Róża abisyńska

gatunek rośliny

Róża abisyńska (Rosa abyssinica) – gatunek rośliny z rodziny różowatych. Występuje we wschodniej Afryce – od Somalii na południu, poprzez Etiopię i Erytreę, po Sudan, a poza tym na Półwyspie Arabskim – w Jemenie i Arabii Saudyjskiej[4][5]. Rośnie na obszarach wyżynnych i górskich na rzędnych od 1700 do 3300 m n.p.m. tworząc własne zarośla lub rosnąc w różnych zbiorowiskach: lasach zimozielonych, w zaroślach, w zbiorowiskach trawiastych i nadrzecznych[5].

Róża abisyńska
ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

różowce

Rodzina

różowate

Rodzaj

róża

Gatunek

róża abisyńska

Nazwa systematyczna
Rosa abyssinica R.Br. ex Lindl.
Ros. Monogr.: 116 (1820)[3]
Synonimy
  • Rosa schimperiana Hochst.
  • Rosa schweinfurthii Boulenger
  • Rosa sempervirens var. abyssinica (R.Br. ex Lindl.) Regel[3]

Owoce szupinkowe są jadalne w stanie świeżym i chętnie zjadane przez dzieci, wykorzystywane są także jako pożywienie głodowe. Spożywać należy je w ograniczonej ilości, ponieważ w nadmiarze powodować mogą dolegliwości układu pokarmowego. Owoce zjadane są także przez kozy i małpy. Wykorzystywane są też leczniczo w celu pozbycia się pasożytów. Róża ta wykorzystywana jest także jako kadzidło, roślina ozdobna, sadzona jest w formie żywopłotów[5] i dostarcza drewna opałowego[6].

Morfologia

edytuj
 
Kwiat
 
Kolce
Pokrój
Krzew o kolczastych pędach płożących lub wspinających się, osiągających od 0,5 do 7 m długości. Starsze egzemplarze przybierają formę drzewiastą. Kolce wszystkie jednakowe, nieliczne, o szerokiej nasadzie i lekko zagiętym końcu[5].
Liście
Złożone, siedmiolistkowe, skórzaste, z listkami wąsko jajowatymi, o długości od 1 do 6 cm, ostro zakończone i ząbkowane na brzegu[5].
Kwiaty
Zebrane po kilka do 20 w gęste kwiatostany. Działki kielicha długie, wąskojajowate, o długich, wyciągniętych końcach, owłosione, odgięte i szybko odpadające[5][4]. Płatki korony, zwykle w liczbie 5, białe do jasnożółtych, o długości ok. 2 cm, zaokrąglone na szczycie lub nieco kwadratowe. Pręciki liczne[5]. Szyjki słupków złączone w kolumienkę[4].
Owoce
Twarde niełupki rozwijające się w mięśniejącym hypancjum tworzącym tzw. owoc pozorny (szupinkowy). Hypancja w miarę dojrzewania zmieniają barwę z zielonej na pomarańczowoczerwoną, osiągają do 2 cm długości[5] i mają kształt kulisty do szerokojajowatego[4]. Na powierzchni są nagie lub mniej lub bardziej owłosione, z rzadkimi gruczołkami[4].

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).
  3. a b Rosa abyssinica R.Br. ex Lindl.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-06-03].
  4. a b c d e Rosa abyssinica. [w:] Global Platns [on-line]. JSTOR/ITHAKA. [dostęp 2021-06-03].
  5. a b c d e f g h Rosa abyssinica. [w:] Ethiopia: Famine Food Field Guide [on-line]. UN-EUE office. [dostęp 2021-06-03].
  6. Useful Trees and Shrubs of Ethiopia - Rosa abyssinica. worldagroforestry.org. [dostęp 2021-06-03].