Pustków-Osiedle
Pustków-Osiedle – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie dębickim, w gminie Dębica[4][5]. Do 2000 roku był to przysiółek wsi Pustków.
| wieś | |
.jpg) LERG S.A – producent żywic syntetycznych | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020) |
2142[2] |
| Strefa numeracyjna |
14 |
| Kod pocztowy |
39-206[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RDE |
| SIMC |
0818692[4] |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Dębica  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu dębickiego  | |
 50°06′51″N 21°30′24″E/50,114167 21,506667[1]
| |
Miejscowość jest siedzibą rzymskokatolickiego dekanatu Pustków-Osiedle i parafii pw. św. Stanisława BM.
Historia
edytujPoczątkowo obszar dzisiejszego Pustowa-Osiedle, był pokrytą lasem częścią wsi Pustków. Początek Osiedla na tym terenie, to lata trzydzieste XX wieku, kiedy to w ramach budowy COP-u, rozpoczęto budowę zakładów przemysłowych na terenie Pustkowa. W 1937 roku w tym lesie otaczającym wieś miała powstać fabryka tworzyw sztucznych o nazwie „Lignoza” S.A. Ponieważ brakowało w okolicy fachowców zaczęto zatrudniać liczne firmy budowlane. W nowo wybudowanej fabryce produkowano tworzywa sztuczne i amunicję. Dla potrzeb pracujących tam robotników wybudowano bloki mieszkalne, co sprawiło, że ta część wsi w większym stopniu zaczęła przypominać miasto. Można było spotkać w Osiedlu pierwsze rowery, a pracownicy posiadali nawet motocykle. Ludziom tam zatrudnionym zaczęło się lepiej powodzić. Prawie w każdą niedzielę były organizowane festyny i zabawy na wolnym powietrzu. Wokół zakładu powstało wiele sklepów z różnymi artykułami.
W czasie II wojny światowej miejscowość znajdowała się w obrębie wielkiego poligonu SS-Truppenübungsplatz „Dębica”, na którym testowano broń rakietową V-1 i V-2. Ocenia się, że w czasie istnienia poligonu w utworzonym tu obozie Pustków zostało zamordowanych ok. 15 000 więźniów: 7000 Żydów, 5000 jeńców radzieckich, 3000 Polaków[6].
Po wojnie istniejące zakłady wznowiły produkcję. Powstawać też zaczęły nowe. Od 2000 roku Pustków Osiedle stało się odrębną od Pustkowa miejscowością.
Architektura
edytujOsiedle zaprojektowane w 1938 miało swobodne rozplanowanie na terenie wysokopiennego lasu sosnowego. Usytuowano je na płaskim obszarze, około kilometra na zachód od zakładów, po południowej stronie drogi łączącej przedsiębiorstwo ze stacją kolejową w Kochanówce i drogą Dębica - Sandomierz. Wszystkie domy miały dwie kondygnacje z podpiwniczeniem i budowane były z cegły ceramicznej. Osiedle składać się miało docelowo z: willi dyrektora, dzielnicy inżynierskiej (sześć budynków), dzielnicy urzędniczej (siedem budynków), hotelu, dzielnicy majsterskiej (dwa budynki), garaży, remizy strażackiej, budynków robotników budowlanych, kościoła i dzielnicy robotniczej (dwa bloki galeriowe)[7].
Do wybuchu II wojny światowej zrealizowano około 35% zabudowy mieszkaniowej (zakłady zbudowano w około 80%). Wzniesiono 51 mieszkań, hotel na 21 miejsc, remizę, garaże i kościół. Mury piwniczne i zewnętrzne miały 55 cm grubości, wewnętrzne konstrukcyjne 35 cm, a działowe 13 cm. Założono gęstożebrowe stropy Ackermana. Biegi schodów były żelbetowe. Wille przykryto dachami czterospadowymi, domy majstrów dwuspadowymi, a robotnicze pulpitowymi. Konstrukcja dachów była drewniana. Domy dyrektorskie, urzędnicze i inżynierskie posiadały centralne ogrzewanie, a w budynkach dla majstrów i robotników zamontowano piece. Piwnice służyły jako schrony przeciwlotnicze, a na osiedlu wykopano zygzakowate rowy ochronne[7].
