Przedruk
Przedruk (ang. reprint) – dosłowne lub tylko nieznacznie zmienione, ponowne opublikowanie utworu.
Z reguły przedruk jest objętościowo większy niż cytat, i obejmuje cały utwór lub z niewielkimi skrótami. W formie przedruku publikowane są książki lub całe artykuły, także artykuły internetowe. Czasem przedruk artykułu polega na jego przetłumaczeniu i wydaniu w innym języku.
W przypadku przedruku konieczne jest zamieszczenie nazwiska autora (autorów) oraz danych pierwotnego druku (nazwa czasopisma, i inne dane bibliograficzne). Jeżeli z tego uprawnienia będzie chciał skorzystać inny podmiot, konieczne jest uzyskanie zgody wydawcy (lub samego autora). W przeciwnym razie twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia. Niektóre wydawnictwa i czasopisma automatycznie zezwalają na bezpłatne przedruki, z różnymi zastrzeżeniami technicznymi lub formalnymi.
Prawo przedruku w Polsce
edytujTak zwane prawo przedruku zostało uregulowane w art. 25 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych[1]. Ta regulacja służy szybkiemu i szerokiemu dostępowi do informacji. Odpowiednikami tego przepisu w dyrektywie 2001/29/WE są art. 5 ust. 3 lit. c) oraz f)[2].
Na ten przepis mogą powoływać się podmioty prowadzące działalność prasową, radiową i telewizyjną[3]. Ze względu na treść ust. 4 wymienione pojęcia odnoszą się także do mediów internetowych[4]. Niektórzy prawnicy opowiadają się za poszerzeniem kręgu beneficjentów[5].
Przedmiotem tej postaci dozwolonego użytku publicznego są szczegółowo określone kategorie rozpowszechnionych utworów poświęconych tematom, którymi w danym momencie interesuje się opinia publiczna[6]. Są to: sprawozdania o aktualnych wydarzeniach, artykuły prasowe na określone aktualne tematy, krótkie wyciągi z tych sprawozdań i artykułów, aktualne wypowiedzi i fotografie reporterskie, tłumaczenia tych sprawozdań, artykułów, wypowiedzi i fotografii, przeglądy publikacji i rozpowszechnionych utworów oraz krótkie streszczenia rozpowszechnionych utworów. Długość okresu, w którym temat pozostaje aktualny, zależy od prędkości obiegu informacji[7].
Wyjątkowo (na tle innych postaci dozwolonego użytku) twórcy mogą zabronić korzystania z pewnych kategorii utworów, a także mają prawo do wynagrodzenia z tytułu korzystania z określonych kategorii utworów. Część prawników twierdzi, że jedno zbiorcze zastrzeżenie podmiotu praw autorskich o wyłączeniu utworów z zakresu tej regulacji jest skuteczne[8]. Inni zajmują przeciwne stanowisko. Ich zdaniem zastrzeżenie dotyczące całego czasopisma, np. umieszczone w stopce redakcyjnej, nie jest wyraźne[9]. W przypadku, gdy podmiotowi praw autorskich przysługuje wynagrodzenie, użytkownik powinien zawrzeć stosowną umowę. W braku takiej umowy w imieniu uprawnionego może występować organizacja zbiorowego zarządzania. Zdaniem niektórych specjalistów przepis art. 25 ust. 4 pr. aut. został błędnie zredagowany, ponieważ sugeruje, że działalność organizacji zbiorowego zarządzania jest ograniczona do spraw dotyczących przedruku w Internecie[10].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1062), dalej jako: pr. aut.
- ↑ Dyrektywa 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 22 maja 2001 w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym (Dz.U. UE L z 22 czerwca 2001).
- ↑ Pojęcie prasy zostało zdefiniowane w art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy z 26 stycznia 1984 – Prawo prasowe (Dz.U. z 2018 r. poz. 1914), a radia i telewizji – w art. 1a ustawy z 29 grudnia 1992 o radiofonii i telewizji (Dz.U. z 2022 r. poz. 1722).
- ↑ Szerzej na temat zakresu pojęcia prasy w odniesieniu do podmiotów publikujących w Internecie: Brzozowska-Pasieka, Olszyński i Pasieka 2013 ↓, s. 133 i nn.
- ↑ Traple 2012 ↓, s. 19.
- ↑ Gienas 2016 ↓, s. 278.
- ↑ Wyrok SA w Warszawie z dnia 19 sierpnia 2005 r., VI ACa 330/05, LEX nr 189671, cyt. za: Barta i Markiewicz 2016 ↓, s. 255.
- ↑ Stanisławska-Kloc 2015 ↓.
- ↑ Traple 2011 ↓, s. 259.
- ↑ Traple 2011 ↓, s. 261.
Bibliografia
edytuj- Janusz Barta, Ryszard Markiewicz, Prawo autorskie, Warszawa: Wolters Kluwer, 2016, ISBN 978-83-264-9694-3.
- Monika Brzozowska-Pasieka, Michał Olszyński, Jerzy Pasieka, Prawo prasowe: komentarz, Warszawa: LexisNexis Polska Sp. z o.o, 2013, ISBN 978-83-278-0380-1, OCLC 891247377.
- Krzysztof Gienas, Komentarz do art. 25, [w:] Andrzej Drzewiecki i inni, Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych: komentarz, wyd. 3, Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck, 2016, ISBN 978-83-255-8504-4, OCLC 953152925.
- Sybilla Stanisławska-Kloc, Komentarz do art. 25, [w:] Marek Bukowski i inni, Prawo autorskie i prawa pokrewne, Damian Flisak (red.), Warszawa: LEX a Wolters Kluwer business, 2015, ISBN 978-83-264-3326-9, OCLC 903322376.
- Elżbieta Traple, Dozwolony użytek chronionych utworów, [w:] Monika Czajkowska-Dąbrowska i inni, Prawo autorskie i prawa pokrewne, wyd. 5, Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2011, ISBN 978-83-264-1493-0.
- Elżbieta Traple, Raport na temat dostosowania polskiego systemu praw autorskich i praw pokrewnych do wymogów społeczeństwa informacyjnego, Warszawa – Kraków 2012.