Raymond Burr
Raymond William Stacey „Ray” Burr[1] (ur. 21 maja 1917 w New Westminster, zm. 12 września 1993 w Sonomie) − kanadyjski aktor telewizyjny, teatralny i filmowy. Laureat dwóch nagród Emmy (ośmiokrotnie nominowany do tych statuetek), nominowany do dwóch Złotych Globów[2].
| |
| Imię i nazwisko |
Raymond William Stacey Burr |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
21 maja 1917 |
| Data i miejsce śmierci |
12 września 1993 |
| Zawód |
aktor |
| Współmałżonek |
Isabella Ward |
| Lata aktywności |
1934–1993 |
Życiorys
edytujWczesne lata
edytujUrodził się w New Westminster[3], w Kolumbii Brytyjskiej jako syn Minervy Annette (z domu Smith, 1892–1974), pianistki i nauczycielki muzyki, i Williama Johnstona Burra (1889–1985), sprzedawcy sprzętu elektronicznego[4]. Kiedy Burr miał sześć lat, jego rodzice rozwiedli się. Jego matka przeniosła się do Vallejo w Kalifornii, razem z nim i jego młodszym rodzeństwem - siostrą Geraldine i bratem Jamesem Edmondem, podczas gdy jego ojciec pozostał w New Westminster. Jego samotna matka utrzymywała swoją małą rodzinę grając na organach w kinach i kościołach[5]. Burr był w stanie wykonywać dorywcze prace. Pracował jako pomocnik na ranczu, podróżujący sprzedawca przyciemnionych fotografii, straż pożarna w służbie leśnej i agent nieruchomości w Chinach, gdzie na krótko zamieszkała jego matka[5]. Burr krótko uczęszczał do Akademii Wojskowej San Rafael w San Rafael w Kalifornii i ukończył Berkeley High School[6].
Kariera
edytujW 1934 dołączył do grupy teatralnej repertuarowej w Toronto, która występowała w całej Kanadzie, a następnie dołączył do innej grupy, która podróżowała w Indiach, Australii i Anglii. Krótko uczęszczał do Long Beach Junior College[6] i przez semestr uczył w San Jose Junior College, pracując wieczorami jako aktor radiowy i piosenkarz[7]. Po krótkim pobycie jako piosenkarz w nocnym klubie w Paryżu, Burr studiował na Uniwersytecie Stanforda, Columbia i University of Chunking[5]. W wieku 19 lat poznał reżysera Anatole’a Litvaka, który załatwił Burrowi pracę w letnim kinie w Toronto. Doprowadziło to do powiązania z angielską firmą koncertową. W 1937 rozpoczął współpracę z Pasadena Playhouse[8].
W 1940 przeniósł się do Nowego Jorku i zadebiutował na Broadwayu w musicalu Crazy With the Heat (1941)[9]. Jego kolejny występ w broadwayowskiej sztuce The Duke in Darkness (1944) jako lojalny przyjaciel uwięzionego bohatera zaowocował kontraktem z RKO Pictures.
Burr wziął udział w ponad 50 filmach fabularnych, tworząc szereg złoczyńców, które uczyniły go ikoną filmu noir[10]. Po ekranowym debiucie jako szofer pani Millicent Potter w komedii Earl of Puddlestone (1940) z Jamesem Gleasonem, zagrał Paula Gilla w komedii romantycznej Marvina LeRoya Bez zastrzeżeń (Without Reservations, 1946) z Claudette Colbert. Spędził następne dziesięć lat, specjalizując się w rolach czarnych charakterów; jako Jeff Torrance w dramacie San Quentin (1946), nieuczciwy radny miejski Les Taggart w komedii romantycznej George’a Sidneya Key to the City (Klucz do miasta, 1950) u boku Clarka Gable’a, prokurator pkręgowy R. Frank Marlowe w melodramacie George’a Stevensa Miejsce pod słońcem (A Place in the Sun, 1951) z Montgomerym Cliftem i Elizabeth Taylor oraz Harold Loftus w dramacie Krzyk pośród nocy (A Cry in the Night, 1992) z Natalie Wood. Jego najsłynniejsze kreacja w tym okresie to rola pana Larsa Thorwalda – melancholijnego mordercy żony w dreszczowcu Alfreda Hitchcocka Okno na podwórze (1954) z Jamesem Stewartem i Grace Kelly, a także postać dziennikarza Steve’a Martina w anglojęzycznych scenach filmu japońskiego Godzilla: Król potworów (Godzilla, King of the Monsters!, 1956), za którą dekadę później w Godzilli 1985 był nominowany do Złotej Maliny jako najgorszy aktor drugoplanowy[11]. W miniserialu biblijnym CBS Piotr i Paweł (Peter and Paul, 1981) z Anthonym Hopkinsem wystąpił jako Herod Agryppa I.
