Pustynnik (roślina)

Pustynnik
	; Eremurus stenophyllus
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	złotogłowowate
Rodzaj	pustynnik
	Nazwa systematyczna
	Eremurus Marschall von Bieberstein; Cent. Pl. Rar. Ross. t. 61. 1810
	Typ nomenklatoryczny
	E. spectabilis Marschall von Bieberstein
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pustynnik (Eremurus) – rodzaj roślin z rodziny złotogłowowatych liczący ok. 60 gatunków^[4]. Występują od wschodniej części basenu Morza Śródziemnego po zachodnie Himalaje i północno-wschodnie Chiny. Ponad 40 gatunków rośnie w Azji Środkowej^[5]. Występują na siedliskach suchych – wydmach, pustyniach i półpustyniach, na stepach i murawach górskich. Nierzadko rosną masowo, zwłaszcza na terenach wypasanych, ponieważ ich liście nie są zjadane przez zwierzęta^[5]. Kilkanaście gatunków i ich mieszańców uprawianych jest jako rośliny ozdobne^[5].

Morfologia

Pokrój: Rośliny z bulwiasto zgrubiałymi kłączami okrytymi pozostałościami martwych liści. Korzenie nieliczne i mięsiste, rozchodzące się poziomo^[6].
Liście: Liczne, wąskie, tworzą rozetę przyziemną. Blaszka równowąska, zwykle z wyraźną linią grzbietową^[6].
Kwiaty: Zebrane w wysokie (do 3 m^[7]), nierozgałęzione kwiatostany groniaste. Kwiaty wsparte są błoniastymi przysadkami^[6] i wyrastają na członowanych szypułkach^[7]. Okwiat składa się z 6 listków wolnych lub zrośniętych u nasady. Listki z 1, 3 lub 6 ciemniejszymi żyłkami. Wewnętrzne listki zwykle szersze od zewnętrznych^[6]. Mają barwę białą, żółtą, pomarańczową, różową, brązową. Pręcików jest 6, z wyprostowanymi, dłuższymi od okwiatu nitkach^[5]. Zalążnia górna z pojedynczą szyjką słupka^[6]. Najpierw w kwiecie dojrzewają pręciki i w tym czasie słupek odgięty jest w dół, po wysypaniu pyłku, słupek się prostuje^[5].
Owoce: Kulistawe, trójkomorowe torebki zawierające nasiona, często oskrzydlone^[6] lub kanciaste^[5].

Systematyka

Wykaz gatunków^[4]^[6]

Eremurus afghanicus Gilli
Eremurus aitchisonii Baker
Eremurus alaicus Khalk. – pustynnik ałtajski
Eremurus albertii Regel
Eremurus × albocitrinus Baker
Eremurus altaicus (Pall.) Steven
Eremurus ammophilus Vved.
Eremurus anisopterus (Kar. & Kir.) Regel
Eremurus azerbajdzhanicus Kharkev.
Eremurus bactrianus Wendelbo
Eremurus brachystemon Vved.
Eremurus bucharicus Regel
Eremurus candidus Vved.
Eremurus cappadocicus J.Gay ex Baker
Eremurus chinensis O.Fedtsch.
Eremurus chloranthus Popov
Eremurus comosus O.Fedtsch.
Eremurus cristatus Vved.
Eremurus dolichomischus Vved. & Wendelbo
Eremurus furseorum Wendelbo
Eremurus fuscus (O.Fedtsch.) Vved.
Eremurus hilariae Popov & Vved.
Eremurus himalaicus Baker – pustynnik himalajski
Eremurus hissaricus Vved.
Eremurus iae Vved.
Eremurus inderiensis (M.Bieb.) Regel
Eremurus × isabellinus R.Vilm. – pustynnik Izabeli
Eremurus jungei Juz.
Eremurus kaufmannii Regel
Eremurus kopet-daghensis Karrer
Eremurus korovinii B.Fedtsch.
Eremurus korshinskyi O.Fedtsch.
Eremurus lachnostegius Vved.
Eremurus lactiflorus O.Fedtsch.
Eremurus × ludmillae Levichev & Priszter
Eremurus luteus Baker
Eremurus micranthus Vved.
Eremurus nuratavicus Khokhr.
Eremurus olgae Regel – pustynnik Olgi
Eremurus parviflorus Regel
Eremurus persicus (Jaub. & Spach) Boiss.
Eremurus pubescens Vved.
Eremurus rechingeri Wendelbo
Eremurus regelii Vved.
Eremurus robustus (Regel) Regel – pustynnik olbrzymi
Eremurus roseolus Vved.
Eremurus saprjagajevii B.Fedtsch.
Eremurus sogdianus (Regel) Benth. & Hook.f.
Eremurus spectabilis M.Bieb. – pustynnik okazały
Eremurus stenophyllus (Boiss. & Buhse) Baker – pustynnik wąskolistny
Eremurus subalbiflorus Vved.
Eremurus suworowii Regel
Eremurus tadshikorum Vved.
Eremurus tauricus Steven
Eremurus thiodanthus Juz.
Eremurus tianschanicus Pazij & Vved. ex Pavlov
Eremurus turkestanicus Regel

Zastosowanie i uprawa

Rośliny uprawia się jako ozdobne w miejscach słonecznych, na glebach dobrze przepuszczalnych, mineralnych i żyznych. Źle znoszą nadmiar wilgoci. Rozmnaża się je z nasion wysiewanych latem bezpośrednio po zbiorze lub przez podział bulw latem^[6]. Ze względu na wymagania klimatyczne rośliny z tego rodzaju najczęściej uprawiane są w południowej Europie oraz w suchych częściach Ameryki Północnej^[5].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-02-25] (ang.).
↑ ^a ^b Index Nominum Genericorum. Smithsonian Institution. [dostęp 2018-02-25].
↑ ^a ^b Eremurus. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2018-02-25].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 458. ISBN 0-333-74890-5.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Beata Grabowska, Tomasz Kubala: Encyklopedia bylin. Tom I, A-J. Poznań: Zysk i s-ka, 2011, s. 344-346. ISBN 83-7506-845-0.
↑ ^a ^b Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 369-370. ISBN 83-7079-779-2.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-02-25] (ang.).

[ing-3] Index Nominum Genericorum. Smithsonian Institution. [dostęp 2018-02-25].

[tpl-4] Eremurus. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2018-02-25].

[philips-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 458. ISBN 0-333-74890-5.

[grabowska-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Beata Grabowska, Tomasz Kubala: Encyklopedia bylin. Tom I, A-J. Poznań: Zysk i s-ka, 2011, s. 344-346. ISBN 83-7506-845-0.

[encyk-7] Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 369-370. ISBN 83-7079-779-2.

[4]

[5]

[1]

[2]

[3]

[6]

[7]