Willa dyrektorska miała ogółem 206,5 m² (120,7 m² powierzchni mieszkalnej). Obszerny salon miał 19,7 m², gabinet 20,3 m², pokój dzienny oraz jadalnia 27 m², a sypialnie (na piętrze) 23,4 i 23 m². Na piętrze wydzielono część mieszkalną dla służby. Podłogi częściowo wykonano z drewna dębowego, a posadzki w sanitariatach i łazienkach z terakoty. Tynki wewnętrzne były wapienne, a zewnętrzne wapienno-cementowe. W piwnicy znajdowała się kotłownia centralnego ogrzewania, skład opału, pralnia i pomieszczenia gospodarcze. Wille inżynierskie miały podobny standard wykonania. Ich powierzchnie wynosiły 143,6 m² i 149,4 m². Wille urzędnicze wzniesiono według jednego projektu powtarzalnego. W każdej były po dwa mieszkania o identycznym rozplanowaniu (parter i piętro z oddzielnymi wejściami). Piwniczny piec centralnego ogrzewania służył obu mieszkaniom. Parterowe miało taras, a to na piętrze balkon. Standard budowlany i wykończenia był taki sam jak w willach inżynierskich. Powierzchnia użytkowa mieszkania urzędniczego wynosiła 97,7 m², a mieszkalna 58,4 m². Budynki dla majstrów miały po cztery mieszkania (po dwa na parterze i piętrze). Plan był taki sam, po obu stronach klatki schodowej, w lustrzanym odbiciu. Użytkowa powierzchnia tych mieszkań wynosiła 64,3 m², a mieszkalna 38,5 m². Mieszkania robotnicze ulokowano w blokach galeriowych, które miały jedną klatkę schodową pośrodku. W każdym bloku było po sześć mieszkań na parterze i piętrze. Rozplanowanie było identyczne. Do poszczególnych mieszkań wchodziło się z galerii. Powierzchnia użytkowa wynosiła w tym przypadku 35 m², a mieszkalna 27,6 m²[7].
Przemysł
edytujKultura i oświata
edytuj- Zespół Szkół Zawodowych im. Marii Skłodowskiej-Curie
- Zespół Szkół z Oddziałami Integracyjnymi w Pustkowie Osiedlu – obiekt dysponuje halą sportową
- Dom Kultury
Sport
edytujZobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 113341
- ↑ Raport o stanie Gminy Dębica za 2020 rok s. 10
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1052 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Artilleriezielfeld Blizna. blizna.ovh.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-26)]. (treść tablicy informacyjnej na terenie dawnego poligonu).
- ↑ a b c Jan Chałupski, Lech Lichołaj, Osiedla COP. Pustków, w: Spotkania z Zabytkami, nr 1/1994, s.37-38, ISSN 0137-222X
- ↑ Oficjalna strona firmy LERG.
- ↑ Oficjalna strona firmy Lerg-Chem.
- ↑ Gminny ośrodek sportu i rekreacji
- ↑ Fizyk Pustków-Osiedle (strona klubu) [online] (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Strona o historii Pustkowa-Wsi. pustkowinfo14.w.interia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-07-14)].
- Strona internetowa. pustkow-osiedle.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-30)].
- Informacje o byłym poligonie SS Truppen-Übungsplatz „Dębica”. pustkow.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-09-11)].
- Strona Zespołu Szkół z Oddziałami Integracyjnymi w Pustkowie Osiedlu
- Strona Zespołu Szkół Zawodowych w Pustkowie Osiedlu. zszpustkow.vel.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-03)].
- Niemieckie zdjęcie lotnicze z 1944. wwii-photos-maps.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-03-03)].
- Ekspozycja historyczno-dydaktyczna przy Górze Śmierci