Pustułka rurkowata
Pustułka rurkowata (Hypogymnia tubulosa (Schaer.) Hav.) – gatunek grzybów należący do rodziny tarczownicowatych (Parmeliaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
pustułka rurkowata |
| Nazwa systematyczna | |
| Hypogymnia tubulosa (Schaer.) Hav. Bergens Mus. Årbok, Naturv. raekke no. 2: 31 (1918) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hypogymnia, Parmeliaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1840 r. Schaerer nadając mu nazwę Parmelia physodes var. tubulosa. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1918 r. Havaas, przenosząc go do rodzaju Hypogymnia[1].
Niektóre synonimy naukowe[3]:
- Ceratophyllum tubulosum (Schaer.) M. Choisy 1951
- Cetraria tubulosa (Schaer.) B. de Lesd. 1952
- Menegazzia tubulosa (Schaer.) Gyeln. 1934
- Parmelia physodes var. tubulosa Schaer. 1840
- Parmelia tubulosa (Schaer.) Bitter 1901
Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].
Morfologia
edytujPlecha heteromeryczna z glonami protokokkoidalnymi, zawierająca zarówno korę górną, jak i dolną. Ma i grubość 1–3 mm, średnicę 2–5 cm, kształt nieregularny lub rozetkowaty i jest głęboko wcinana. Odcinki plechy mają długość 1–2 cm, kilkakrotnie dzielą się widełkowato lub nieregularnie, są wznoszące się lub odstające od podłoża. Powierzchnia górna jasnoszara lub zielonoszara, dolna w środkowej części czarna, w części zewnętrznej brunatna. Chwytników brak. Brzeżek plechy jest gładki i cienki[4].
Apotecja lekanorowe z brunatnymi tarczkami mają średnicę 2–8 mm, pojawiają się jednak bardzo rzadko. W worku powstaje po 8 jednokomórkowych, bezbarwnych, elipsoidalnych zarodników o rozmiarach 6,5–7 × 4,5–5,5 μm[4].
Występowanie i siedlisko
edytujJest szeroko rozprzestrzeniona na półkuli północnej, ale występuje także w północnej, południowej i środkowej Afryce[5]. W Polsce występuje głównie w górach, na niżu jest rzadka. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status NT – bliskie zagrożenie wyginięciem[6]. W Polsce był gatunkiem ściśle chronionym[7], od 17 października 2014 podlega ochronie częściowej[8].
Siedliskiem pustułki pęcherzykowatej jest głównie kora drzew iglastych, rzadko liściastych. Czasami występuje na drewnie, słomianych dachach, wyjątkowo można ją spotkać na skałach[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
- ↑ a b Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland.Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
- ↑ a b c Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Załączniki nr 1 i 2 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących grzybów objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1765)
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1408 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów