Kup Srbije u fudbalu
Puchar Serbii w piłce nożnej (serb. cyr. Куп Србије у фудбалу) – cykliczne rozgrywki piłkarskie o charakterze pucharu krajowego w Serbii. Organizowane co sezon przez Serbski Związek Piłki Nożnej (FSS) i przeznaczone są dla krajowych klubów piłkarskich (zarówno amatorskich, jak i profesjonalnych). Najważniejsze po Superlidze piłkarskie rozgrywki w kraju. Triumfator danej edycji Pucharu zyskuje prawo reprezentowania swego kraju w następnej edycji Ligi Europy UEFA.
 2023/24
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Dyscyplina | |
| Organizator rozgrywek | |
| Data założenia | |
| Rozgrywki | |
| Liczba drużyn |
43 |
| Zwycięzcy | |
| Pierwszy zwycięzca |
Crvena Zvezda (2006/07) |
| Obecny zwycięzca |
Crvena Zvezda (2023/24) |
| Najwięcej zwycięstw | |
| Strona internetowa | |
Historia
edytujWiosną 1914 roku Serbski Komitet Olimpijski zorganizował pierwsze w historii trofeum rozgrywane wśród najlepszych klubów piłkarskich Królestwa Serbii. Rozgrywano ją w systemie każdy z każdym i zakończyły się wygraną w finale w Belgradzie SK Velika Srbija[1].
Wydawało się to obiecującym początkiem zorganizowanego turnieju piłkarskiego, który by odbywał się regularnie, jednak później tego samego roku zabójstwo austriackiego księcia Franciszka Ferdynanda w Sarajewie przez serbskiego rewolucjonistę sprzeciwiającego się austro-węgierskiej aneksji Bośni i Hercegowiny, doprowadziło do wypowiedzenie przez Austro-Węgry wojny Serbii. Konsekwencją tego wydarzenia był początek I wojny światowej, w której Serbia poniesie duże straty ludzkie i która całkowicie wstrzymała rozwój sportu w królestwie.
Po rozpadzie Austro-Węgier Serbia została włączona do składu Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców, które zostało utworzone 1 grudnia 1918 roku.
Przedwojenne zawody w ówczesnym Królestwie Słoweńców, Chorwatów i Serbów (przemianowanego na Królestwo Jugosławii pod koniec 1929 r.) odbywały się nieregularnie i czasami obejmowały tylko reprezentacje regionów, czasami tylko kluby, a czasami mieszane. W latach 1924–1927 rywalizacja składała się z rozgrywek pomiędzy oddziałowych związków regionalnych. Uczestniczyli tylko piłkarze z obywatelstwem Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców. W sezonie 1940/41 odbyły się rozgrywki pucharowe pomiędzy 6 zespołami z Serbii: BSK (Belgrad), SK Jugoslavija (Belgrad), BASK (Belgrad), SK Jedinstvo (Belgrad), SK Vitez (Zemun) i SK Jugoslavija (Jabuka). Zwycięzcą został BSK. 6 kwietnia 1941 roku po najechaniu przez Państwa Osi Królestwo Jugosławii zostało podzielone. Podczas okupacji niemieckiej w latach 1941–1945 na terenie Serbii rozgrywki pucharowe nie zostały organizowane.
7 marca 1945 roku proklamowano Tymczasowy Rząd Demokratycznej Federacji Jugosławii. W 1946 roku nazwę oficjalną zmieniono na Federacyjna Ludowa Republika Jugosławii, a w 1963 – na Socjalistyczna Federacyjna Republika Jugosławii. W 1947 roku zostały organizowane pierwsze rozgrywki o Puchar Marszałka Tita. Najpierw organizowane były eliminacje, w których każda rywalizująca drużyna miała szansę wziąć udział. Drużyny Pierwszej Ligi (Prva Liga) zawsze zaczynały w 1/16 finału, a pozostałe 16 miejsc zajmowały drużyny niższego poziomu, którym udało się dotrzeć do 1/16 finału. W sezonie 1991/92 chorwackie i słoweńskie kluby nie uczestniczyli w rozgrywkach, tak jak startowali we własnych krajowych rozgrywkach. Jedyny klub z Macedonii Północnej odpadł w 1/8 finału. Ostatni klub z Bośni i Hercegowiny odpadł w maju 1992 roku w fazie półfinałowej.
