Pustynny Lis
Pustynny Lis (org. The Desert Fox: The Story of Rommel) – amerykański dramat wojenny z 1951 roku w reż. Henry’ego Hathawaya. Scenariusz filmu został oparty na książce brygadiera Desmonda Younga pt. Rommel: The Desert Fox (1950).
| Gatunek | |
|---|---|
| Rok produkcji | |
| Data premiery |
17 października 1951 |
| Kraj produkcji |
Stany Zjednoczone |
| Język |
angielski |
| Czas trwania |
88 min |
| Reżyseria | |
| Scenariusz | |
| Główne role | |
| Muzyka |
Daniele Amfitheatrof |
| Zdjęcia | |
| Scenografia | |
| Kostiumy |
Edward Stevenson |
| Montaż |
James B. Clark |
| Produkcja | |
| Wytwórnia |
Twentieth Century Fox |
| Dystrybucja |
Twentieth Century Fox (kina), MGM (kina), NBC (TV), TF1 (TV), CBS (VHS) |
| Przychody brutto |
2, 4 mln $ |
Fabuła
edytujII wojna światowa. Feldmarszałek Erwin Rommel przyłącza się do spisku grupy niemieckich oficerów przeciwko Adolfowi Hitlerowi.
Fabuła filmu oparta jest na faktach.
Obsada
edytuj- James Mason – feldmarszałek Erwin Rommel
- Cedric Hardwicke – dr Karl Strölin
- Jessica Tandy – Lucie Rommel
- Luther Adler – Adolf Hitler
- Everett Sloane – generał Wilhelm Burgdorf
- Leo G. Carroll – feldmarszałek Gerd von Rundstedt
- George Macready – generał Fritz Bayerlein
- Richard Boone – kapitan Hermann Aldinger
- Eduard Franz – pułkownik Claus von Stauffenberg
- Desmond Young – podpułkownik Desmond Young
- Michael Rennie – narrator
- Paul Cavanagh – podpułkownik Caesar von Hofacker
- John Hoyt – feldmarszałek Wilhelm Keitel
- Walter Kingsford – wiceadmirał Friedrich Ruge
- John Goldsworthy – generał Carl-Heinrich von Stülpnagel
i in.
Produkcja
edytujScenariusz filmu powstał na bazie biografii Rommla autorstwa brygadiera armii brytyjskiej Desmonda Younga. Young podczas wojny walczył jako podpułkownik w Afryce. Będąc w niemieckiej niewoli oclił życie dzięki osobistej interwencji Rommla, który dbał o przestrzeganie prawa wojennego (epizod ten znalazł się w pierwszych scenach filmu, a Young zagrał w nim samego siebie[1]).
Chociaż początkowo planowano obsadzenie w głównej roli Kirka Douglasa i Richarda Widmarka, to ostatecznie otrzymał ją brytyjski aktor James Mason[2]
Film uzupełniono fragmentami oryginalnych filmów dokumentalnych z okresu II wojny światowej[2].
Zdjęcia kręcono w Wielkiej Brytanii, Francji, Włoszech i Stanach Zjednoczonych (Borrego Springs)[2].
Odbiór
edytujZarówno w czasie jego premiery, jak i obecnie film wzbudzał i wciąż wzbudza dużo kontrowersji. Jego twórcom krytycy zarzucali i do dziś zarzucają mnóstwo uproszczeń. Według nich postać Rommla zawężono wyłącznie do jego roli jako spiskowca przeciwko Hitlerowi. Kilka początkowych scen filmu pokazujących jego udział końcowym okresie walk w Afryce, kiedy to ponosił już same porażki, w niczym nie oddaje jego pseudonimu umieszczonego w oryginalnym tytule filmu ("Pustynny Lis") jaki nadali mu jego przeciwnicy, za jego błyskotliwe zwycięstwa w Afryce w 1942 roku. Zwycięstwa, które odnosił walcząc dla Hitlera i z jego rąk odbierając awanse i odznaczenia. Jak pisał The Guardian widz "musi po prostu uwierzyć filmowi na słowo, że Rommel był geniuszem wojskowym, szanowanym nawet przez swoich wrogów"[3]. Tygodnik Variety chwalił sceny batalistyczne, zwłaszcza atak brytyjskich komandosów na kwaterę Rommla w Afryce. Równocześnie jednak pisał, że "obietnica obejrzenia solidnego filmu wojennego nie spełnia się po uważnym wysłuchaniu narracji i przyjrzeniu się przedstawionym postaciom"[4].
