Pustułka amerykańska
Pustułka amerykańska[3] (Falco sparverius) – gatunek ptaka drapieżnego z rodziny sokołowatych (Falconidae). Zamieszkuje Amerykę Północną (poza jej północną częścią) i Amerykę Południową (poza Amazonią). Ptaki z północy zasięgu (Kanada, północne USA) na zimę migrują na południe.
| Falco sparverius[1] | |||
| Linnaeus, 1758 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
pustułka amerykańska | ||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 letnie lęgowiska występuje przez cały rok zimowiska | |||
Podgatunki i zasięg występowania
edytujWyróżniono kilkanaście podgatunków F. sparverius[4][5]:
- Falco sparverius sparverius Linnaeus, 1758 – Alaska i Kanada przez USA do zachodniego Meksyku.
- Falco sparverius paulus (Howe & L. King, 1902) – południowo-wschodnie USA.
- Falco sparverius peninsularis Mearns, 1892 – północno-zachodni Meksyk.
- Falco sparverius tropicalis (Griscom, 1930) – południowy Meksyk do północnego Hondurasu.
- Falco sparverius nicaraguensis T. R. Howell, 1965 – północno-zachodni Honduras, Nikaragua.
- Falco sparverius sparverioides Vigors, 1827 – Bahamy, Kuba.
- Falco sparverius dominicensis J. F. Gmelin, 1788 – Hispaniola.
- Falco sparverius caribaearum J. F. Gmelin, 1788 – Portoryko do Grenady (Karaiby).
- Falco sparverius brevipennis (Berlepsch, 1892) – Aruba, Curaçao, Bonaire (Antyle Holenderskie).
- Falco sparverius isabellinus Swainson, 1838 – wschodnia Wenezuela, Gujana, północna Brazylia.
- Falco sparverius ochraceus (Cory, 1915) – wschodnia Kolumbia, północno-zachodnia Wenezuela.
- Falco sparverius caucae (Chapman, 1915) – zachodnia Kolumbia.
- Falco sparverius aequatorialis Mearns, 1892 – północny Ekwador.
- Falco sparverius peruvianus (Cory, 1915) – południowo-zachodni Ekwador, Peru, północne Chile.
- Falco sparverius cinnamominus Swainson, 1838 – południowo-wschodnie Peru do Paragwaju, południowo-wschodnia Brazylia (Rio Grande do Sul) do Ziemi Ognistej.
- Falco sparverius fernandensis (Chapman, 1915) – wyspy Alejandro Selkirk i Juan Fernández (Chile).
- Falco sparverius cearae (Cory, 1915) – południowa Brazylia.
Morfologia
edytujDługość ciała: 22–31 cm, rozpiętość skrzydeł 51–61 cm[6]. Masa ciała 80–165 g[6].
Samiec ma wierzch ciała rdzawy, kuper w czarne prążki, skrzydła niebieskoszare, lotki czarne z białymi plamkami; ogon zakończony białymi oraz czarnymi paskami. Czoło i brwi niebieskoszare, gardło i maska białe, z dwiema czarnymi plamami; na potylicy również widoczne dwie czarne plamy. Spód ciała cynamonowy, z czarnymi plamkami. Samica ma rdzawe skrzydła, a na grzbiecie, ogonie oraz spodzie ciała czarne prążki.
Środowisko
edytujRóżne rodzaje biotopów od pustyń po łąki, górskie łąki[6], pola uprawne, obrzeża lasów i polany, występuje nawet w miastach[7]. Często widywana wzdłuż dróg na drutach linii wysokiego napięcia, na otwartych terenach z niewysoką roślinnością i niewielką liczbą drzew[6].
Rozród
edytujGniazda zakłada w szczelinach drzew, zwłaszcza dziuplach wykutych przez dzięcioły, w zagłębieniach w klifach, na słupach telefonicznych i ogrodzeniowych, budynkach, w budkach lęgowych, rzadko w starych gniazdach innych ptaków drapieżnych lub krukowatych. To samo miejsce lęgowe może być wykorzystywane w kolejnych latach. W lęgu 4–6 jaj, rzadko 2–7 (2–4 w Indiach Zachodnich i niższych szerokościach geograficznych). Jaja są białe do bladobrązowych, gęsto upstrzone jasnobrązowymi, czerwonawobrązowymi lub szarymi plamami. Okres inkubacji trwa 29–30 dni, a wysiaduje głównie samica. Pisklęta uzyskują zdolność lotu po około 28–31 dniach od wyklucia[7][8][9].
Status
edytujMiędzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje pustułkę amerykańską za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern) nieprzerwanie od 1988 roku[2]. Liczebność światowej populacji lęgowej szacuje się na 9,2 milionów osobników[9]. Trend liczebności populacji uznaje się obecnie za stabilny[2], choć np. populacja w USA i Kanadzie spadła w latach 1966–2017 łącznie o 51%[9].
Przypisy
edytuj- ↑ Falco sparverius, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Falco sparverius, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Falconini Leach, 1820 (Wersja: 2019-04-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-09-02].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Seriemas, falcons. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-09-02]. (ang.).
- ↑ American Kestrel (Falco sparverius). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-05)]. (ang.).
- ↑ a b c d American Kestrel Identification. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2020-09-02]. (ang.).
- ↑ a b American Kestrel. [w:] Audobon Guide to North American Birds [on-line]. National Audubon Society. [dostęp 2020-09-02]. (ang.).
- ↑ Species account: American Kestrel Falco sparverius. [w:] Global Raptor Information Network [on-line]. The Peregrine Fund. [dostęp 2020-09-02]. (ang.).
- ↑ a b c American Kestrel Life History. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2020-09-02]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Andrew Gosler: Atlas ptaków świata. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2000. ISBN 83-7073-059-0.
Linki zewnętrzne
edytuj- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Species account: American Kestrel Falco sparverius. [w:] Global Raptor Information Network [on-line]. The Peregrine Fund. [dostęp 2020-09-02]. (ang.).