Psalm 131

Psalm 131 należy do zbiorów Psalmów wstępowań, czyli pieśni pielgrzymów wstępujących do świątyni Jerozolimskiej. Jest drugim najkrótszym Psalmem i nie wydaje się aby Psalm 131 był tylko jakimś fragmentem z większego utworu. Raczej należy go uznać za utwór jednolity i zaliczyć do Psalmów ufnościowych. Można określić Psalm 131 jako głębokie westchnienie do Boga zaczerpnięte z jakiejś lamentacji jednostki, gdzie mogło pełnić rolę motywu, mającego skłonić Boga do wysłuchania modlitwy.

Budowa utworu

Tekst hebrajski (WLC)	Tekst polski (BT IV)
שִׁ֥יר הַֽמַּֽעֲלֹ֗ות לְדָ֫וִ֥ד	1Pieśń stopni. [Dawida]
יְהוָ֤ה ׀ לֹא־גָבַ֣הּ לִ֭בִּי	Panie, moje serce się nie pyszni
וְלֹא־רָמ֣וּ עֵינַ֑י	i oczy moje nie są wyniosłe.
וְלֹֽא־הִלַּ֓כְתִּי ׀ בִּגְדֹלֹ֖ות	Nie gonię za tym, co wielkie,
וּבְנִפְלָאֹ֣ות מִמֶּֽנִּי׃	albo co przerasta moje siły.
אִם־לֹ֤א שִׁוִּ֨יתִי ׀ וְדֹומַ֗מְתִּי נַ֫פְשִׁ֥י	2 Przeciwnie: wprowadziłem ład i spokój do mojej duszy.
כְּ֭גָמֻל עֲלֵ֣י אִמֹּ֑ו	Jak niemowlę u swej matki,
כַּגָּמֻ֖ל עָלַ֣י נַפְשִֽׁי׃	jak niemowlę - tak we mnie jest moja dusza.
יַחֵ֣ל יִ֝שְׂרָאֵל אֶל־יְהוָ֑ה	3 Izraelu, złóż w Panu nadzieję
מֵֽ֝עַתָּ֗ה וְעַד־עֹולָֽם׃	odtąd i aż na wieki!

Strong’s	Tekst hebrajski	Tłumaczenie polske
7892 [e]	שִׁ֥יר šîr	Pieśń
4609 [e]	הַֽמַּֽעֲל֗וֹת ham-ma-‘ă-lō-wṯ,	Stopni
1732 [e]	לְדָ֫וִ֥ד lə-ḏā-wiḏ	Davidowa
3068 [e]	יְהוָ֤ה ׀ Yah-weh	Panie
3808 [e]	לֹא־ lō-	nie
1361 [e]	גָבַ֣הּ ḡā-ḇah	się pyszni
3820 [e]	לִ֭בִּי lib-bî	moje serce
3808 [e]	וְלֹא־ wə-lō-	ani
7311 [e]	רָמ֣וּ rā-mū	wyniosły
5869 [e]	עֵינַ֑י ‘ê-nay;	moje oczy
3808 [e]	וְלֹֽא־ wə-lō-	ani żaden
1980 [e]	הִלַּ֓כְתִּי ׀ hil-laḵ-tî	czy się troszczę o siebie
1419 [e]	בִּגְדֹל֖וֹת biḡ-ḏō-lō-wṯ	z wielkimi sprawami
6381 [e]	וּבְנִפְלָא֣וֹת ū-ḇə-nip̄-lā-’ō-wṯ	ani z rzeczami zbyt głębokimi
4480 [e]	מִמֶּֽנִּי׃ mim-men-nî.	dla mnie