Głównym zarzutem krytyków było jednak przesadne heroizowanie Rommla, a nawet wybielanie niektórych dowódców nazistowskich[4]. The New York Times pisał o "zadziwiającym braku szacunku dla zasad i wrażliwości tych, którzy cierpieli i krwawili w walce z niemiecką agresją podczas II wojny światowej"[5]. "Hollywoodzka pochwała człowieka, [...] odpowiedzialnego za śmierć tysięcy żołnierzy brytyjskich, [...] szczerego oportunisty wojskowego, którego jedyną pasją było uniknięcie klęski. [...] bałwochwalstwo dla generała, który walczył za Hitlera"[6] – pisał Bosley Crowther na łamach tejże gazety.
Krytyka filmu i wytwórni nasiliła się po premierze w październiku 1951 roku. Zastrzeżenia miał również amerykański Departament Stanu oraz kilka organizacji amerykańsko-żydowskich. W rezultacie Biuro Wysokiego Amerykańskiego Komisarza ds Niemiec wstrzymało rozpowszechnianie filmu na terenie Niemiec do czasu "zmiany sytuacji", a wytwórnia Warner Bros wstrzymała dystrybucję kinową na terenie USA i anulowała już zaplanowane seanse[7]. Obraz był również krytykowany w Europie (Wielka Brytania, Włochy, Niemcy)[2].
Film okazał się być jednak dużym sukcesem finansowym[2].
Po latach, z racji kolejnych emisji telewizyjnych filmu, zwracano uwagę, że Rommel nigdy formalnie nie należał do spisku Stauffenberga, a jednie się solidaryzował i utrzymywał kontakty z jego uczestnikami. Wskazywano, że wielu historyków twierdzi, że to nieprawdopodobne, aby feldmarszałek, który regularnie spotykał się z czołowymi nazistami, w tym z Hitlerem, nie wiedział o Holokauście, co film pomija[8]. Obecnie (2023), w ponad 70 lat po premierze, w rankingu popularnego, filmowego serwisu internetowego Rotten Tomatoes obraz posiada wysoką, 71-procentową, pozytywną ocenę "czerwonych pomidorów"[9].
Przypisy
edytuj- ↑ Thomas F. Brady: AUTHOR TO APPEAR IN ROMMEL MOVIE; Brigadier Young, Biographer of German General, Portrays Himself in "Desert Fox". [w:] The New York Times [on-line]. 1951-02-05. [dostęp 2023-05-07]. (ang.).
- ↑ a b c d e The Desert Fox. [w:] AFI. Catalog [on-line]. [dostęp 2023-05-07]. (ang.).
- ↑ Alex von Tunzelmann: The Desert Fox: does it capture the real Rommel?. [w:] The Guardian [on-line]. 2016-10-06. [dostęp 2023-05-07]. (ang.).
- ↑ a b Variety Staff: The Desert Fox. [w:] Variety [on-line]. 1950-12-31. [dostęp 2023-05-07]. (ang.).
- ↑ Bosley Crowther: THE SCREEN: QUARTET OF NEWCOMERS HERE; "The Desert Fox", Film Dealing With Career of Rommel, Shown at the Globe "Angels in the Outfield" New Bill at Capitol Paramount Features Crime Picture. [w:] The New York Times [on-line]. 1951-10-18. [dostęp 2023-05-07]. (ang.).
- ↑ Bosley Crowther: CURIOUS TWIST; Now a German General Is Heroized on Screen. [w:] The New York Times [on-line]. 1951-10-28. [dostęp 2023-05-07]. (ang.).
- ↑ "DESERT FOX" RELEASE IN GERMANY HALTED. [w:] The New York Times [on-line]. 1951-12-13. [dostęp 2023-05-07]. (ang.).
- ↑ Madeline Chambers: The Devil’s General? German film seeks to debunk Rommel myth. [w:] reuters.com [on-line]. 2012-11-01. [dostęp 2023-05-07]. (ang.).
- ↑ The Desert Fox. [w:] Rotten Tomatoes [on-line]. [dostęp 2023-05-07]. (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Pustynny Lis w bazie IMDb (ang.)
- Pustynny Lis w bazie Filmweb