Ratusz w Rzeszowie

budynek

Ratusz w Rzeszowie – zabytkowy[2] ratusz w Rzeszowie.

Ratusz w Rzeszowie
Zabytek: nr rej. A-1040 z 31 grudnia 1993 r.[1]
Ilustracja
Ratusz w Rzeszowie w 2016 r., widok od północnego wschodu
Państwo

 Polska

Miejscowość

Rzeszów

Typ budynku

ratusz

Styl architektoniczny

neogotyk, neorenesans

Kondygnacje

3

Powierzchnia użytkowa

989,84 m²

Ukończenie budowy

1591

Ważniejsze przebudowy

ok. 1730, ok. 1820, 1867–1884, 1895–1898, 1993–1996

Zniszczono

1657

Odbudowano

druga połowa XVII w.

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Ratusz w Rzeszowie”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Ratusz w Rzeszowie”
Położenie na mapie Rzeszowa
Mapa konturowa Rzeszowa, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Ratusz w Rzeszowie”
Ziemia50°02′14,28″N 22°00′14,42″E/50,037300 22,004006

Budynek o neogotyckich i neorenesansowych cechach stylowych, znajdujący się na Rynku. Siedziba Urzędu Miasta Rzeszowa[3].

Historia

edytuj

Pierwsza wzmianka o ratuszu w Rzeszowie pochodzi z aktu lokacyjnego miasta, wystawionego w 1427 r. przez Piotra Lunaka z Wiśnicza i Stoigniewa z Szumska. Budowla ta była drewniana i podpiwniczona[4][5], spłonęła w 1576 r. w wielkim pożarze miasta[6].

Przed 1591 r., na polecenie Mikołaja Spytka Ligęzy, wybudowano nowy, murowany ratusz z gankiem, przedsionkiem oraz wieżą, który został zniszczony podczas najazdu księcia Jerzego II Rakoczego w 1657 r.[4][5] Budynek odbudowano w drugiej połowie XVII w. jako obiekt dwukondygnacyjny z dachem czterospadowym[5], a ok. 1730 r. pod nadzorem Karola Henryka Wiedemanna przebudowano i wyremontowano[5][4]. Prawdopodobnie ok. 1820 r. Johan Burgaller ponownie przebudował ratusz (wówczas budynek o cechach stylowych skromnego klasycyzmu), a kolejny większy remont odbył się w latach 1867–1884[5].

W latach 1895–1898 ratusz przebudowano według projektu Franciszka Skowrona. Nadano mu neogotycki i neorenesansowy wygląd, dobudowano drugie piętro oraz, według projektu Kazimierza Hołubowicza, ukształtowano na nowo wnętrza[6].

Podczas II wojny światowej obiekt zdewastowano. W latach 1993–1996 przeprowadzono remont, modernizację i rekonstrukcję budowli[4].

Siedmiokrotnie w ciągu doby z ratusza rozbrzmiewa hejnał miasta, skomponowany przez Tomasza Stańkę[7].

Architektura

edytuj

Budynek został wzniesiony z cegły, jest trzykondygnacyjny i częściowo podpiwniczony (mury piwnic kamienne). Skonstruowany został na planie prostokąta[5], jego ściany otynkowano[8].

Elewacje budynku są zróżnicowane, z oknami różnej wielkości, o różnych kształtach[5]. Elewacja północna jest dziesięcioosiowa, z nieznacznym trzyosiowym ryzalitem zwieńczonym trójkątnym szczytem. W ryzalicie znajduje się główne wejście do budynku, po obu stronach którego znajdują się balkony. Elewacja południowa jest również dziesięcioosiowa, z trzyosiowym ryzalitem, który, kryty trójspadowym dachem, po obu stronach zwieńczony jest ośmiobocznymi wieżyczkami. Elewacje zachodnia i wschodnia są trzyosiowe, zwieńczone trójkątnymi szczytami. Elewacja wschodnia z podcieniem na filarach z kamiennych bloków piaskowcowych, nad którym znajduje się balkon[8].

Wewnątrz obiektu pomieszczenia nakryte są sklepieniami krzyżowymi, żaglastymi i kolebkowymi. Piwnice sklepione kolebkowo[8].

Dach budynku jest wielospadowy, kryty dachówką ceramiczną[5].

Powierzchnia użytkowa obiektu wynosi 989,84 m², kubatura liczy 7228 m³[8].

Przypisy

edytuj
  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2023-04-21].
  2. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.
  3. Urząd Miasta – dane adresowe [online], bip.erzeszow.pl [dostęp 2023-04-21].
  4. a b c d Ratusz [online], Serwis informacyjny Urzędu Miasta Rzeszowa [dostęp 2023-04-23].
  5. a b c d e f g h ratusz – zabytek.pl [online], zabytek.pl [dostęp 2023-04-21] (pol.).
  6. a b Rzeszowski Ratusz [online], wuozprzemysl.pl [dostęp 2023-04-21] (pol.).
  7. Tomasz Stańko skomponował hejnał dla Rzeszowa; wykona go w niedzielę [online], dzieje.pl [dostęp 2023-04-21] (pol.).
  8. a b c d Marta Wajdowicz, Karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa, tzw. biała – Ratusz [online], zabytek.pl, grudzień 1993 [dostęp 2023-04-22] (pol.).