Remigiusz Ładowski

Remigiusz Ładowski
Kraj działania	I Rzeczpospolita
Data urodzenia	5 kwietnia 1738
Data i miejsce śmierci	1798 ; Warszawa
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Inkardynacja	jezuici

Remigiusz Ładowski (ur. 5 kwietnia 1738 na Wołyniu, zm. 1798 w Warszawie) – pijar, tłumacz, przyrodnik, pedagog i nauczyciel w szkołach pijarskich.

Życiorys

Urodził się na Wołyniu, w rodzinie szlacheckiej. W wieku 19 lat (14 sierpnia 1757), wstąpił do zgromadzenia pijarów. Do roku 1759 włącznie, odbywał nowicjat w Podolińcu. Następnie studiował w seminariach zakonnych: retorykę (Rzeszów, do roku 1760) i filozofię (Międzyrzecz Korecki, do roku 1762). Wkrótce rozpoczął prace pedagogiczną w kolejnych ośrodkach: Chełm 1762/1763; Łowicz 1763/1764 i Wieluń 1764/1765. Po ukończeniu studiów teologicznych w Chełmie (1765/1766), nauczał kolejno w: Piotrkowie (1766/1767) i Radomiu (1767/1768). Tamteż pełnił obowiązki administratora parafii (1770) oraz opiekuna konwiktorów (1771). Przez niemal 4 lata (1772-1775) piastował funkcję wiceregensa Konwiktu Szaniawskiego w Łukowie. Wkrótce potem trafił kolejno na dwory: Scypionów (1776-1780), Gołuchowskich (1781-1782), a następnie do domu zakonnego w Krakowie (1783). Przez niemal 5 lat (1787-1792) pełnił funkcję: nauczyciela A. Sapiehy, krajczyca wielkiego litewskiego. Niedługo potem, emerytowany w zakonie, zamieszkał w Wisznicach T. Sapieżyny.

Twórczość

Autor dzieła Prawo natury, prawo polityczne i prawo narodów krótkim i jasnym sposobem do użytku szlachetnej młodzi spisane (Lublin 1793). Jeden z badaczy, K. Opałek, przypisuje Ładowskiemu także Krótkie zebranie trzech praw początkowych, to jest prawa natury, politycznego i narodów, z różnych autorów wyjęte (Lwów 1780). W obu tych pracach prawo natury pojmowane jest fizjokratycznie.

Ważniejsze dzieła

O hodowaniu pszczół, ich rozmnożeniu i chorobach, Warszawa 1781
Historia naturalna Królestwa Polskiego, czyli zbiór krótki przez alfabet ułożony zwierząt, roślin i minerałów, znajdujących się w Polszcze, Litwie i prowincjach odpadłych. Zebrana z pisarzów godnych wiary, rękopismów i świadków oczywistych, dwa polskie wydania: Kraków 1783-1804^[1]; przekł. niemiecki (1793)^[2]^[3],
Powinności dla osób szlachetnie urodzonych, Lublin 1788
Prawo natury, prawo polityczne i prawo narodów krótkim i jasnym sposobem dla użytku szlachetnej młodzi spisane, Lublin 1793.

