Qazim Koculi
Qazim Koculi (ur. 14 kwietnia 1883 w Koculi jako Qazim Muhammed, zm. 2 stycznia 1943 we Wlorze) – osmański, następnie albański wojskowy. Premier Albanii w 1921 roku oraz minister robót publicznych kraju w 1924 roku.
.jpg) Qazim Koculi (lata 30. XX w.) | |
| Data i miejsce urodzenia |
14 kwietnia 1883 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
2 stycznia 1943 |
| Premier Albanii | |
| Okres |
od 6 grudnia 1921 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Sołtys Brataja | |
| Okres |
od ? |
| Minister robót publicznych Albanii | |
| Okres |
od 16 czerwca 1924 |
.svg)
| |
Życiorys
edytujStudiował w osmańskiej akademii wojskowej Kara Harp Okulu, którą ukończył w stopniu podporucznika (teğmen)[1][2]. Służył w osmańskiej marynarce wojennej, gdzie został awansowany do stopnia porucznika (üsteğmen)[1][2].
W 1911 walczył w bitwie morskiej pod Prewezą; odmówił wykonania rozkazu poddania się włoskiej flocie[1]. Za niewykonanie tego rozkazu wydano za nim nakaz aresztowania; Koculi schronił się w Argentynie, gdzie przebywał do 1912 roku[1].
Podczas I wojny światowej pełnił funkcję sołtysa wsi Brataj do 1917 roku, następnie w latach 1918–1919 był zastępcą prefekta Tepeleny[3][1][2]. W styczniu 1920 roku uczestniczył w kongresie w Lushnji jako delegat Wlory[4][2].
Dowodził wojskami albańskimi w bitwie o Wlorę; 3 września 1920 przejęły one miasto z rąk włoskich[3][5][6][2]. Pełnił następnie funkcję prefekta Wlory od 29 maja 1920 do 1921 roku[3][6].
5 kwietnia 1921 roku został wybrany do Rady Narodowej Albanii, reprezentując Partię Ludową (Partia Popullore)[6]. 6 grudnia 1921 roku został mianowany premierem Albanii, jednaki zrzekł się tej funkcji już tego samego dnia[3][7][8][9][10][11]; funkcję premiera Albanii właściwie pełnił przez 12 godzin, został uznany za najkrócej urzędującego premiera w historii tego kraju[12].
Od 16 czerwca do 24 grudnia 1924 był ministrem robót publicznych Albanii w rządzie Fana Nolego[13][14][6][15]. Jako minister, we wrześniu 1924 powołał komisję do przygotowania ustawy o reformie rolnej, która ostatecznie nie doszła do skutku[16]. Z powodu dojścia Ahmeda Zogu do władzy, Koculi opuścił Albanię[6][2]. Na emigracji spędził kilkanaście lat w państwach Europy Zachodniej, gdzie kierował albańskimi antyzogistycznymi organizacjami, między innymi w roku 1925 w Wiedniu współzałożył Komitet Narodowo-Rewolucyjnego KONARE[17][18].
Podczas włoskiej okupacji Albanii wstąpił do Albańskiej Partii Faszystowskiej[19][6][18]. Zlecono mu organizowanie nieregularnych sił w okolicach Wlory w celu rozbicia albańskich partyzantów[20]. Mustafa Kruja, ówczesny szef rządu Albanii, prawdopodobnie potajemnie zlecał Koculiemu tworzenie ruchu oporu[21].
Okoliczności śmierci Koculiego nie są do końca jasne; możliwe, że został zabity przez Hasana Alię na rozkaz Włochów[22][23]. Według innej wersji został zabity przez komunistycznych partyzantów na obrzeżach Wlory po jej zdobyciu[24]; prawdopodobnie Koculi został zabity za zdradę stanu[25][26]. Według władz komunistycznych wpływ na zabójstwo Koculiego mogły mieć również władze włoskie, które nie darzyły go zaufaniem, nawet po inwazji na Albanię w 1939 roku[27]. Na rozkaz gubernatora Protektoratu Albanii Francesco Jacomoniego, wydano nakaz ukarania osób zaangażowanych w zabójstwo Koculiego; premier Albanii Mustafa Kruja podał swój rząd do dymisji dnia 13 stycznia 1943[19][6][28].