Budowa poematu jest dosyć jasna. Pierwsza część charakteryzuje się czterokrotnym powtórzeniem „lǒ”, przy czym w czwartym nastąpiła elizja, na skutek użycia tego samego czasownika odnoszącego się do drugiej części wersu. Druga część jest przeciwna pierwszej, zaczyna się od partykuły „naprawdę” chociaż w oryginale także występuje jako składnik: „lǒ”, które jednak w łączności z „n-im” posiada znaczenie pozytywne. Psalm 131 jest wyraźnie powiązany z Psalmem 130, gdyż autor powtarza główny temat tego Psalmu (Oczekiwanie na Boga w nadziei) a jego struktura jest określona przez skierowane słów JHWH do Izraela. W Psalmie można również zauważyć arytmetyczne ułożenie akcentów. Centrum arytmetyczne przypada między 3 i 4 słowem w wersecie 2, dzieląc tekst na 5 + 5 wersetów i 15 + 15 słów. Pomiędzy tymi wersetami autor wstawił znak oznaczający niewielki pauzę. Można również zauważyć że werset drugi w oryginale ma charakter koncentryczny (2 + 1 + 2) z uwypuklonym wersetem najważniejszym który brzmi: Wręcz przeciwnie, ja zachował spokój | i cicha jest moja dusza, (gdzie symbol „|” oznacza wspominaną wcześniej pauzę). Centrum te może być z pewnością uznane za werset w którym autor wyrażający istotę Psalmu.

Analiza literacka utworu

Początkowo wyniosły i arogancko wręcz pretensjonalny charakter wersetu pierwszego przedstawiony przez autora może być obrazem osoby dumnej, kreślonej słowami hebrajskimi wskazującymi na wyniosłość i wywyższenie oraz arogancką postawę człowieka patrzącego na innych z poczuciem wyższości, uważającego ich za gorszych od siebie. Jednak Psalm w wersecie centralnym a także o późniejszych staje się jakby spokojny i opanowany. Wstrząsająca metafora niemowlęcia możne tu ilustrować osobisty spokój ducha. Psalm prawdopodobnie pokazuje doświadczenie życiowe autora które zmusiło go do rezygnacji z swoich życiowych planów i zamierzeń, które dawniej przedsięwziął. Impulsem do jego stworzenia mogła być nieprzewidziana i niemożliwa do przejścia trudność pod wpływem której autor postanawia zawierzyć się opatrzności Bożej i znajduje w niej ukojenie i wyciszenie. Obecnie porównuje się do dziecięcia, które nakarmione już mlekiem z piersi matczynej, przebywa pod jej czułą opieką. W ostatnim wersecie brzmiącym podobnie jak forma liturgiczna, i prawdopodobnie dopisanym w późniejszym okresie w tym celu, autor zaznacza że podstawą nadziei ludu Bożego jest głębokie przekonanie o sprawiedliwości Bożej, która na pewno się ujawni, choć nie wiadomo, kiedy i w jaki sposób. U Boga lud bowiem znajduje uspokojenie i szczęście. Dlatego najbardziej słuszną postawą każdego człowieka jest pełne ufności oczekiwanie na pomoc Bożą.

Trudne do przetłumaczenia hebrajskie słowo „כְּ֭גָמֻל[gamul]” które oznacza niemowlę w pierwszych latach życia, uspokojenie i nakarmione autor Psalmu zestawia najpierw z obrazem matki a później z obrazem duszy która jest w rękach Boga. Dziecko, o którym mówi Psalmista, związane jest z matką więzią bardziej osobistą i głębszą, a zatem nie tylko przez sam kontakt fizyczny i potrzebę pokarmu. Jest to więź bardziej świadoma, choć zawsze bezpośrednia i spontaniczna. Autorowi tego Psalmu obraz spokoju i ufności dziecka służy za obraz wewnętrznego spokoju człowieka ufającego.

Historyczny i kulturowy kontekst Psalmu

Ten psalm został napisany prawdopodobnie w czasie osobistego lub narodowego kryzysu. Z tego powodu na pierwszy plan wysuwa się „uciszenie” i „uspokojenie” wewnętrzne autora. W swojej obecnej formie jest on apelem do „Izraela”, aby „czekał” na Jahwe (w. 3). Biorąc pod uwagę bliskie związki psalmu z literaturą mądrościową, zawartą np. w Księdze Przysłów czy księdze Hioba, Psalm napomina naród izraelski aby wytrwał w trudnościach. Trudności te należy najprawdopodobniej zidentyfikować jako hańbę i wstyd, które spotkały naród izraelski na wygnaniu lub które nadal trwały w okresie po wygnaniu. Jednakże trudno jednoznacznie określić czas powstania Psalmu. Bezpośredni kontekst literacki Psalmu 131 w Psałterzu potwierdza to przypuszczenie, ponieważ istnieją powiązania z wygnaniowym lub powygnaniowym Psalmem 130 (autor podobnie mówi o swojej duszy i Izraelu, którzy musi „czekać” na Jahwe); istnieje również paralela z pokorą Dawida w wygnaniowym lub powygnaniowym Psalmie 132 w. 1. Psalm polemizuje również z postawą niezadowolenia, krytyki wobec Jahwe.