Życie prywatne
edytuj10 stycznia 1948 ożenił się z Isabellą Ward[12]. Rozwiedli się w 22 sierpnia 1952[12].
Był homoseksualistą, choć ukrywał swoją seksualność przez większość życia z obawy, że zaszkodzi to jego karierze[12]. W latach 1960–1993 był związany z Robertem Benevidesem, młodym aktorem i weteranem wojny koreańskiej, którego Burr poznał na planie Perry’ego Masona[13].
Filmografia
edytujFilmy
edytuj- 1950: Key to the City (Klucz do miasta) jako Les Taggart
- 1951: Miejsce pod słońcem (A Place in the Sun) jako prokurator okręgowy R. Frank Marlowe
- 1951: Jego typ kobiety (His Kind of Woman) jako Nick Ferraro
- 1954: Okno na podwórze (Rear Window) jako pan Lars Thorwald
- 1982: Spokojnie, to tylko awaria (Airplane II: The Sequel) jako sędzia
Seriale TV
edytuj- 1967–1975: Ironside jako Robert T. Ironside
- 1979: Statek miłości (The Love Boat) jako Malcolm Dwyer
Przypisy
edytuj- ↑ Personalidade: Raymond Burr (EUA). InterFilmes.com. [dostęp 2021-07-19]. (port.).
- ↑ Raymond Burr Awards. AllMovie. [dostęp 2021-07-19]. (ang.).
- ↑ Raymond Burr Biography (1917-1993). Film Reference. [dostęp 2021-07-19]. (ang.).
- ↑ William Bjornstad: Raymond Burr (1917–1993). Find a Grave. [dostęp 2021-07-19]. (ang.).
- ↑ a b c Hal Erickson: Raymond Burr Biography. AllMovie. [dostęp 2021-07-19]. (ang.).
- ↑ a b Raymond Burr Pictures. FanPix.Net. [dostęp 2021-07-19]. (ang.).
- ↑ Brett White: ‘Perry Mason’ Star Raymond Burr Blazed Trails for Gay Actors—Even If He Hid Behind a Straight Tragedy. Decider, 22 czerwca 2020. [dostęp 2021-07-19]. (ang.).
- ↑ Michael Thornton: Raymond Burr had flings with starlets such as Natalie Wood... except he made it all up. „Daily Mail”, 27 czerwca 2020. [dostęp 2021-07-19]. (ang.).
- ↑ Raymond Burr. Internet Broadway Database. [dostęp 2021-07-16]. (ang.).
- ↑ Raymond Burr. Rotten Tomatoes. [dostęp 2021-07-19]. (ang.).
- ↑ Raymond Burr Awards. FamousFix. [dostęp 2021-07-19]. (ang.).
- ↑ a b c Raymond Burr Relationships. FamousFix. [dostęp 2021-07-19]. (ang.).
- ↑ Ed Walsh: Burr, in the closet during TV career, comes to life in new book. The Bay Area Reporter Online, 26 czerwca 2008. [dostęp 2021-07-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-19)]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Raymond Burr w bazie IMDb (ang.)
- Raymond Burr w bazie Filmweb
- Raymond Burr w bazie Notable Names Database (ang.)