Przysieki
Przysieki – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie jasielskim, w gminie Skołyszyn[4]. Miejscowość leży nad rzeką Ropą przy drodze krajowej 28 i linii kolejowej nr 108 ze stacją Przysieki.
wieś | |
Widok na wieś z południa | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Wysokość |
230–348 m n.p.m. |
Liczba ludności (2021) |
1586[2] |
Strefa numeracyjna |
13 |
Kod pocztowy |
38-207[3] |
Tablice rejestracyjne |
RJS |
SIMC |
0360201[4] |
Położenie na mapie gminy Skołyszyn | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego | |
Położenie na mapie powiatu jasielskiego | |
49°44′19″N 21°22′57″E/49,738611 21,382500[1] |
SIMC | Nazwa | Rodzaj |
---|---|---|
0360218 | Granice | część wsi |
0360247 | Przysieczki | część wsi |
0360224 | Ślewczyna | część wsi |
0360230 | Tłoki | część wsi |
W Przysiekach żyła Zuzanna Stusowska (1866–1973), która w latach 1970. była najstarszą mieszkanką Polski.
1 grudnia 2014 minęło 650 lat od założenia wsi.
Środowisko
edytujPołożenie geograficzne
edytujPrzysieki leżą w Obniżeniu Gorlickim (513,66) i częściowo na Pogórzu Jasielskim na Pogórzu Karpackim w południowo-wschodniej Polsce. Stanowią wschodnią część gminy Skołyszyn i graniczą od wschodu z Trzcinicą i Osobnicą (gmina Jasło), od południa z Harklową i Pustą Wolą, z zachodu z Siedliskami Sławęcińskimi i od północy z Bączalem Dolnym – te wsie z gminy Skołyszyn. Najbliższymi miastami są Jasło (województwo podkarpackie) w odległości 9 km na wschód i Biecz (województwo małopolskie) odległy o 12 km na zachód. Środkowa część wsi to rozległa kotlina ciągnąca się wzdłuż przepływającej z zachodu na wschód rzeki Ropy, która osiąga maksymalną szerokość około 1,7 km o średniej wysokości w granicach 235–240 m. Rzeka Ropa ma tu charakter rzeki nizinnej o średnim spadku około 0,1%, o dość leniwym nurcie głębokim od 0,5 do 1,5 m i korycie szerokim na 20–30 m. Północ i południe wsi to teren pagórkowaty. Tuż przy granicy z Harklową znajduje się najwyższe wzniesienie wsi. Jest to stabilizowany i oznaczony betonową wieżą punkt triangulacyjny nr 708 o wysokości 347,79 m. Powierzchnia wsi wynosi 620,3 ha i stanowi 7,9% obszaru gminy[6].
Warunki naturalne
edytujPod względem geologicznym teren wsi pokrywają mało odporne na erozję trzeciorzędowe piaskowce i łupki krośnieńskie pokryte madami i żwirami rzecznymi Ropy. Najżyźniejsze gleby występują w pasie nadrzecznym i są to mady brunatne. Przeważają gleby pseudobielicowe i brunatne właściwe przeważnie IV klasy bonitacyjnej. Parametry warunków klimatycznych zbliżone są do terenów podgórskich. Średnia temperatura roczna waha się w granicach 7,5–7,8 °C i najwyższa jest lipcu około 18 °C, a najniższa w styczniu. Suma opadów rocznych mieści się w przedziale 671–755 mm z największym nasileniem w czerwcu i sierpniu. Okres wegetacyjny wynosi od 203 do 208 dni. Dolina Ropy wywołuje dość częste zjawisko inwersji temperatur. Lasy położone głównie na północy i południu miejscowości zajmują niewielką powierzchnię[7].
Ochrona środowiska
edytujW Przysiekach znajduje się fragment specjalnego obszaru ochrony siedlisk w ramach sieci Natura 2000 o nazwie „Wisłoka z dopływami”. Oznaczony kodem PLH 180052 obejmuje obszar koryta rzeki Ropy wraz z wiklinami nadrzecznymi. W Ropie występuje 21 gatunków ryb z dominacją klenia, a znacznym udziałem brzany i lipienia.
Środowisko – galeria
-
Widok na wieś od strony wschodniej
-
Przysieczki, najwyższe wzniesienie wsi – 347,79 m
-
Ropa w Przysiekach – obszar Natura 2000
-
Na winnicy „Dwie Granice”
-
Zima w Przysiekach
-
Wiosna w Przysiekach
-
Lato w Przysiekach
-
Jesień w Przysiekach, Granice
-
Widok na wieś z północy
Dzieje
edytujPochodzenie nazwy
edytujNazwa wsi jest nazwą kulturową i pochodzi od określenia dzieła rąk ludzkich. Jest związana ze wzmocnieniami obronnymi, tj. zasiekami, przysiekami w stosunku do grodu w Trzcinicy czy być może grodu bieckiego[8]. Przesieka oznacza także miejsce, gdzie wycięto drzewa w lesie. Na przestrzeni wieków nazwa przybierała różne formy. I tak w 1389 pojawia się nazwa Przesieki (przywilej króla Kazimierza Wielkiego); w 1401 w Księdze grodzkiej bieckiej istnieje wpis Przesieka; przed 1480 Jan Długosz używa nazwy Przeszyeky; od 1581 przybiera nazwę obecną Przysieki[9][10]. Zachowały się nazwy rejonów wsi jak Granice, Tłoki, Ślewczyna[8]. Typowym przysiółkiem są Przysieczki[4].
Przynależność państwowa i administracyjna
edytujHistorycznie wieś należała do:
- 1569–1772 – powiat biecki, województwo krakowskie, Korona Królestwa Polskiego;
w czasie zaborów w Monarchii Habsburgów w Królestwie Galicji i Lodomerii:
- 1774–1782 – cyrkuł Pilzno,
- 1782–1789 – cyrkuł Dukla,
- 1790–1866 – cyrkuł Jasło,
- 1867–1918 – powiat Jasło, województwo krakowskie, Austro-Węgry;
a następnie:
- 1918–1938 – powiat Jasło, od 1933 Gmina Zbiorowa Skołyszyn, województwo krakowskie, Rzeczpospolita Polska,
- 26.10.1939–18.01.1945 – okupacja niemiecka, starostwo Jasło, dystrykt krakowski, tzw. Generalne Gubernatorstwo, Rzesza Wielkoniemiecka,
- 1945–1954 – gromada Skołyszyn, gmina Skołyszyn, powiat jasielski, województwo rzeszowskie, Rzeczpospolita Polska,
- 1954–31.05.1975 – gromada Skołyszyn, a od 01.01.1973 gmina Skołyszyn, powiat jasielski, województwo rzeszowskie, Polska Rzeczpospolita Ludowa,
- 01.06.1975–31.12.1998 – gmina Skołyszyn, województwo krośnieńskie, Polska Rzeczpospolita Ludowa, od 1989 Rzeczpospolita Polska,
- 01.01.1999–nadal – gmina Skołyszyn, powiat jasielski, województwo podkarpackie, Rzeczpospolita Polska[8].
Historia
edytujW XI wieku ukształtowała się osada Przysieki jako wieś rycerska. W XIV wieku król Kazimierz Wielki wykupił osadę z rąk prywatnych i 1 grudnia 1364 założył wieś Przysieki na prawie niemieckim[11]. Jako królewszczyzna Przysieki funkcjonowały ponad 400 lat do okresu zaboru austriackiego. W 1777 władze austriackie sprzedały wieś[10] i stała się ona ponownie własnością prywatną do roku 1945. Była w posiadaniu między innymi rodzin Jabłonowskich, Stadnickich, Włodków a ostatnio de Laveaux. W okresie PRL (1945–1989) i latach współczesnych nastąpił wszechstronny rozwój miejscowości. W tym czasie podwoiła się liczba ludności[12].
Czasy współczesne
edytujDemografia
edytujPrzysieki liczą 1586 mieszkańców według danych GUS na koniec 2021 co plasuje je na 4 miejscu w gminie Skołyszyn pod względem liczby ludności po Święcanach, Skołyszynie i Harklowej. Średnia gęstość zaludnienia wynosi 255,7 osoby/km². Najwyższą liczbę mieszkańców w historii Przysieki posiadały na koniec 2017 i wynosiła ona 1609 osób i stanowiła 12,3% wszystkich mieszkańców gminy[13]. Według danych na koniec 2021 na ogólną liczbę 1586 mieszkańców było 810 kobiet i 776 mężczyzn; 65,2% osób w wieku produkcyjnym, 17,8%% osób poniżej 18 roku życia oraz 16,1% mieszkańców w wieku emerytalnym[2]. Po szybkim wzroście liczby ludności po drugiej wojnie światowej w ostatnich latach nastąpiła stabilizacja na poziome około 1600 osób.
wykształcenie dane z Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 | ||||||
brak | podstawowe | zawodowe | średnie | wyższe | ||
---|---|---|---|---|---|---|
osób | 34 | 389 | 380 | 358 | 74 | |
kobiet | 24 | 222 | 130 | 202 | 48 | |
mężczyzn | 10 | 167 | 250 | 156 | 26 |
- Ludność w wieku 13 lat i więcej według płci i poziomu wykształcenia w 2002[17]:
Oświata i kultura
edytujPoczątki szkolnictwa w Przysiekach związane są z siedzibą parafii, która znajdowała się w Sławęcinie. Już w XVI wieku istniała tam szkółka parafialna, gdzie proboszcz uczył katechizmu, pieśni kościelnych i ministrantury. W 1864 szkoła liczyła 65 uczniów i oprócz proboszcza zatrudniała jednego nauczyciela[6]. W późniejszym okresie funkcjonują szkoły podstawowe w sąsiadujących z Przysiekami Trzcinicy (od 1881), Osobnicy (od 1890) i Harklowej (od 1881) i do nich uczęszczają uczniowie z Przysiek[18]. Pierwszą szkołę powszechną zorganizowano w Przysiekach po drugiej wojnie światowej. W połowie marca 1945 w znacjonalizowanym budynku dworskim otwarto dwuoddziałową filię szkoły w Trzcinicy. W okresie 1949–51 szkoła przekształciła się w siedmiooddziałową. W roku szkolnym 1948/49 w szkole 114 uczniów uczyły trzy nauczycielki[19]. W 1951 roku placówkę przeniesiono do sal budynku poczty koło stacji kolejowej, ponieważ w zabudowaniach byłego dworu utworzono Państwowy Ośrodek Maszynowy[18]. Dzięki zaangażowaniu społeczeństwa i zebranym środkom Społecznego Funduszu Budowy Szkół przystąpiono do budowy nowej szkoły na przydzielonej z parcelacji działce. 27 listopada 1958 dokonano uroczystego otwarcia szkoły. Dyrektorem szkoły była Władysława Dominik, a w szkole uczyły jeszcze 4 nauczycielki. Była to szkoła siedmioklasowa. Przekształcono ją w 8-klasową w roku szkolnym 1966/67. Ostatni absolwenci 8-letniej szkoły zakończyli naukę w 2000, bowiem w tym roku wprowadzono gimnazja na bazie 6-letniej podstawówki. 29 maja 2004 szkoła otrzymała imię Anny Jenke[20]. W ostatnich latach liczba uczniów w szkole maleje. W 2008 było 86 uczniów, w 2010 – 70, a w 2013 uczyło się 67 uczniów[17]. Najbliższe gimnazja funkcjonują w Trzcinicy i Skołyszynie, a szkolnictwo średnie w Zespole Szkół w Trzcinicy, dawnej szkoły rolniczej. Szkoła rolnicza w Trzcinicy powstała 15 września 1945 w budynkach podworskich i po browarze Klominków i jej absolwentami było wielu uczniów z Przysiek[19].
Ośrodkiem życia kulturalnego wsi jest dom ludowy położony w centrum wsi. Wybudowany w 1936, remontowany w latach 1958–1960. W 1955 w domu ludowym rozpoczęto wyświetlanie raz w tygodniu filmów kina objazdowego. Służy do przygotowania i obsługi życia publicznego (wybory, zebrania wiejskie) oraz wszelkiego rodzaju spotkań i imprez, dawniej między innymi wesel. W domu ludowym ma siedzibę Koło Gospodyń Wiejskich. Zostało zorganizowane w Przysiekach w 1960 i zrzeszało 50 członkiń. W 1990 do Koła należało 40 osób. W latach 1991–1998 zawiesiło działalność. Po wznowieniu jej należało do niego około 30 kobiet, a później w 2008 – 21, 2013 – 11. Koło organizowało szkolenia, kursy, pokazy, dziecińce w okresie nasilonych prac polowych oraz przygotowuje imprezy okolicznościowe kontynuujące tradycje i zwyczaje[21]. W domu ludowym ma siedzibę założone 14 grudnia 2011 roku Stowarzyszenie Przysieki Nasz Dom. Za podstawowy cel stowarzyszenie przyjęło wszechstronną działalność społeczno-gospodarczą na rzecz mieszkańców[22].
Miejscowość nie posiada biblioteki, a najbliższe znajdują się w ośrodku gminnym w Skołyszynie oraz w Jaśle.
Infrastruktura społeczna i budownictwo mieszkaniowe – galeria
-
Szkoła Podstawowa
-
Dom ludowy z remizą OSP
-
Hotel „Afrodyta”
-
Winiarnia "Dwie Granice"
-
Ośrodek Zdrowia w Skołyszynie
-
Szpital w Jaśle
-
Budynek mieszkalny, XX wiek
-
XX wiek
-
XXI wiek
Gospodarka i życie społeczne
edytujPo zakończeniu II wojny światowej następuje okres rozbudowy i modernizacji wsi. Nastąpił zasadniczy wzrost liczby budynków mieszkalnych. W 1945 było ich około 120, a w 2011 już 448.
Zmiany liczby budynków mieszkalnych[19][23][24]
Rok: | 1945 | 1955 | 1999 | 2005 | 2011 |
Liczba budynków mieszkalnych: | 120 | 165 | 375 | 415 | 448 |
Wieś na przełomie lat 40. i 50. zelektryfikowano, a pod koniec lat 60. zgazyfikowano. Sieć wodociągową wybudowano latach 90. Dzięki pozyskanym środkom z Unii Europejskiej w 2009 oddano do użytku oczyszczalnię ścieków, a w 2015 zakończono budowę kanalizacji sanitarnej.
