stoku wzgórza Bukowiec na wysokości 380 m n.p.m.[4] w zagłębieniu terenu powstałym w wyniku erozji. Należy do obszaru Wiśnicko-Lipnickiego Parku Krajobrazowego. Rezerwat został utworzony dla zachowania fragmentu buczyny karpackiej oraz pomnika przyrody nieożywionej – skały z piaskowca istebniańskiego o kształcie grzyba, wysokości 7 m, obwodzie czapy 26 m i obwodzie trzonu 17 m. W rzeczywistości obiekt składa się z dwóch skał – druga to duży oderwany głaz, częściowo zagłębiony w podłożu[5]
Kamień-Grzyb powstał z tzw. fliszu karpackiego – osadu żwiru, piasku i mułu na dnie morza, przynoszonego przez rzeki. Było to ponad 60 mln lat temu. Później prądy wodne przesunęły go kilkaset kilometrów na północ, a ruchy górotwórcze wypiętrzyły je tworząc Karpaty. Skałki Kamienia-Grzyba powstały w wyniku późniejszych ruchów osuwiskowych po zboczach gór (bloki piaskowców ślizgały się po plastycznych, znajdujących się pod nimi warstwach łupków). Przewężony u dołu kształt skały, przypominający grzyba powstał wskutek tego, że w dolnej jego części występowały bardziej podatne na wietrzenie piaskowce. Również występujące na powierzchni głazów niewielkie jamki, tzw. struktury arkadowe i struktury plastrowe, to miejsca, gdzie występowały łatwiej wietrzejące piaskowce. Piaskowiec istebniański, z którego zbudowane są głazy, zawiera w swoim składzie zlepieńce utworzone z otoczaków kwarcu i innych skał, oraz cienkie warstwy łupków[6].
Przy skale znajduje się duża, trójkątna płyta kamienna. Na płycie oraz czapie grzyba wyryto kilka łacińskich imion i dat. Są to prawdopodobnie imiona zakonników z dawnego klasztoru Ojców Karmelitów w Nowym Wiśniczu, które wyryli zapewne w czasie wycieczki terenowej[6].
W rezerwacie, w ramach projektu Małopolski Szlak Geoturystyczny umieszczono tablicę informacyjną, szczegółowo opisującą z geologicznego punktu widzenia budowę głazów i mechanizm ich powstania. Tablica została opracowana przez fachowców z Akademii Górniczo Hutniczej w Krakowie[6].
Pod okapem u południowej podstawy skałki znajduje się Schronisko pod Grzybem[7].
Na Kamieniu Grzybie uprawiany był bouldering. Jest 10 dróg wspinaczkowych (baldów) o trudności od 4+ do 7a+ w skali francuskiej, jednak wspinaczka jest zabroniona, gdyż skała znajduje się w rezerwacie przyrody[8]
- Szlaki turystyczne
– Bochnia – Nowy Wiśnicz – rezerwat przyrody Kamień-Grzyb – Paprotna (obok Kamieni Brodzińskiego) – Rajbrot – Łopusze – Przełęcz Rozdziele – Widoma – góra Kamionna – Pasierbiecka Góra – Tymbark.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Rejestr rezerwatów przyrody województwa małopolskiego prowadzony przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Krakowie (stan na 31.12.2018 r.) [online] [dostęp 2019-05-12].
- ↑ a b c Rezerwat przyrody Kamień-Grzyb, [w:] Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [online], Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska [dostęp 2019-05-12].
- ↑ Rezerwaty przyrody [online], Nadleśnictwo Brzesko – Lasy Państwowe [dostęp 2019-05-12].
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna [online] [dostęp 2022-06-21].
- ↑ Mieczysław Klimaszewski, Grzyby skalne na pogórzu karpackim między Rabą a Dunajcem, „Ochrona przyrody”, 12, 1933.
- ↑ a b c Opracowana przez AGH Kraków tablica informacyjna.
- ↑ Tomasz Mleczek, Schron pod Grzybem [online], Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [dostęp 2020-04-19].
- ↑ Grzegorz Rettinger, Beskidy Zachodnie i Pogórze. Przewodnik wspinaczkowy, Kraków: wspinanie.pl, 2019, ISBN 978-83-947825-2-8.