Pszczonów
Pszczonów – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie skierniewickim, w gminie Maków.
| wieś | |
 Fragment wsi | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
452[2] |
| Strefa numeracyjna |
046 |
| Kod pocztowy |
99-420[3] |
| SIMC |
0731442 |
Położenie na mapie gminy Maków  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
Położenie na mapie powiatu skierniewickiego  | |
 51°57′51″N 19°57′14″E/51,964167 19,953889[1]
| |
W roku 1579 należał do włości arcybiskupa gnieźnieńskiego[4]. Wieś arcybiskupstwa gnieźnieńskiego w ziemi sochaczewskiej województwa rawskiego w 1792 roku[5]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa skierniewickiego. W latach 1977–1983 w gminie Łyszkowice[6][7].
Części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0731459 | Błota | część wsi |
| 0731465 | Góry | część wsi |
| 0731471 | Majdany | część wsi |
| 0731488 | Podłężce | część wsi |
| 0731494 | Pólko | część wsi |
| 0731502 | Stara Wieś | część wsi |
Historia
edytujW XIV w. powstała w Pszczonowie parafia św. Doroty[10].
„Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich” z roku 1888 tak opisuje miejscowość[11]:
Pszczonów, w XVI w. Pczonów, Pczionów, wieś i folwark, powiat łowicki, gmina Łyszkowice, parafia Pszczonów, odległy 18 wiorst od Łowicza, połączony drogą bitą z Łyszkowicami. Posiada kościół parafialny murowany, szkołę początkową, dwa domy przytułku (szpitale) dla kalek i ubogich, zajazd murowany, 96 domów (3 folwarki), 624 mieszkańców. Folwark poduchowny (proboszczowski) ma 16 osad, 312 mórg; wieś ma 66 osad, 1422 mórg (50 mórg nieuż.); gleba żytnia. W 1827 r. było 59 domów, 461 mieszkańców.
Pszczonów wchodzi w skład dóbr księstwa Łowickiego i był około 1840 r. siedzibą generała Botwinki, administratora tychże dóbr, który upamiętnił się zbudowaniem drogi bitej, pomocą w restauracyi kościoła i pasieką, jaką utrzymywał w ogrodzie przy swej rezydencyi. Pszczonów należał zdawna do dóbr stołowych arcybiskupów gnieźnieńskich, którzy założyli tu parafię zapewne na początku XIV w. i zaprowadzili prawo niemieckie. Arcybiskup Jarosław z Bogorii i Skotnik sprzedaje wójtowstwo w 1366 r. niejakiemu Tomaszowi z obowiązkiem oddawania dziesięciny miejscowemu plebanowi. Wieś zaliczała się jeszcze w XVI w. do kasztelanii łowickiej. Parafią uposażył Jakub z Sienna, arcybiskup. Kościół był p. w. WW. św. i św. Doroty. Probostwo służyło zwykle za uposażęnie kanonika łowickiego. Proboszcz obowiązany był utrzymywać dwóch wikaryuszów. Uposażenie proboszcza stanowiły prócz zwykłych placów pod zabudowania i ogrody, sadzawki, jeszcze młyn, część lasu, łan roli w trzech polach z łąką, rola karczemna, rola zagrodnika (dziś część poproboszczowska ma 212 mórg). Młynarz płacił 40 gr. czynszu i nie pobierał miarki od zboża plebana, karczmarz płacił fertona. W XVI w. pleban na swoim łanie osadził kmieci, obowiązanych płacić po seksagenie czynszu, wozić drwa, kosić łąkę plebana i dawać po 2 kapłony i 13 kur i „duas capetias overum”. We wsi było 27 łanów, z których kmiecie dawali plebanowi tylko meszne i kolędę po 3 gr. z łanu (Łaski, L. B., II, 281-284).
Kościół z cegły pokryty dachówką, ma długości 59 łokci, szerokości 23, a wysokości 17 i pół. Przerobiony między 1844 a 1847 według plany budow. Idzikowskiego; ściany podwyższono, wewnątrz przy ścianach dano filary, na których wsparto gotyckie sklepienie. Restauracya ta kosztowała 18,000 rubli srebrem. Obrazy w trzech ołtarzach pędzla Jabłońskiego, ołtarz wielki z cementu, z ozdobami gipsowemi a posadzka z cegły wzorzysto ułożona.
Dnia 1 lipca 1943 roku do wsi przybyli żołnierze Wehrmachtu oraz niemiecka żandarmeria, którzy poszukując partyzantów okrążyli zagrody rodzin Bodków oraz Godosów. Schwytali wszystkich obecnych mężczyzn, których zapędzili do stodoły gdzie ich zastrzelili, a stodołę podpalili. Zamordowali łącznie 5 osób oraz spalili trzy stodoły. W wyniku tej zbrodni zginęli: Jan, Stanisław oraz Wacław Bodek, Władysław Godos oraz Franciszek Klimkiewicz[12].
Odniesienia w kulturze
edytujW latach 70. XX w. we wsi były kręcone zdjęcia do filmu Chłopi w reżyserii Jana Rybkowskiego na podstawie powieści Chłopi Władysława Reymonta.
Do rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty[13]:
- kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych i św. Doroty, XVI–XIX w., nr rej.: 893 z 29.12.1967
- cmentarz kościelny, nr rej.: 992/A z 1.03.1995
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 112712
- ↑ Ludność w miejscowościach statystycznych według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2017-07-15].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1048 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Pszczonów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 526.
- ↑ Karol de Perthées, Mappa szczegulna woiewodztwa rawskiego, 1792
- ↑ Dz.U. z 1976 r. nr 41, poz. 244
- ↑ Dz.U. z 1983 r. nr 70, poz. 314
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Pszczonów. Parafia p.w. św. Doroty, dziewicy i męczennicy. diecezja.lowicz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-02)].
- ↑ Pszczonów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 256.
- ↑ Józef Fajkowski, Jan Religa: Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1981, s. 379.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 100 [dostęp 2017-07-02].