Na gruntach pozostawionych na cele społeczne z reformy rolnej utworzono w 1951 Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną. Spółdzielnię rozwiązano w 1956, a działkę i budynki zaadaptowano na uruchomienie nowej fabryki. W czerwcu 1957 powstał wydział W-2 Jasielskich Zakładów Przemysłu Terenowego i produkował najpierw piecyki blaszane, kuchnie kaflowe i wyroby prasowane a od 1967 piecyki gazowe. 18 grudnia 1972 zakład zmienia nazwę na Fabryka Armatur Jafar. W latach 1972–78 w Przysiekach następuje rozbudowa wydziału. Powstaje odlewnia i kuźnia mosiądzu i następuje całkowita zmiana produkcji na armaturę sanitarną i sieci domowej z mosiądzu. W 1994 przedsiębiorstwo sprywatyzowano co korzystnie wpłynęło na dalszy jego rozwój. W 1999 zatrudnionych było w spółce 296 pracowników. Około 50% produkcji eksportuje się do 30 krajów[25][26].
Na przejętym terenie podworskim urządzono w 1950 Państwowy Ośrodek Maszynowy. W latach osiemdziesiątych funkcjonował jako Ośrodek Maszynowy Igloopol[19]. POM rozwiązano wskutek upadłości w 1992[27]. Na jego bazie utworzono 1 grudnia 1997 Zakłady Metalowe Sp. z o.o. Obecnie zakład prowadzi Okręgową Stację Kontroli Pojazdów, badanie i atestację opryskiwaczy i autoserwis oraz świadczy usługi obróbki metalu[28].
W 1996 w Przysiekach uruchomiła produkcję szerokiego asortymentu tulei papierowych spiralnie zwijanych firma Rado[29].
24 października 2008 Naftobudowa S.A. Zakład Produkcji Metalowej w Jaśle uruchomił w hali w Przysiekach warsztat produkcji konstrukcji stalowych. Przedsiębiorstwo zainwestowało kwotę 4 mln zł na zakup hali i sprzętu i zatrudniło 40 pracowników. W 2014 pracowało 47 osób[30].
Sieć komunikacyjną tworzą droga krajowa, droga powiatowa i drogi gminne oraz szlak kolejowy. Z zachodu na wschód przebiega przez wieś linia kolejowa nr 108 Stróże – Krościenko ze stacją kolejową: Przysieki. Zbudowana w 1884, zelektryfikowana na odcinku Stróże-Jasło w 1988. Linia modernizowana także w 2013. Z dniem 1 stycznia 2010 całkowicie wyłączono ruch pasażerski PKP na odcinku Biecz-Jasło. Przysieki utraciły połączenie kolejowe. Równolegle do linii kolejowej po jej północnej stronie usytuowana jest droga krajowa nr 28 Zator-Medyka. Przecina wieś na odcinku około 1,85 km. Przez centrum wsi przebiega droga powiatowa nr 1861R długości 2,5 km, która łączy się z drogą krajową 28[31]. Droga była remontowana w 2011. Na terenie miejscowości znajdują się dwa przystanki autobusowe.
W Przysiekach funkcjonuje tradycyjne rolnictwo w postaci drobnych gospodarstw indywidualnych. Nową formą gospodarowania jest powstała w 2004 winnica „Dwie Granice”. Winnica rozwija się nie tylko powiększając obszar plantacji (obecnie 2 ha). 18 czerwca 2011 rozpoczęto budowę winiarni z zapleczem technicznym i turystycznym[32]. We wrześniu 2013 otwarto sklep winnicy „Dwie Granice”.
Po wojnie reaktywowano Ochotniczą Straż Pożarną. Zniszczony w okresie wojny budynek straży odbudowano w latach 1958–60. W maju 1969 oddano do użytku nową remizę. Sztandar otrzymała w 1984 i odznaczona złotym medalem za zasługi dla pożarnictwa w 1985. W 2004 jednostka otrzymała nowy samochód[27]. Także w POM-ie działała od 20 listopada 1963 zakładowa Ochotnicza Straż Pożarna, którą rozwiązano w 1992[19]. Opiekę zdrowotną mieszkańców realizuje Ośrodek Zdrowia w Skołyszynie, który rozpoczął działalność w 1957, a po reformie w 1998 działa jako Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej. Najbliższy szpital znajduje się w odległym o 9 km Jaśle[8].
W Przysiekach działa otwarty 29 maja 2007 Środowiskowy Dom Samopomocy realizując dzienny pobyt dla osób z zaburzeniami psychicznymi.
Przy drodze krajowej funkcjonują restauracje „Afrodyta” i „Dworek”. Restaurację „Afrodyta” z salą bankietową na 150 osób i salą barowo-kawiarnianą na 90 osób otwarto 14 maja 2011. Restaurację „Dworek” urządzono w odremontowanej XIX wiecznej oficynie dworskiej.
Na koniec 2013 w Przysiekach 93 podmioty prowadziły działalność gospodarczą, w tym 91 w sektorze prywatnym. 80 osób fizycznych miało zarejestrowaną działalność[17].
Przemysł i infrastruktura techniczna – galeria
-
Fabryka Armatur Jafar
-
Hala produkcyjna Naftobudowy
-
Zakłady Metalowe
-
Oczyszczalnia ścieków
-
Firma Rado
-
Nowy most na Ropie (2022)
Polityka
edytujW 2003 wieś ostrożnie głosowała w referendum w sprawie wejścia Polski do Unii Europejskiej, gdyż przy poparciu w skali kraju wynoszącym 77,45% w Przysiekach oddano 63,30% głosów na tak[33].