Przekłady

Gramatyka geograficzna albo zbiór dokładny geografii, nowym ułożony i zebrany sposobem. (Przekł. z franc.) t. 1, Warszawa 1774^[4]; t. 2: Gramatyki geograficznej tom II, zamykający opisanie Azji, Afryki i Ameryki, z wyspami do nich należącymi, Warszawa 1784^[5]
Ch. A. J. Leclerc de Montlinot: Dykcjonarz służący do poznania historii naturalnej i różnych osobliwszych starożytności, które ciekawi w gabinetach znajdują... Dzieło... z francuskiego przełożone t. 1-2, Kraków 1783
J. Baudory: Dzieła... dla szlachetnej młodzieży wielce użyteczne, do odkrycia i wydoskonalenia przymiotów im potrzebnych. We czterech rozprawach zamknięte. Z francuskiego przełożone, Lublin 1785, (dedykacja: A. z Sapiehów Jabłonowskiej)
N. G. Clerc: Wiadomość o chorobach zaraźliwych bydła oraz podane sposoby do uleczenia i zaradzenia onym skutecznie (1786), inform. Estreicher XIV (1896), 299
S. F. de Genlis: Teatr dla użytku młodych, czyli komedie pani de Genlis tłumaczone z francuskiego t. 1-3, Warszawa 1787-1788, zawartość:
- tom 1:
  - Agar na puszczy. Komedia w 1 akcie
  - Piękna i bestia pod wiadomym nazwiskiem Zemira i Azor. Komedia we 2 aktach
  - Flaszeczki. Komedia w 1 akcie
  - Wyspa szczęśliwa. Komedia we 2 aktach
  - Dziecię zepsute. Komedia we 2 aktach
  - Niebezpieczeństwa świata. Komedia we 3 aktach
- tom 2:
  - Ślepa w Spa. Komedia w 1 akcie
  - Gołąbek. Komedia w 1 akcie
  - Nieprzyjaciółki wspaniałe. Komedia we 2 aktach
  - Dobra matka. Komedia we 3 aktach
  - Intrygantka. Komedia we 2 aktach
- tom 3:
  - Bal dziecinny albo pojedynek. Komedia we 2 aktach
  - Wędrownik. Komedia we 2 aktach
  - Watek. Komedia we 2 aktach
  - Fałszywi przyjaciele. Komedia we 2 aktach
  - Trybunał. Komedia we 3 aktach
(Ph. Avril): Podróż do różnych krajów Europy i Azji przez misjonarzów Societatis Jesu odprawiona w r. 1790, końcem okdrycia nowej drogi do chin, z opisaniem Tatarii Wielkiej. (Przekł. z franc.), Warszawa 1791
S. F. de Genlis: Teatr dla społeczności, czyli komedie pani Genlis tłumaczone t. 1-2, Warszawa 1793, zawartość:
- tom 1:
  - Matka współzalotnica. Komedia w 5 aktach
  - Amant bezimienny. Komedia w 5 aktach
  - Miłość macierzyńska. Komedia w 1 akcie
  - Więzienie. Komedia w 1 akcie
- tom 2:
  - Zelia albo szczera. Komedia w 5 aktach
  - Zły z miny. Komedia w 5 aktach
  - Fałszywa delikatność. Komedia we 3 aktach.

Przypisy

↑ RemigiuszR. Ładowski RemigiuszR., Historya naturalna Królestwa Polskiego czyli zbiór krótki przez alfabet ułożony zwierząt, roślin y minerałów, znajdujących się w Polszcze, Litwie y prowincjach odpadłych, 1783 .
↑ Ładowski 1783 ↓.
↑ Ładowski 1804 ↓.
↑ RemigiuszR. Ładowski RemigiuszR., Gramatyka geograficzna albo zbior dokładny geografii nowym ułozony y zebrany sposobem. Tom I, Warszawa: w drukarni J.K.Mci y Rzeczypospolitey u XX Scholarum Piarum, 1774 .
↑ RemigiuszR. Ładowski RemigiuszR., Gramatyki geograficzney tom II zamykaiący opisanie Azyi, Afryki y Ameryki z wyspami do nich nalezącemi do druku podany, Warszawa: w drukarni J.K.Mci y Rzeczypospolitey u XX Scholarum Piarum, 1774 .

Bibliografia

Remigiusz Ładowski: Historia naturalna Królestwa Polskiego, czyli zbiór krótki przez alfabet ułożony zwierząt, roślin i minerałów, znajdujących się w Polszcze, Litwie i prowincjach odpadłych. Zebrana z pisarzów godnych wiary, rękopismów i świadków oczywistych.. Kraków: W drukarni uprzywilejowaney Ignacego Grebla, 1783.
Remigiusz Ładowski: Historia naturalna Królestwa Polskiego, czyli zbiór krótki przez alfabet ułożony zwierząt, roślin i minerałów, znajdujących się w Polszcze, Litwie i prowincjach odpadłych. Zebrana z pisarzów godnych wiary, rękopismów i świadków oczywistych.. Kraków: W drukarni uprzywilejowaney Antoniego Grebla, 1804.
Filozofia w Polsce. Słownik pisarzy, wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1971
T. 5: Oświecenie. W: Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1967, s. 269-271.

Linki zewnętrzne

Dzieła Remigiusza Ładowskiego w bibliotece Polona

[1] RemigiuszR. Ładowski RemigiuszR., Historya naturalna Królestwa Polskiego czyli zbiór krótki przez alfabet ułożony zwierząt, roślin y minerałów, znajdujących się w Polszcze, Litwie y prowincjach odpadłych, 1783 .

[CITEREFŁadowski1783-2] Ładowski 1783 ↓.

[CITEREFŁadowski1804-3] Ładowski 1804 ↓.

[4] RemigiuszR. Ładowski RemigiuszR., Gramatyka geograficzna albo zbior dokładny geografii nowym ułozony y zebrany sposobem. Tom I, Warszawa: w drukarni J.K.Mci y Rzeczypospolitey u XX Scholarum Piarum, 1774 .

[5] RemigiuszR. Ładowski RemigiuszR., Gramatyki geograficzney tom II zamykaiący opisanie Azyi, Afryki y Ameryki z wyspami do nich nalezącemi do druku podany, Warszawa: w drukarni J.K.Mci y Rzeczypospolitey u XX Scholarum Piarum, 1774 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]