Przewaga materialna

Przewaga materialna – w grze w szachy przewaga polegająca na posiadaniu silniejszych bierek lub większej ich liczby. Przewagę materialną można realizować na dwa podstawowe sposoby - wymuszając przejście do korzystnej końcówki lub atakując króla przeciwnika.

Jednym z rodzajów przewagi materialnej jest przewaga jakości: jeden z zawodników ma wieżę, a drugi lekką figurę - gońca lub skoczka. Przeważnie uznaje się, że skoczek ma wartość około trzech pionów, goniec w przybliżeniu tyle samo, wieża około pięciu pionów, hetman około dziewięciu pionów (to już oczywiście tylko przelicznik, jedna strona nie może mieć powyżej ośmiu pionów). Wartości króla nie przelicza się w ten sposób, ponieważ król nigdy nie może zostać pobity. Gońce poruszające się po polach przeciwnych kolorów bardzo dobrze współpracują ze sobą, więc goniec należący do takiej pary ma nieco wyższą wartość. W praktyce oznacza to, że równowartościowe są (w przybliżeniu) następujące zestawienia figur:

	a	b	c	d	e	f	g	h
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

Pozycja Saavedry: wartość nominalna figur jest tu pozbawiona znaczenia (ruch białych).

BIAŁE	CZARNE
skoczek i dwa piony	wieża
goniec i dwa piony	wieża
wieża i pion	goniec i skoczek
dwa gońce i pion	wieża i skoczek
dwa gońce i dwa piony	hetman
goniec i dwa skoczki	hetman
dwa gońce i skoczek	dwie wieże
hetman i pion	dwie wieże
hetman	wieża, skoczek i pion
hetman	wieża, goniec i pion
hetman i dwa piony	wieża, goniec i skoczek
hetman i skoczek	wieża i dwa gońce
hetman i goniec	dwie wieże i dwa piony
hetman i wieża	dwa gońce, dwa skoczki i pion

Nic się, oczywiście, nie zmienia w wypadku zamienienia kolorów. Przeważnie można uznać, że jeżeli układ bierek pasuje do którejś z tych równości, ale jedna ze stron ma coś ponadto, a druga nie, to ta pierwsza strona ma przewagę materialną. Niektóre pozycje z tabeli mają zastosowanie jedynie w pojedynczych przypadkach, sporadycznie zdarza się zwłaszcza możliwość wymienienia hetmana i wieży na cztery lekkie figury i piona. Koniecznie trzeba jednak pamiętać, że istnieją liczne pozycje, w których wartość faktyczna figur nie odpowiada ich wartości nominalnej, przykładowo w pozycji Saavedry wieża jest bezradna w walce z pionem.