O konserwatywnych poglądach politycznych mieszkańców wsi świadczą wybory państwowe i samorządowe w ostatnich latach. W wyborach prezydenckich w 2005, 2010 i w 2015 głosowano zdecydowanie na kandydatów konserwatywno-chadeckiej partii Prawo i Sprawiedliwość (2005: Lech Kaczyński, 77,84%, 2010: Jarosław Kaczyński, 71,53%, 2015: Andrzej Duda, 82,15%, 2020: Andrzej Duda, 79,89%) i wygrali oni z przedstawicielami chrześcijańsko-demokratycznej Platformy Obywatelskiej (2005: Donald Tusk, 22,16%, 2010: Bronisław Komorowski, 28,47%, 2015: Bronisław Komorowski, 17,85%, 2020 Rafał Trzaskowski, 20,11%))[34][35][36][37].
- W wyborach do Sejmu w 2007 i w 2011 głosowano także na Prawo i Sprawiedliwość (2007: 48,05%, 2011: 39,37%)[38][39].
- W wyborach parlamentarnych do Sejmu w dniu 25 października 2015 wieś zdecydowanie poparła Prawo i Sprawiedliwość, które zdobyło 62,30% głosów. Na drugie ugrupowanie Kukiz’15 głosowało 9,97% wyborców[40].
- W wyborach w 2019: 73,36% głosów zdobyło PiS przed Konfederacją 8,96%[41],
- W 2023 PiS uzyskał poparcie 62,37% wyborców przed Trzecia Drogą 11,96%[42].
Religia
edytujDominującą wspólnotą religijną w Przysiekach są wyznawcy kościoła rzymskokatolickiego. Większość mieszkańców wsi należy do parafii w Sławęcinie, a 248 osób[43] do parafii w Trzcinicy. Obie parafie znajdują się w dekanacie Jasło-Zachód w diecezji rzeszowskiej. Od 1983 w Przysiekach rozpoczęto odprawianie mszy św. w prywatnym budynku. W 1988 wzniesiono drewnianą kaplicę filialną. Następnie w 2005 przystąpiono do budowy nowego kościoła filialnego parafii Sławęcin w Przysiekach. Budowa finansowana była głównie ze składek mieszkańców. Nową świątynię pw. św. Jana Pawła II konsekrował 24 lutego 2013 biskup rzeszowski Kazimierz Górny. Trwają prace przy zagospodarowaniu przestrzeni na zewnątrz kościoła oraz wyposażaniu wnętrza. Istniejąca kaplica została rozebrana[8].
Architektura sakralna – galeria
-
Kościół filialny, widok od strony południowej
-
Dawna kaplica
-
Pomnik Jana Pawła II przed kościołem z 2016
-
Pomnik Jana Pawła II przed kościołem z 2016
-
Kapliczka słupowa MB
-
Krzyż przy drodze krajowej
Zabytki
edytujW Przysiekach znajdują się następujące zabytki prawnie chronione:
- zespół dworski wpisany do rejestru zabytków pod numerem A-119 z dnia 24.05.1988[44] w skład którego wchodzą:
- murowany dwór z pierwszej połowy XIX w.; w stylu późnoklasycystycznym; od lat 90. XX w. w rękach prywatnych[45],
- murowana wozownia dworska z lat 1850–1925 (nie istnieje),
- park z lat 1800–1825.
Pozostałe zabytki i obiekty historyczne to[46]:
- murowana oficyna dworska z około 1893; zbudowana przez Ottokara Klominka, syna założyciela browaru parowego w Trzcinicy; budynek murowany, parterowy, podpiwniczony o dużych wysokich pokojach; Klominkowie sprzedali go rodzinie Kusiów, którzy wyjechali do Ameryki odstępując dwór Janowi Rączkowskiemu: a z kolei jego rodzina w 2000 sprzedała go obecnemu właścicielowi, który urządził w nim restaurację[32][45][47];
- dworzec kolejowy z toaletami z 1884;
- drewniany młyn elektryczny z 1925;
- murowana kapliczka św. Jana Nepomucena pochodząca z lat 1800–1850;
- dom datowany na lata 1890–1910;
- kapliczka słupowa z figurką drewnianą Matki Boskiej z 1932[48].
Zabytki – galeria
-
„Dworek” Klominków z XIX wieku, obecnie restauracja
-
Dwór: widok od strony zachodniej
-
Dwór: widok od strony wschodniej
-
Dworzec kolejowy z toaletami
-
Drewniany młyn elektryczny
-
Kapliczka św. Jana Nepomucena
Turystyka
edytujPrzez wieś przebiegają następujące szlaki turystyczne[49]:
- szlak tematyczny Podkarpacki Szlak Winnic utworzony w 2009, na trasie którego znajduje się winnica „Dwie Granice”.