Po upadku SFR Jugosławii w 1991 roku powstała nowa Jugosławia, nazywająca się FR Jugosławia z Czarnogórą i Serbią. Od sezonu 1992/93 serbskie kluby uczestniczyli w rozgrywkach o Puchar FR Jugosławii, a od 2003/04 o Puchar Serbii i Czarnogóry, tak jak w 2003 państwo zmieniło nazwę na Serbię i Czarnogórę. Związek ten trwał do 2006 roku, kiedy Czarnogóra uzyskała niepodległość i utworzyła własne rozgrywki. W sezonie 2006/07 w Serbii startowały pierwsze oficjalne rozgrywki o Puchar Serbii.
Format
edytujFormat rozgrywek był wiele razy zmieniany. W rozgrywkach uczestniczą 43 kluby występujących w Mistrzostwach Serbii. Obecnie wszystkie rywalizacje od rundy wstępnej do finału rozgrywane w jednym meczu. Zwycięzca kwalifikuje się do dalszych gier, a pokonany odpada z rywalizacji. W wypadku kiedy w regulaminowym czasie gry padł remis zarządza się dogrywkę, a jeśli i ona nie przyniosła rozstrzygnięcia, to dyktowane są rzuty karne. Od sezonu 2006/07 rozgrywki składają się z 6 etapów: rundy wstępnej eliminacyjnej, 1/16 finału, 1/8 finału, ćwierćfinałów, półfinałów i finału. Mecz finałowy rozgrywany jest na różnych obiektach, choć zazwyczaj był to stadion Partizana lub Crvenej zvezdy w Belgradzie.
Zwycięzcy i finaliści
edytuj- Nieoficjalne
- Królestwo Serbii (1882–1918)
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców (1918–1929) / Królestwo Jugosławii (1929–1941)
| 1923–1941 | Puchar Jugosławii (do 1929 Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców) |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
- SFR Jugosławii (1945–1992)
| 1945–1992 | Puchar Marszałka Tita |
- FR Jugosławii (1992–2003) / Serbia i Czarnogóra (2003–2006)
| 1992–2006 | Puchar Serbii i Czarnogóry (do 2003 FR Jugosławii) |
- Oficjalne
Uwagi:
- wytłuszczono nazwy zespołów, które w tym samym roku wywalczyły mistrzostwo i Puchar kraju,
- kursywą oznaczone zespoły, które w meczu finałowym nie występowały w najwyższej klasie rozgrywkowej.
skreślonorozgrywki nieoficjalne.
Statystyki
edytujKlasyfikacja według klubów
edytujW dotychczasowej historii oficjalnych rozgrywek o Puchar Serbii na podium oficjalnie stawało w sumie 5 drużyn. Liderem klasyfikacji są FK Partizan i FK Crvena zvezda, które zdobyły po 7 pucharów.
Stan po sezonie 2022/2023.
| Lp. | Klub | Zdobywca | Finalista | Lata triumfów |
|---|---|---|---|---|
|
| |||
| 1. | Partizan Belgrad | 7 | 4 | 2007/08, 2008/09, 2010/11, 2015/16, 2016/17, 2017/18, 2018/19 |
| 2. | Crvena zvezda Belgrad | 7 | 2 | 2006/07, 2009/10, 2011/12, 2020/21, 2021/22, 2022/23, 2023/24 |
| 3. | Vojvodina Nowy Sad | 2 | 5 | 2013/14, 2019/20 |
| 4. | Čukarički Belgrad | 1 | 1 | 2014/15 |
| FK Jagodina | 1 | 1 | 2012/13 | |
| 6. | Borac Čačak | 0 | 1 | |
| FK Sevojno | 0 | 1 | ||
| Javor Ivanjica | 0 | 1 | ||
| Mladost Lučani | 0 | 1 | ||
| Zemun Belgrad | 0 | 1 |
Klasyfikacja według miast
edytujSiedziby klubów: Stan po sezonie 2023/2024.
| Miasto | Liczba tytułów | Drużyny |
|---|---|---|
| Belgrad | 15 | Partizan (7), Crvena zvezda (7), Čukarički (1) |
| Nowy Sad | 2 | Vojvodina (2) |
| Jagodina | 1 | FK Jagodina (1) |
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Srbislav Todorović: Football in Serbia 1896 – 1918. 2012-05-12. s. 60. [zarchiwizowane z tego adresu]. (serb.).
Bibliografia
edytuj- Lista Finałów Pucharu w bazie RSSSF (ang.)
- Puchar Serbii, [w:] baza Soccerway (liga) [dostęp 2022-06-29].
- Lista Finałów Serbii w bazie League321 (ang.)
- Puchar na oficjalnej stronie FSS (serb.)