Psalm 131 oferuje również alternatywę dla tradycyjnej, przedwygnaniowej lamentacji. Zamiast wyraźnie wyrażanej krytyki nieobecności Jahwe i jego milczenia, które wielokrotnie znajdujemy w indywidualnych lamentacjach, ten Psalm wskazuje inną rozwiązanie kryzysu. Rozwiązaniem tym jest wybór drogi pokory, stając się jak dziecko, które nauczyło się szacunku dla swojego rodzica. Wybrał drogę szacunku dla Jahwe ma być dla całego narodu początkiem mądrości i szczęścia.

Psalm skierowany jest bezpośrednio do Jahwe, ale w swojej obecnej formie odnosi się także do Izraela. Dlatego można go opisać jako oświadczenie pokory i tym samym zaufania i szacunku dla Jahwe, które jest zalecane dla narodu izraelskiego jako właściwa postawa w czasach kryzysów.

Interpretacja w Kościele katolickim

Trudno dopatrywać się w Psalmie 131 jakichś mesjańskich zapowiedzi czy bezpośredniej analogi do osoby Jezusa Chrystusa, jednakże Psalm poprzez obraz ufności i przylgnięcia do Boga doskonale wpisuje się w nowo-testamentalne orędzie. Obraz matki można porównać do osoby Jezusa w którym każda dusza ludzka niczym dziecko może znaleźć ukojenie i spokój duszy. Psalm ten w Kościele katolickim jest wykorzystywany do przekazania obraz Jezusa Chrystusa który chce byśmy przylgnęli do Niego bez pytania o szczegóły i wszystkie konsekwencje naszego wyboru, bez pytania o przyszłość. Psalm 131 to obraz Boga i człowieka – Stwórcy i stworzenia. Ich więzi, zaufania, pokoju. Bóg i człowiek potrzebują się wzajemnie, tak jak matka i jej niemowlę. Rozłąka szkodzi obydwojgu.

W ostatnim wersecie autor Psalmu nawołuje całe zgromadzenia Izraela do złożenia całej ufności w Bogu co wyraża ideał komunii Kościoła katolickiego z Bogiem, który z ufnością powinien pokładać wszystkie nadzieje nie w ziemskich strukturach i bogactwach ale w Bogu.

Wybrane tłumaczenia na język polski

Uwspółcześniona Biblia Gdańska 2017

Pieśń stopni Dawida. PANIE, moje serce nie wywyższa się i moje oczy nie są wyniosłe ani nie ubiegam się o wielkie rzeczy albo zbyt cudowne dla mnie.

Doprawdy uciszyłem i uspokoiłem swoją duszę jak dziecko odstawione od piersi swej matki; moja dusza jest jak dziecko odstawione.

Niech Izrael pokłada nadzieję w PANU odtąd na wieki.

Tłumaczenie: Jan Łach, Stanisław Łach (1986 r.)

¹Pieśń pielgrzymów; Dawida.

Jahwe, Moja Dusza nie wywyższa się

i nie wynoszą się oczy moje

ani nie chodzę za czymś wielkim

i co było by dla mnie cudowne.

²Zaiste uspokoiłem się

i uciszyłem mą duszę;

Jak uspokaja się dziecię przy matce

tak uspokoiła się dusza moja

³Izraelu oczekuj na Jahwe

teraz i na zawsze.

Tłumaczenie: Roman Brandstaetter (1973 r.)

¹PIEŚŃ WSTĘPUJĄCHYCH POD GÓRĘ, DAWIDA.

Panie, nie wynosi się moje serce

i w oczach moich nie ma pychy.