Szlaki piesze
- fragment Międzygminnego spacerowego szlaku turystycznego Święcany-Przybówka wytyczonego w 1995, który przebiega przez północną część wsi wzdłuż asfaltowej drogi gminnej Siedliska Sławęcińskie-Trzcinica, długości 2 km,
Związani z Przysiekami
edytuj- Anna Gorajska – pochodzi z Przysiek (ur. 1986); w październiku 2003 wygrała odcinek Szansy na sukces. Absolwentka PWST w Krakowie, obecnie aktorka Teatru Dramatycznego w Warszawie[50]. Ostatnio zagrała jedną z głównych ról w 13-odcinkowym serialu "Dziewczyny ze Lwowa" emitowanym od 6 września 2015 w TVP1.
- Andrzej Kiełtyka – doktor nauk prawnych, wykładowca w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury w Krakowie oraz Katedrze Prawa i Administracji Politechniki Rzeszowskiej, autor wielu opracowań, głównie z dziedziny prawa karnego procesowego, w tym monografii i komentarzy.
- Jan Klominek – w sąsiedniej Trzcinicy (obecnie teren Zespołu Szkół Rolniczych) założył browar parowy i kupił do tego celu około 100 ha gruntu głównie w Przysiekach. Browar funkcjonował w latach 1845-1946 i dawał zatrudnienie wielu mieszkańcom Przysiek[51].
- Marain Konopacki – urodził się w Przysiekach (1925) – artysta rzeźbiarz, absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (1952), autor pomników, płaskorzeźb, pamiątkowych tablic, medali i sztandarów umieszczonych głównie na terenie Jasła[52].
- Michał Matyas – znany piłkarz i selekcjoner reprezentacji Polski w latach 1950–1952, 1954 oraz 1966–196; w latach 70. XX w. mieszkał w Dworku w Przysiekach.
- Adam Pawluś – prawnik i samorządowiec, działacz opozycji demokratycznej i niepodległościowej w PRL oraz organizacji polonijnych, starosta jasielski od 2016; wychowywał się w Przysiekach[53].
- Aram Shakhbazyan – (1944-2015), rzeźbiarz i metaloplastyk pochodzenia ormiańskiego, twórca licznych prac między innymi stacji drogi krzyżowej na Liwoczu, drzwi do kościoła w Skołyszynie; kilka lat mieszkał i tworzył w Przysiekach.
- Zuzanna Stusowska – najstarsza mieszkanka Polski na początku lat 1970.; urodziła się w Trzcinicy 5 maja 1866 w rodzinie Cetnarów, wyszła za mąż za Antoniego Stusowskiego (1870-1912) i zamieszkali w Przysiekach; wychowali siedmioro dzieci. Zmarła 19 czerwca 1973 i pochowana została na cmentarzu w Sławęcinie[54].
- Jan Wolski – doktor filologii polskiej, nauczyciel akademicki na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Rzeszowskiego, studiował na WSP w Rzeszowie i na Uniwersytecie we Fryburgu, autor książek i opracowań literackich, krytyk literacki – recenzje na łamach między innymi "Nowych Książek", "Akcentu", "Kresów", "Odry", "Twórczości", "Więzi", redaktor i wydawca ogólnopolskiego kwartalnika literackiego "Fraza"[55][56].
Inne
edytuj- W maju 1979 przez Przysieki przejeżdżali kolarze XXXII Wyścigu Pokoju na trasie VII etapu z Nowego Sącza do Rzeszowa (165 km), gdzie na mecie 3. miejsce zajął Czesław Lang, późniejszy wicemistrz olimpijski.
- 6 sierpnia 2009 przez Przysieki prowadził V etap 66. edycji Tour de Polonge, ze Strzyżowa do Krynicy-Zdroju[57].
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 112283
- ↑ a b GUS – Wieś Przysieki w liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2023-08-06] .
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1047 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ a b c d GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b Ryszard Oleszkowicz, Skołyszyn. Zarys monograficzny, Skołyszyn 1998. wyd. II, str. 18, 170, 171
- ↑ Strategia rozwoju Gminy Skołyszyn na lata 2007–2014. s. 14–15. [dostęp 2015-03-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)].
- ↑ a b c d e f Władysława Kołodziej, Gabriela Ślawska, Gmina Skołyszyn: przeszłość i teraźniejszość, Skołyszyn 2006 str.18-36,217-221
- ↑ Kazimierz Rymut: Nazwy miejscowe dawnego powiatu bieckiego. Wrocław: Polska Akademia Nauk. Komitet Językoznawstwa., 1975, s. 39, 40.
- ↑ a b Józef Garbacik, redakcja Studia z dziejów Jasła i powiatu jasielskiego, PWN Kraków 1964 str. 182,343,585
- ↑ Stanisław Kuraś, Zbiór Dokumentów Małopolskich, Dokumenty z lat 1257–1420, PAN Kraków 1962 cz.I, str. 146, lp 112
- ↑ Mieczysław Wieliczko, Jasielskie w latach drugiej wojny światowej, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej wyd.I, 1974, s. 361
- ↑ a b Sołectwo Przysieki. [dostęp 2015-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-21)].
- ↑ Demografia – na stronie gminy Skołyszyn. [dostęp 2015-03-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-08)].
