Puchar Jugosławii w piłce nożnej
Puchar Jugosławii w piłce nożnej lub Puchar Marszałka Tita (serb. Куп Србије и Црне Горе у фудбалу / Kup Srbije i Crne Gore u fudbalu lub Куп Маршала Тита / Kup Maršala Tita) – rozgrywki piłkarskie o charakterze pucharu krajowego w Jugosławii, po raz pierwszy zorganizowany w 1947 roku, a rozwiązany w 1991.
| Państwo | |
|---|---|
| Dyscyplina | |
| Organizator rozgrywek | |
| Data założenia |
1947 |
| Data rozwiązania |
1991 |
| Zwycięzcy | |
| Pierwszy zwycięzca | |
| Ostatni zwycięzca | |
| Najwięcej zwycięstw |
Crvena zvezda (12) |
Format
edytujFormat turnieju polegał na wieloetapowych rozgrywkach play-off. Każdy klub otrzymywał szansę gry o Puchar, kluby z najniższych lig startowały od najniższych szczebli. W turnieju występowały kluby z Serbii, Chorwacji, Słowenii, Bośni i Hercegowiny, Macedonii i Czarnogóry. Prowadzono jeden lub dwa mecze na boisku jednej z walczących drużyn. Finały składały się z jednego meczu, ale niekiedy w wypadku remisu prowadzono dodatkowy mecz o puchar. Także były sezony w których finał składał się z meczu u siebie i rewanżu na wyjeździe. Turniej przeważnie był rozgrywany systemem jesień - wiosna, przy czym zespoły z pierwszej ligi jugosłowiańskich mistrzostw startowały dopiero w 1/16 finału. Od 1961 roku zwycięzca otrzymywał prawo do gry w Pucharze Zdobywców Pucharów. Jeżeli zdobywca Pucharu również wygrywał mistrzostwo kraju (tak zwany "dublet"), to jego miejsce w Pucharze Zdobywców Pucharów zajmował finalista Pucharu.
Historia
edytujW 1947 roku startowały pierwsze oficjalne rozgrywki o Puchar Jugosławii. Idea Pucharu Jugosławii w piłce nożnej pojawiła się pod koniec 1945 roku, ale ostateczna decyzja zapadła dopiero 4 lipca 1947 roku. Pierwszy finał rozegrano 30 listopada 1947 roku. W tym meczu Partizan Belgrad pokonał 2:0 Naša Krila Zemun. Po zakończeniu meczu marszałek Jugosławii Josip Broz Tito przekazał zwycięzcy przejściowy duży srebrny puchar. Dlatego puchar ten został nazwany Puchar Marszałka Tita. Od 1986 roku finały składały się z jednego meczu i odbywały się zawsze na Stadionie JNA w Belgradzie.
Najbardziej utytułowany klub to Crvena zvezda, który wygrywał trofeum 12 razy.
Nazwy
edytuj- 1991–2002: Puchar Jugosławii w piłce nożnej (serb. Куп СР Југославије у фудбалу / Kup SR Jugoslavije u fudbalu)
- 2002–2006: Puchar Serbii i Czarnogóry w piłce nożnej (serb. Куп Србије и Црне Горе у фудбалу / Kup Srbije i Crne Gore u fudbalu)
Zwycięzcy i finaliści
edytuj- Królestwo Jugosławii (1923–1940)
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- SFR Jugosławii (1945–1992)
Uwagi:
- wytłuszczono nazwy zespołów, które w tym samym roku wywalczyły mistrzostwo i Puchar kraju,
- kursywą oznaczone zespoły, które w meczu finałowym nie występowały w najwyższej klasie rozgrywkowej.
skreślonorozgrywki nieoficjalne.
Statystyki
edytujKlasyfikacja według klubów
edytujW dotychczasowej historii oficjalnych rozgrywek o Puchar Jugosławii na podium oficjalnie stawało w sumie 9 drużyn. Liderem klasyfikacji jest FK Crvena zvezda, która zdobyła 12 Pucharów.
Stan na 31.05.1992.
| Lp. | Klub | Zdobywca | Finalista | Lata triumfów |
|---|---|---|---|---|
|
| |||
| 1. | Crvena zvezda | 12 | 7 | 1948, 1949, 1950, 1957/58, 1958/59, 1963/64, 1967/68, 1969/70, 1970/71, 1981/82, 1984/85, 1989/90 |
| 2. | Hajduk Split | 9 | 5 | 1966/67, 1971/72, 1973, 1974, 1975/76, 1976/77, 1983/84, 1986/87, 1990/91 |
| 3. | Dinamo Zagrzeb | 7 | 8 | 1951, 1959/60, 1962/63, 1964/65, 1968/69, 1979/80, 1982/83 |
| 4. | Partizan Belgrad | 5 | 4 | 1947, 1952, 1954, 1956/57, 1988/89 |
| 5. | OFK Beograd | 4 | 0 | 1953, 1955, 1961/62, 1965/66 |
| 6. | Velež Mostar | 2 | 2 | 1980/81, 1985/86 |
| 7. | HNK Rijeka | 2 | 1 | 1977/78, 1978/79 |
| 8. | Borac Banja Luka | 1 | 1 | 1987/88 |
| 9. | Wardar Skopje | 1 | 0 | 1960/61 |
| 10. | Budućnost Titograd | 0 | 2 | |
| Naša Krila Zemun | 0 | 2 | ||
| FK Sarajevo | 0 | 2 | ||
| 13. | FK Bor | 0 | 1 | |
| FK Trepča | 0 | 1 | ||
| Olimpija Lublana | 0 | 1 | ||
| Radnički Belgrad | 0 | 1 | ||
| Sloboda Tuzla | 0 | 1 | ||
| Spartak Subotica | 0 | 1 | ||
| NK Varaždin | 0 | 1 | ||
| FK Vojvodina | 0 | 1 | ||
| FK Željezničar | 0 | 1 |
Klasyfikacja według republik/prowincji
edytujSiedziby klubów: Stan na maj 1992.
| Republika/prowincja | Zwycięstw | Finałów | Występów |
|---|---|---|---|
| SR Bośni i Hercegowiny | 3 | 7 | 10 |
| SR Chorwacji | 18 | 15 | 33 |
| SR Czarnogóry | – | 2 | 2 |
| SAP Kosowo | – | 1 | 1 |
| SR Macedonii | 1 | – | 1 |
| SR Serbii | 22 | 16 | 38 |
| SR Słowenii | – | 1 | 1 |
| SAP Wojwodina | – | 2 | 2 |
Klasyfikacja według miast
edytujSiedziby klubów: Stan na maj 1992.
| Miasto | Liczba tytułów | Drużyny |
|---|---|---|
| Belgrad | 22 | Crvena zvezda (12), Partizan (6), OFK Beograd (4) |
| Split | 9 | Hajduk Split (9) |
| Zagrzeb | 7 | Dinamo Zagrzeb (7) |
| Mostar | 2 | Velež Mostar (2) |
| Rijeka | HNK Rijeka (2) | |
| Banja Luka | 1 | Borac Banja Luka (1) |
| Skopje | Vardar Skopje (1) |