Nie kuszę się o zrozumienie spraw wyższych,

które są dla mnie niedościgłe

²Zaprawdę, ułagodziłem i uciszyłem duszę moją.

Jak nakarmione niemowlę

na łonie matki

jak nakarmione niemowlę,

tak cicha jest dusza moja.

³Oczekuj Pana,

Izraelu,

teraz i na wieki.

Tłumaczenie: Jakuba Wujka (1923 r.)

¹ Pieśń stopniów Dawidowa.

Panie! nie wyniosło się serce moje: ani się wywyższyły oczy moje: anim chodził w rzeczach wielkich, ani w dziwnych nad mię.

² Jeźlim nie pokornie rozumiał, alem wywyższał duszę moję: jako dzieciątko ostawione u matki swojéj, tak odpłata na duszy mojéj.

³ Niechajże Izrael nadzieję ma w Panu odtąd aż na wieki.

Bibliografia

• Biblia Tysiąclecia (Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu) - Wydawnictwo Pallottinum, Poznań 2003. ISBN: 9788372419661
• Dąbrowski, B. (red.). (2007). "Psalmy: w przekładzie z języków oryginalnych" - Wydawnictwo Vocatio, Warszawa. ISBN: 9788370209321
• Kłósak, K. (1996). "Komentarz do Księgi Psalmów" - Wydawnictwo WAM, Kraków. ISBN: 9788322408432
• Stępień, T. (2008). "Psalm 131: Egzegeza i teologia" - Wydawnictwo Pallottinum, Poznań. ISBN: 9788372415243
• Ziółkowski, J. (2001). "Psalmy: Modlitwy Izraela i Kościoła" - Wydawnictwo Gaudium, Lublin. ISBN: 9788387440217
• Mrowcewicz, K. (1994). "Duchowość Psalmów" - Wydawnictwo Znak, Kraków. ISBN: 9788370061428
• Westermann, C. (1984). "The Psalms: Structure, Content, and Message" - Augsburg Publishing House, Minneapolis. ISBN: 9780806621200
• Broyles, C. C. (1999). "Psalms" (New International Biblical Commentary) - Hendrickson Publishers, Peabody. ISBN: 9781565630778
• Goldingay, J. (2006). "Psalms: Volume 1" - Baker Academic, Grand Rapids. ISBN: 9780801031081
• Kraus, H.-J. (1993). "Psalms 60–150" (Continental Commentary Series) - Fortress Press, Minneapolis. ISBN: 9780800695013

• Mays, J. L. (1994). "Psalms" (Interpretation: A Bible Commentary for Teaching and Preaching) - Westminster John Knox Press, Louisville. ISBN: 9780804231052
• Brueggemann, W. (2007). "The Message of the Psalms: A Theological Commentary" - Augsburg Fortress Publishers, Minneapolis. ISBN: 9780800637923
• Craigie, P. C. (2004). "Psalms 1–50" (Word Biblical Commentary) - Thomas Nelson, Nashville. ISBN: 9780849902024
• McCann, J. C. (1996). "A Theological Introduction to the Book of Psalms: The Psalms as Torah" - Abingdon Press, Nashville. ISBN: 9780687008524
• Tate, M. E. (1990). "Psalms 51–100" (Word Biblical Commentary) - Thomas Nelson, Nashville. ISBN: 9780849902086
• Weiser, A. (2000). "The Psalms: A Commentary" (Old Testament Library) - Westminster John Knox Press, Louisville. ISBN: 9780664221430
• Hossfeld, F. L., & Zenger, E. (2005). "Psalms 2: A Commentary on Psalms 51-100" (Hermeneia: A Critical and Historical Commentary on the Bible) - Fortress Press, Minneapolis. ISBN: 9780800660877
• Wolff, H. W. (1989). "Psalms 51–100" (Continental Commentary Series) - Fortress Press, Minneapolis. ISBN: 9780800695006
• Allen, L. C. (2002). "Psalms 101-150" (Word Biblical Commentary) - Thomas Nelson, Nashville. ISBN: 9780849902154
• Gerstenberger, E. S. (2001). "Psalms, Part 2, and Lamentations" (Forms of the Old Testament Literature) - William B. Eerdmans Publishing Company, Grand Rapids. ISBN: 978080282545