- ↑ Ludność w latach 2000–2007 – na stronie BIP Skołyszyn. [dostęp 2015-03-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)].
- ↑ Sołectwo Przysieki – liczba mieszkańców. Strona gminy Skołyszyn. [dostęp 2020-03-08].
- ↑ a b c Bank Danych Lokalnych. Jednostka terytorialna: Przysieki. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2023-10-31].
- ↑ a b Praca zbiorowa, W Gminie Skołyszyn, Roksana Krosno 2000, wyd. I, str. 111, 171
- ↑ a b c d e Czesław Leosz, Sto lat działalności i rozwoju OSP w Przysiekach 1899–1999, Skołyszyn 1999, str. 11–96
- ↑ Dzieje szkoły na tle historii miejscowości – na stronie Szkoły Podstawowej. [dostęp 2015-03-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)].
- ↑ Koła Gospodyń wiejskich w gminie Skołyszyn – na stronie gminy. [dostęp 2015-03-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-12)].
- ↑ Stowarzyszenie Przysieki Nasz Dom – na stronie gminy. [dostęp 2015-03-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-08)].
- ↑ Sołectwo Przysieki – na stronie gminy Skołyszyn. [dostęp 2015-03-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-08)].
- ↑ Ludność w latach 2000–2007 – na stronie BIP Skołyszyn. [dostęp 2015-03-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)].
- ↑ Praca zbiorowa, Rocznik Jasielski 1999, tom IV, (Piotr Czyżowicz, Fabryka Armatur Jafar S.A. str. 173–180)
- ↑ Praca zbiorowa, Rocznik Jasielski 2003, tom V, (Witold Lechowski, 50 lat Fabryki Armatur Jafar S.A. w Jaśle str. 131–140)
- ↑ a b Edward Wojtuń, Pomniki, tablice i miejsca pamięci narodowej w Gminie Skołyszyn woj. krośnieńskie, Skołyszyn 1996, str. 25, 68
- ↑ O firmie – na stronie przedsiębiorstwa. [dostęp 2017-07-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-29)].
- ↑ O nas – na stronie Zakładów Metalowych. [dostęp 2015-03-16].
- ↑ Nowe miejsca pracy w powiecie jasielskim – na stronie jaslo4u.pl. [dostęp 2015-03-17].
- ↑ Wykaz dróg powiatowych – powiat jasielski. [dostęp 2015-03-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-13)].
- ↑ a b Praca zbiorowa, W dorzeczu Wisłoka i Wisłoki, Compass Kraków 2013, str. 38
- ↑ Skołyszyn wyniki głosowania – strona PKW. [dostęp 2015-03-17].
- ↑ Skołyszyn gm. –wyniki głosowania – strona PKW. [dostęp 2015-03-17].
- ↑ Skołyszyn gm. –wyniki głosowania – strona PKW. [dostęp 2015-03-17].
- ↑ gm. Skołyszyn obwód nr 4 – strona PKW. [dostęp 2015-05-25].
- ↑ gm. Skołyszyn obwód nr 4 – strona PKW. [dostęp 2023-08-06].
- ↑ Protokół Komisji Obwodowej w Przysiekach – strona PKW. [dostęp 2015-03-17].
- ↑ gm. Skołyszyn obwód nr 4 – strona PKW. [dostęp 2015-03-17].
- ↑ >Protokół Komisji Obwodowej nr 4 Przysieki – strona PKW. [dostęp 2015-11-14].
- ↑ >Protokół Komisji Obwodowej nr 4 Przysieki – strona PKW. [dostęp 2020-02-09].
- ↑ >Protokół Komisji Obwodowej nr 4 Przysieki – strona PKW. [dostęp 2024-02-08].
- ↑ Parafia Trzcinica – Portal Diecezji Rzeszowskiej. [dostęp 2015-04-03].
- ↑ Rejestr zabytków ruchomych województwa podkarpackiego. s. 33. [dostęp 2015-03-18].
- ↑ a b Praca zbiorowa, Na śladach dworów i dworków Jasielszczyzny, Jasło 2005, str. 12,24,253-301
- ↑ Zabytki – strona gminy. [dostęp 2021-02-04].
- ↑ Irena Becla, Lata niezmarnowane, Trzcinica-Krosno 1995
- ↑ Emilia Polak, Kapliczki i krzyże w folklorystycznej scenerii, cz.I, Jasło 2005, str. 100
- ↑ Szlaki turystyczne – strona gminy. [dostęp 2015-03-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-08)].
- ↑ Artyści – na stronie terazteatr.pl PKW. [dostęp 2015-09-21].
- ↑ Małgorzata Madej, Trzcinica-historia wsi, parafii i szkoły w zarysie, Tuchów 2006 str. 22-24,40
- ↑ Zdzisław Świstak Słownik biograficzny znanych postaci Jasła i regionu, Jasło 1998, str. 156
- ↑ >Adam Pawluś – strona: Encyklopedia Solidarności. [dostęp 2020-02-09].
