Rada Narodowa (Szwajcaria)
Rada Narodowa[1][2] (niem. Nationalrat, fr. Conseil National, wł. Consiglio Nazionale, rom. Cussegl Naziunal) – izba niższa dwuizbowego parlamentu Szwajcarii, składająca się z 200 członków wybieranych w wyborach powszechnych, systemem proporcjonalnym. Kadencja Rady Narodowej trwa 4 lata.
| Państwo | |
|---|---|
| Rodzaj |
izba niższa |
| Rok założenia |
1848 |
| Kierownictwo | |
| Przewodniczący | |
| Pierwszy Wiceprzewodniczący | |
| Struktura | |
| |
| Liczba członków |
200 |
| Stowarzyszenia polityczne |
|
| Ordynacja | |
| Ostatnie wybory | |
| Siedziba | |
| |
| Bundeshaus Bundesplatz 3 3005 Berno | |
| Strona internetowa | |
Obrady Rady Narodowej odbywają się symultanicznie w trzech głównych językach Konfederacji Szwajcarskiej (niemieckim, francuskim i włoskim), tzn. deputowany mówi w jednym języku, a jego wystąpienie jest tłumaczone na bieżąco na dwa pozostałe języki[3][4].
Ostatnie wybory odbyły się 23 października 2023 r.[5].
Historia
edytujPo zakończeniu wojny domowej dokonano reorganizacji państwa szwajcarskiego czego efektem było uchwalenie Konstytucji Federalnej z dnia 12 września 1848 roku. Na mocy konstytucji zastąpiono jednoizbowy Tagsatzung dwuizbowym Zgromadzeniem Federalnym, wybieranym na trzyletnią kadencję.
1848-1851
edytujRada Narodowa I kadencji liczyła 111 deputowanych. Sposób ich wybrania określony został przez każdy kanton osobno.
| Kanton | Liczba mandatów | Liczba okręgów wyborczych |
|---|---|---|
 Zurych
|
12 | 4 |
 Berno
|
20 | 6 |
 Lucerna
|
6 | 1 |
 Uri
|
1 | 1 |
 Schwyz
|
2 | 2 |
 Obwalden
|
1 | 1 |
 Nidwalden
|
1 | 1 |
 Glarus
|
1 | 1 |
 Zug
|
1 | 1 |
 Fryburg
|
5 | 5 |
 Solura
|
3 | 1 |
 Bazylea-Miasto
|
1 | 1 |
 Bazylea-Okręg
|
2 | 1 |
 Szafuza
|
2 | 1 |
 Appenzell Ausserrhoden
|
2 | 1 |
 Appenzell Innerrhoden
|
1 | 1 |
 St. Gallen
|
8 | 4 |
 Gryzonia
|
4 | 4 |
 Argowia
|
9 | 1 |
 Turgowia
|
4 | 4 |
 Ticino
|
6 | 1 |
 Vaud
|
9 | 3 |
 Valais
|
4 | 4 |
 Neuchâtel
|
3 | 1 |
 Genewa
|
3 | 1 |
| RAZEM | 111 | 52 |
1851-1919
edytujW 1851 roku Zgromadzenie Federalne wprowadziło jednolite prawo wyborcze do Rady Narodowej, wprowadzające większościową ordynację wyborczą. Kraj podzielony został na jedno- i wielomandatowe okręgi wyborcze. Liczba mandatów zależna była od liczby mieszkańców – 1 mandat na 20 000 obywateli oraz dodatkowy mandat jeżeli pozostała część przekraczała 10 000. Zmian w okręgach wyborczych dokonywano raz na dziesięć lat, na podstawie dziesięcioletniego spisu ludności. Na przestrzeni lat 1848-1911 liczba mandatów wzrosła z 111 do 189.