Został pochowany dwa dni później, 4 stycznia 1943 w swojej rodzinnej wiosce Koculi, jego grób znajduje się tu do dziś[2].
Życie prywatne
edytujBył synem Muhameta Koçiu i Qamo Hysni Koculi[2].
Qazim Koculi był w związku małżeńskim z Refije Aliu Koculi, z którą miał syna Kujtima i córkę Nurije[2].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Elsie 2012 ↓, s. 240.
- ↑ a b c d e f g h i Qafoku 2017 ↓, s. 72.
- ↑ a b c d Dervishi 2012 ↓, s. 153.
- ↑ Pearson 2004 ↓, s. 145.
- ↑ Pearson 2004 ↓, s. 146, 149–150, 181, 234.
- ↑ a b c d e f g Elsie 2012 ↓, s. 241.
- ↑ Pearson 2004 ↓, s. 181.
- ↑ Fischer 2012 ↓, s. 31–32.
- ↑ Elsie 2012 ↓, s. 134, 241.
- ↑ Qafoku 2017 ↓, s. 64, 68, 70, 72–73.
- ↑ Qeveritë Shqiptare. shtetiweb.org. (alb.).
- ↑ Qafoku 2017 ↓, s. 72–73.
- ↑ Pearson 2004 ↓, s. 224, 225.
- ↑ Dervishi 2012 ↓, s. 18.
- ↑ Qafoku 2017 ↓, s. 74.
- ↑ Austin 2012 ↓, s. 62.
- ↑ Pearson 2004 ↓, s. 241, 412.
- ↑ a b Qafoku 2017 ↓, s. 75.
- ↑ a b Pearson 2006 ↓, s. 234.
- ↑ Pearson 2006 ↓, s. 7.
- ↑ Qafoku 2017 ↓, s. 76, 79.
- ↑ Pearson 2004 ↓, s. 225, 233–234.
- ↑ Qafoku 2017 ↓, s. 76–77.
- ↑ Qafoku 2017 ↓, s. 76.
- ↑ Pearson 2006 ↓, s. 233–234.
- ↑ Qafoku 2017 ↓, s. 77.
- ↑ Qafoku 2017 ↓, s. 76–78.
- ↑ Qafoku 2017 ↓, s. 79.
Bibliografia
edytuj- Owen Pearson, Albania and King Zog: Independence, republic and monarchy 1908–1939, Londyn, Nowy Jork: I.B. Tauris, 2004, ISBN 1-84511-013-7.
- Owen Pearson, Albania in occupation and war: From fascism to communism, Londyn, Nowy Jork: I.B. Tauris, 2006, ISBN 1-84511-014-5.
- Robert Austin, Founding a Balkan state: Albania’s experiment with democracy, 1920–1925, Toronto: University of Toronto, 2012, ISBN 978-1-4426-4435-9.
- Kastriot Dervishi, Kryeministrat dhe ministrat e shtetit shqiptar në 100 vjet, 2012, ISBN 978-99943-56-22-5.
- Bernd Jurgen Fischer, King Zog and the struggle for stability in Albania, Tirana: Albanian Institute for International Studies, 2012, ISBN 978-99956-809-6-1.
- Robert Elsie, A Biographical Dictionary of Albanian History, Londyn: I.B. Tauris, 2012, ISBN 978-1-78076-431-3.
- Roland Qafoku, Historia e 33 kryeministrave të Shqipërisë nga Ismail Qemali te Edi Rama, Tirana: Onufri, 2017, ISBN 978-9928-226-63-1.