- ↑ J. Kozioł Zuzanna Stusowska – Najstarsza mieszkanka Polski, Podkarpacie nr 47 (61) z 25.11.1971, str. 6. [dostęp 2015-11-22].
- ↑ Ludzie kultury – na stronie rzeszów.pl. [dostęp 2015-09-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-20)].
- ↑ Dr Jan Wolski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2015-09-21] .
- ↑ 66. Tour de Pologne UCI Pro Tour – V etap: STRZYŻÓW – KRYNICA-ZDRÓJ. www.tourdepologne.pl. [dostęp 2015-07-27]. (pol.). (Internet Archive)
Bibliografia
edytuj- Irena Becla, Lata niezmarnowane, Trzcinica-Krosno 1995
- Jan Gancarski, Trzcinica-Karpacka Troja, Krosno 2011, ISBN 978-83-923562-3-3
- Józef Garbacik – redakcja, Studia z dziejów Jasła i powiatu jasielskiego, PWN Kraków 1964
- Wiesław Hap, Ziemia Jasielska naszą Małą Ojczyzną, Jasło 2014, wyd.II, ISBN 978-83-63105-04-4
- Stefan Inglot – redakcja, Rejestr poborowy województwa krakowskiego z roku 1629, Wrocław 1956. Zakład Ossolińskich
- Stefan Inglot – redakcja, Rejestr poborowy województwa krakowskiego z roku 1680 wraz z aneksem miast według rejestru z roku 1655, Wrocław 1959. Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, Tom II
- Władysława Kołodziej , Gabriela Ślawska , Gmina Skołyszyn: przeszłość i teraźniejszość, Skołyszyn: Urząd Gminy, 2006, ISBN 83-86744-73-1, OCLC 170018816 .
- Stanisław Kuraś, Zbiór Dokumentów Małopolskich, Dokumenty z lat 1257–1420, PAN Kraków 1962 cz. I
- Piotr Libicki, Dwory i pałace wiejskie w Małopolsce i na Podkarpaciu, Poznań 2012, ISBN 978-83-7510-597-1
- Czesław Leosz, Sto lat działalności i rozwoju OSP w Przysiekach 1899–1999, Skołyszyn 1999, ISBN 83-86744-67-7
- Małgorzata Madej, Trzcinica – historia wsi, parafii i szkoły w zarysie, Tuchów 2006, ISBN 83-86744-40-5
- Ryszard Oleszkowicz, Skołyszyn. Zarys monograficzny, Skołyszyn 1998. wyd. II, ISBN 83-86744-50-2
- Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno – statystycznym. Małopolska. T. III, Warszawa 1886
- Emilia Polak, Kapliczki i krzyże w folklorystycznej scenerii, cz.I, Jasło 2005, 83-86744-36-7
- Sylwester Polakowski , Pozostałości założeń dworskich województwa podkarpackiego, Krosno: Wydawnictwo Lygian, 2012, ISBN 978-83-935995-0-9, OCLC 832725955 .
- Na śladach dworów i dworków Jasielszczyzny, Aleksandra Dacyl, Zbigniew Dranka, Zdzisław Świstak, Jasło: Mała Poligrafia Redemptorystów, 2005, ISBN 83-86744-58-8, OCLC 749753089 .
- Praca zbiorowa, Rocznik Jasielski 1999, tom IV, ISSN 0137-5636
- Praca zbiorowa, Rocznik Jasielski 2003, tom V, ISSN 0137-5636
- Praca zbiorowa, W dorzeczu Wisłoka i Wisłoki, Compass Kraków 2013, ISBN 978-83-7605-395-0
- Praca zbiorowa, W Gminie Skołyszyn, Roksana Krosno 2000, wyd. I, ISBN 83-88126-85-7
- Henryk Rutkowski, Atlas Historyczny Polski. Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku, cz. 2, Instytut Historii PAN Warszawa 2008, ISBN 978-83-7543-071-4
- Władysław Sarna, Opis powiatu jasielskiego, 1908 reprint JDK Jasło 1995, ISBN 83-903825-2-0
- Stanisław Syzdek, Bączal Górny, Skołyszyn 1998, ISBN 83-901764-3-2
- Tadeusz Ślawski, Siepietnica, Skołyszyn 1996, ISBN 83-86744-62-6
- Zdzisław Świstak Słownik biograficzny znanych postaci Jasła i regionu, Jasło 1998, ISBN 83-86744-77-4
- Zdzisław Świstak Sylwetki i wspomnienia żołnierzy ZWZ-AK-NOW Jasielszczyzny, Jasło 2004, ISBN 83-86744-02-2
- Mieczysław Wieliczko, Informator o miejscach walk i męczeństwa ludności w powiecie jasielskim w okresie II wojny światowej, Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, 1975
- Mieczysław Wieliczko, Jasielskie w latach drugiej wojny światowej, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej wyd. I, 1974
- Edward Wojtuń, Pomniki, tablice i miejsca pamięci narodowej w Gminie Skołyszyn woj. krośnieńskie, Skołyszyn 1996,68, ISBN 83-86744-15-4
Linki zewnętrzne
edytuj- Przysieki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 227 .