Psychopomp (stgr. ψυχοπομπóς psychopompós, łac. psychopompus ‘przewodnik dusz’) – w religii istota (anioł, bóstwo, duch, zwierzę), której zadaniem jest odprowadzenie lub przeniesienie[1] duszy zmarłego człowieka do świata pozagrobowego[2][3][4].

Stanisław Wyspiański: Hermes wiedzie duchy bohaterów do głębin Hadesu, ilustracja do Iliady, rysunek ołówkiem na papierze, 1897, własność prywatna

Postacie zwierzęce

edytuj

Psychopomp często przedstawiany jest w sztuce sepulkralnej i świątynnej w postaci zwierząt. Były to:

Postacie ludzkie

edytuj

W wielu kulturach szaman pełni również rolę psychopompa[5]. Nie tylko towarzyszy on duszy zmarłego, ale pomaga również sprowadzić nową duszę na ten świat, co, innymi słowy oznacza, iż uczestniczy w przyjściu noworodka na świat.

W starożytnych wierzeniach psychopompami byli m.in.: Hermes[6][3][7][8] i Charon[9] (Grecja); Anubis[5] (Egipt); walkirie[5] (Skandynawia); Weles (Wołos; Słowianie).

W psychologii Junga psychopomp określany jest mianem pośrednika pomiędzy królestwem nieświadomości i świadomości. W snach natomiast jest on postrzegany jako zapowiedź śmierci i pojawia się, przybierając postać obdarzonego dużą mądrością mężczyzny lub kobiety.


Przypisy

edytuj
  1. Andrzej Szyjewski: Etnologia religii. Wyd. 2. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”, 2008, s. 202. ISBN 978-83-60490-60-0. Cytat: wierzchowca przenoszącego duszę zmarłego w zaświaty.
  2. Harry Thurston Peck: Harpers Dictionary of Classical Antiquities, 1898: Psychopompos. perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-04-02]. (ang.).
  3. a b Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 142. ISBN 83-04-04673-3.
  4. Psychopomp. W: Władysław Kopaliński: „Psychopomp”. De Agostini Polska, seria: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych. [dostęp 2014-08-23]. (pol.).
  5. a b c Laura Strong: Psychopomps. psychopomps.org. [dostęp 2011-05-05]. (ang.).
  6. Oskar Seyffert: Dictionary of Classical Antiquities, 1894, s. 527: Psychopompos. ancientlibrary.com. [dostęp 2011-05-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-25)]. (ang.).
  7. Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratislava: Perfekt a.s., 1998, s. 182. ISBN 80-8046-098-1. (słow.).; polskie wydanie: Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej (Encyklopedia mitologii antycznej, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej).
  8. Młodsi bogowie. W: Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 291–292. ISBN 83-7391-077-8.
  9. Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 625. ISBN 83-01-03529-3.