| Kanton | Liczba okręgów | Liczba mandatów | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1851-1863 | 1863-1872 | 1872-1881 | 1881-1890 | 1890-1902 | 1902-1911 | 1911-1919 | 1851-1863 | 1863-1872 | 1872-1881 | 1881-1890 | 1890-1902 | 1902-1911 | 1911-1919 | |
| Zurych
|
4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 5 | 13 | 13 | 14 | 16 | 17 | 22 | 25 |
| Berno
|
6 | 6 | 6 | 6 | 7 | 7 | 7 | 23 | 23 | 25 | 31 | 31 | 33 | 36 |
| Lucerna
|
3 | 3 | 4 | 4 | 3 | 3 | 3 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 8 |
| Uri
|
1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 |
| Schwyz
|
1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 2 | 2 | 2 | 3 | 3 | 3 | 3 |
| Obwalden
|
1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 |
| Nidwalden
|
1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 |
| Glarus
|
1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 |
| Zug
|
1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 |
| Fryburg
|
2 | 2 | 2 | 3 | 3 | 3 | 2 | 5 | 5 | 6 | 6 | 6 | 6 | 7 |
| Solura
|
1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 3 | 3 | 4 | 4 | 4 | 5 | 6 |
| Bazylea-Miasto
|
1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 2 | 2 | 3 | 4 | 6 | 7 |
| Bazylea-Okręg
|
1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 2 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 4 |
| Szafuza
|
1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 |
| Appenzell Ausserrhoden
|
1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 2 | 2 | 2 | 3 | 3 | 3 | 3 |
| Appenzell Innerrhoden
|
1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 |
| St. Gallen
|
4 | 3 | 3 | 3 | 5 | 5 | 5 | 8 | 9 | 10 | 10 | 11 | 13 | 15 |
| Gryzonia
|
4 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 1 | 4 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 6 |
| Argowia
|
3 | 3 | 3 | 3 | 4 | 4 | 4 | 10 | 10 | 10 | 10 | 10 | 10 | 12 |
| Turgowia
|
1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 4 | 5 | 5 | 5 | 5 | 6 | 7 |
| Ticino
|
2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 6 | 6 | 6 | 7 | 6 | 7 | 8 |
| Vaud
|
3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 10 | 11 | 11 | 12 | 12 | 14 | 16 |
| Valais
|
3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 2 | 2 | 4 | 5 | 5 | 5 | 5 | 6 | 6 |
| Neuchâtel
|
1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 4 | 4 | 5 | 5 | 5 | 6 | 7 |
| Genewa
|
1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 3 | 4 | 4 | 5 | 5 | 7 | 8 |
| RAZEM | 49 | 47 | 48 | 49 | 52 | 49 | 49 | 120 | 128 | 135 | 145 | 147 | 167 | 189 |
Od 1919
edytujW 1919 roku przeprowadzono reformę, w wyniku której każdy kanton został pojedynczym okręgiem wyborczym. Ponadto w wielomandatowych okręgach wyborczych zmieniono ordynację na proporcjonalną. W 1931 roku postanowiono o przedłużeniu kadencji do lat czterech. W celu ograniczenia wciąż rosnącej liczby członków Rady Narodej zmieniono zasadę przypisywania mandatów zwiększając liczbę obywateli na którą przysługuje jeden mandat do 22 000 w 1931 roku oraz do 23 000 w 1951. W 1963 roku ograniczono liczbę deputowanych do 200, bez względu na liczbę ludności[6].
| Kanton | Liczba mandatów | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1919-1922 | 1922-1931 | 1931-1943 | 1943-1951 | 1951-1963 | 1963-1971 | 1971-1979 | 1979-1983 | 1983-1995 | 1995-2003 | 2003-2015 | 2015-2019 | |
| Zurych
|
25 | 27 | 28 | 31 | 32 | 35 | 35 | 35 | 35 | 34 | 34 | 35 |
| Berno
|
32 | 34 | 31 | 33 | 33 | 33 | 31 | 29 | 29 | 27 | 26 | 25 |
| Lucerna
|
8 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 10 | 10 | 10 |
| Uri
|
1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 |
| Schwyz
|
3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 4 | 4 |
| Obwalden
|
1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 |
| Nidwalden
|
1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 |
| Glarus
|
2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 |
| Zug
|
1 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 3 | 3 | 3 |
| Fryburg
|
7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 7 | 7 |
| Solura
|
6 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 6 |
| Bazylea-Miasto
|
7 | 7 | 7 | 8 | 8 | 8 | 7 | 7 | 6 | 6 | 5 | 5 |
| Bazylea-Okręg
|
4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 5 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 |
| Szafuza
|
2 | 3 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 |
| Appenzell Ausserrhoden
|
3 | 3 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 1 | 1 |
| Appenzell Innerrhoden
|
1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 |
| St. Gallen
|
15 | 15 | 13 | 13 | 13 | 13 | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 |
| Gryzonia
|
6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 |
| Argowia
|
12 | 12 | 12 | 12 | 13 | 13 | 14 | 14 | 14 | 15 | 15 | 16 |
| Turgowia
|
7 | 7 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 |
| Ticino
|
8 | 8 | 7 | 7 | 7 | 7 | 8 | 8 | 8 | 8 | 8 | 8 |
| Vaud
|
16 | 16 | 15 | 16 | 16 | 16 | 16 | 16 | 17 | 17 | 18 | 18 |
| Valais
|
6 | 6 | 6 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 8 |
| Neuchâtel
|
7 | 7 | 6 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 4 |
| Genewa
|
8 | 9 | 8 | 8 | 8 | 10 | 11 | 11 | 11 | 11 | 11 | 11 |
 Jura
|
2 | 2 | 2 | 2 | 2 | |||||||
| RAZEM | 189 | 198 | 187 | 194 | 196 | 200 | 200 | 200 | 200 | 200 | 200 | 200 |
Organy Rady Narodowej
edytuj- Przewodniczący Rady Narodowej – najwyższy przedstawiciel Rady Narodu, wybrany na okres jednego roku, bez możliwości reelekcji. Do jego kompetencji należy przewodniczenie obradom Rady Narodowej i Zgromadzenia Federalnego, reprezentowanie Rady oraz kierowanie administracją Rady.
