Pszczelnik (roślina)

Pszczelnik
	; Dracocephalum moldavica
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	jasnotowate
Rodzaj	pszczelnik
	Nazwa systematyczna
	Dracocephalum L.; Sp. Pl. 594. 1753
	Typ nomenklatoryczny
	Dracocephalum moldavicum L.)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pszczelnik (Dracocephalum L.) – rodzaj roślin należący do rodziny jasnotowatych. Należy do niego około 75 gatunków^[4]^[5]. Występują one głównie w Azji (na wschodzie sięgając po Japonię), w Europie rodzime są trzy gatunki, jeden w Afryce Północnej i jeden w Ameryce Północnej^[5]^[6]^[7]. W Polsce rodzimym gatunkiem jest tylko pszczelnik wąskolistny D. ruyschiana, kilka innych gatunków jest uprawianych lub zawlekanych i przejściowo dziczeje (pszczelnik drobnokwiatowy D. parviflorum, pszczelnik macierzankowy D. thymiflorum i pszczelnik mołdawski D. moldavicum)^[8].

Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne ze względu na okazałe kwiaty. Są też wykorzystywane jako rośliny miododajne i lokalnie w ziołolecznictwie^[5].

Morfologia

Kwiatostan pszczelnika mołdawskiego

Pokrój: Byliny, rośliny jednoroczne i niewielkie krzewy osiągające do 0,9 m wysokości^[7].

Liście: Ulistnienie naprzeciwległe. Liście zwykle aromatyczne, pojedyncze i całobrzegie, karbowane, ząbkowane lub wcinane^[7].

Kwiaty: Zebrane w nibyokółkach skupionych w szczytowej części pędu. Kielich zrosłodziałkowy, dwuwargowy – z górną wargą z trzema ząbkami i dolną z dwoma. Korona fioletowoniebieska, biała lub różowa. U nasady zrośnięte płatki tworzą rurkę rozszerzającą się ku gardzieli. Warga górna zakończona jest dwiema łatkami, a dolna trzema, z których środkowa jest największa. Cztery pręciki w dwóch parach, z których górna jest dłuższa. Wystają z rurki korony, ale zwykle schowane są pod górną wargą. Zalążnia złożona z dwóch owocolistków, dwukomorowa, w każdej komorze z dwoma zalążkami. Szyjka słupka pojedyncza, z dwudzielnym znamieniem o równych ramionach^[7].

Owoce: Czterodzielne rozłupnie, rozpadające się na cztery pojedyncze rozłupki^[7].

Systematyka

Synonimy taksonomiczne

Moldavica Fabricius^[3], Fedtschenkiella Kudr.^[9]

Pozycja taksonomiczna

Rodzaj z podplemienia Nepetinae, z plemienia Mentheae z podrodziny Nepetoideae z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae Lindl.)^[9].

Wykaz gatunków^[4]^[10]

Dracocephalum aitchisonii Rech.f.
Dracocephalum argunense Fisch. ex Link
Dracocephalum aucheri Boiss.
Dracocephalum austriacum L.
Dracocephalum bipinnatum Rupr. – pszczelnik podwójniepierzasty
Dracocephalum botryoides Steven – pszczelnik groniasty
Dracocephalum breviflorum Turrill
Dracocephalum bullatum Forrest ex Diels – pszczelnik zwarty
Dracocephalum butkovii Krassovsk.
Dracocephalum calophyllum Hand.-Mazz.
Dracocephalum charkeviczii Prob.
Dracocephalum discolor Bunge
Dracocephalum diversifolium Rupr.
Dracocephalum ferganicum Lazkov
Dracocephalum foetidum Bunge
Dracocephalum formosum Gontsch.
Dracocephalum forrestii W.W.Sm. – pszczelnik Forresta
Dracocephalum fragile Turcz. ex Benth.
Dracocephalum fruticulosum Steph. ex Willd.
Dracocephalum grandiflorum L. – pszczelnik wielkokwiatowy
Dracocephalum heterophyllum Benth.
Dracocephalum hoboksarensis G.J.Liu
Dracocephalum imberbe Bunge – pszczelnik bezbródkowy
Dracocephalum imbricatum C.Y.Wu & W.T.Wang
Dracocephalum integrifolium Bunge
Dracocephalum isabellae Forrest ex W.W.Sm.
Dracocephalum jacutense Peschkova
Dracocephalum junatovii A.L.Budantsev
Dracocephalum kafiristanicum Bornm.
Dracocephalum komarovii Lipsky
Dracocephalum kotschyi Boiss.
Dracocephalum krylovii Lipsky
Dracocephalum lindbergii Rech.f.
Dracocephalum longipedicellatum Muschl.
Dracocephalum microflorum C.Y.Wu & W.T.Wang
Dracocephalum moldavica L. – pszczelnik mołdawski
Dracocephalum multicaule Montbret & Aucher ex Benth.
Dracocephalum multicolor Kom.
Dracocephalum nodulosum Rupr. – pszczelnik węzełkowaty
Dracocephalum nuratavicum Adylov
Dracocephalum nuristanicum Rech.f. & Edelb.
Dracocephalum nutans L. – pszczelnik zwisły
Dracocephalum oblongifolium Regel
Dracocephalum olchonense Peschkova
Dracocephalum origanoides Steph. ex Willd.
Dracocephalum palmatoides C.Y.Wu & W.T.Wang
Dracocephalum palmatum Steph. ex Willd.
Dracocephalum parviflorum Nutt. – pszczelnik drobnokwiatowy
Dracocephalum paulsenii Briq.
Dracocephalum peregrinum L.
Dracocephalum pinnatum L.
Dracocephalum polychaetum Bornm.
Dracocephalum popovii T.V.Egorova & Sipliv.
Dracocephalum propinquum W.W.Sm.
Dracocephalum psammophilum C.Y.Wu & W.T.Wang
Dracocephalum purdomii W.W.Sm.
Dracocephalum renati Emb.
Dracocephalum rigidulum Hand.-Mazz.
Dracocephalum rupestre Hance
Dracocephalum ruyschiana L. – pszczelnik wąskolistny
Dracocephalum schischkinii Strizhova
Dracocephalum scrobiculatum Regel
Dracocephalum spinulosum Popov
Dracocephalum stamineum Kar. & Kir.
Dracocephalum stellerianum Hiltebr.
Dracocephalum subcapitatum (Kuntze) Lipsky
Dracocephalum surmandinum Rech.f.
Dracocephalum taliense Forrest ex W.W.Sm.
Dracocephalum tanguticum Maxim.
Dracocephalum thymiflorum L. – pszczelnik macierzankowy
Dracocephalum truncatum Y.Z.Sun ex C.Y.Wu
Dracocephalum velutinum C.Y.Wu & W.T.Wang
Dracocephalum wallichii Sealy
Dracocephalum wendelboi Hedge

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).
↑ ^a ^b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-30].
↑ ^a ^b Dracocephalum. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-03-08].
↑ ^a ^b ^c David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 310, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 281. ISBN 0-333-74890-5.
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 72, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b Genus: Dracocephalum L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-03-08].
↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 72-73. ISBN 978-83-925110-5-2.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).

[A-3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-30].

[tpl-4] Dracocephalum. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-03-08].

[mabb-5] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 310, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[E-6] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[philips-7] Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 281. ISBN 0-333-74890-5.

[checklist-8] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 72, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[grin-9] Genus: Dracocephalum L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-03-08].

[gawrys-10] Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 72-73. ISBN 978-83-925110-5-2.

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[1]

[2]

[3]

[9]

[10]