- I Wiceprzewodniczący Rady Narodowej
- II Wiceprzewodniczący Rady Narodowej
Prace Rady Narodowej
edytuj
Rada Narodowa pracuje w systemie sesyjnym[7]. W ciągu roku zwoływane są cztery sesje zwyczajne: wiosenna rozpoczynająca się w pierwszy poniedziałek marca, letnia w pierwszy poniedziałek czerwca, jesienna po szwajcarskim święcie dziękczynienia i zimowa w ostatni poniedziałek listopada. Każda sesja trwa trzy tygodnie, po 2-5 dni robocze w każdym tygodniu[8]. W przypadku niedokończenia prac nad ustawami rada może zwołać dodatkową sesję[9]. W sytuacjach kryzysowych na wniosek 1/4 członków Rady Narodowej lub Zgromadzenia Federalnego może zostać zwołana sesja nadzwyczajna[8][9].
Frakcje parlamentarne
edytujCzłonkowie Zgromadzenia Federalnego mogą skupiać się we frakcjach parlamentarnych. Frakcję tworzy co najmniej 5 członków Zgromadzenia Federalnego. Ponieważ tylko frakcjom przysługuje prawo do posiadania członków w komisjach[10], małe partie polityczne współtworzą ze sobą lub z jedną większą frakcje koalicyjne.
| Frakcje 52. kadencji Zgromadzenia Federalnego (2023-2027) | |||
|---|---|---|---|
| Frakcja | Partie | Liczba członków Rady Narodowej | |
| Frakcja Szwajcarskiej Partii Ludowej (V) | SVP/UDC, Lega/Ligue, EDU/UDF, Mouvement citoyens genevois | 67 | |
| Frakcja Socjaldemokratyczna (S) | SP/PS | 41 | |
| Frakcja Die Mitte (M-E) | Die Mitte/Le Centre, EVP/PEV | 31 | |
| Frakcja FDP-Demokraci (RL) | FDP/PLR | 28 | |
| Frakcja Zielonych (G) | GPS/PES | 23 | |
| Frakcja Zielonych Liberałów (GL) | Partia Zielonych Liberałów (GLP/PVL) | 10 | |
W 52. kadencji Rady Narodowej nie było posłów niezrzeszonych we frakcjach (stan na 8.12.2023 r.)[10].
Przypisy
edytuj- ↑ Szwajcaria. Ustrój polityczny, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-02-09].
- ↑ Szwajcaria. Serwis Rzeczypospolitej Polskiej. [dostęp 2024-02-09].
- ↑ swissinfo 1 ↓.
- ↑ swissinfo 2 ↓.
- ↑ Wybory parlamentarne w Szwajcarii. Wyniki wskazują na zwycięstwo prawicowej Szwajcarskiej Partii Ludowej [online], PAP, 23 października 2023 [dostęp 2024-02-09].
- ↑ BV34 2011 ↓.
- ↑ Tytuł V, Artykuł 151 Konstytucji Szwajcarii
- ↑ a b sesja ↓.
- ↑ a b Artykuł 2 Ustawy o Zgromadzeniu Federalnym
- ↑ a b frakcje ↓.
Bibliografia
edytuj- Die Fraktionen. Oficjalna strona internetowa Zgromadzenia Federalnego. [dostęp 2024-02-09]. (niem. • fr. • wł. • ang. • retorom.).
- Sesja. Oficjalna strona internetowa Zgromadzenia Federalnego. [dostęp 2015-09-21]. (niem. • fr. • wł. • ang. • retorom.).
- Od 111 do 200. Oficjalna strona internetowa Kancelarii Konfederacji Szwajcarii, 2011-09-14, BV34 [dostęp 2015-09-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-08)]. (niem. • fr. • wł. • retorom.).
- Erich Gruner: Die Wahlen in den Schweizerischen Nationalrat 1848–1919. T. 1. Cz. 1. Bern: Francke Verlag, 1978. ISBN 3-7720-1442-9. (niem.).
- Erich Gruner: Die Wahlen in den Schweizerischen Nationalrat 1848–1919. T. 1. Cz. 2. Bern: Francke Verlag, 1978. ISBN 3-7720-1443-7. (niem.).
- Erich Gruner: Die Wahlen in den Schweizerischen Nationalrat 1848–1919. T. 2. Bern: Francke Verlag, 1978. ISBN 3-7720-1444-5. (niem.).
- Erich Gruner: Die Wahlen in den Schweizerischen Nationalrat 1848–1919. T. 3. Bern: Francke Verlag, 1978. ISBN 3-7720-1445-3. (niem.).
- Parlamentarier macht Sprung über den Röstigraben. swissinfo.ch, 2010-04-12. [dostęp 2015-09-21]. (niem.).
- Über den Köpfen der Parlamentarier. swissinfo.ch, 2003-09-26. [dostęp 2015-09-21]. (niem.).