Przesieka (województwo dolnośląskie)
Przesieka (do 1945 niem. Hain, do 1946 Matejkowice[5][6]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie karkonoskim, w gminie Podgórzyn, w centrum Karkonoszy w Dolinie Czerwienia, Podgórnej i Myi, na wysokości 480–700 m n.p.m. na stoku Złotego Widoku.
| wieś | |
 Kaplica w Przesiece | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
480-700[2] m n.p.m. |
| Liczba ludności (III 2011) |
502[3] |
| Strefa numeracyjna |
75 |
| Kod pocztowy |
58-563[4] |
| Tablice rejestracyjne |
DJE |
| SIMC |
0192117 |
Położenie na mapie gminy Podgórzyn  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu karkonoskiego  | |
 50°48′35″N 15°40′03″E/50,809722 15,667500[1]
| |
| Strona internetowa | |
Podział administracyjny
edytujW latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa jeleniogórskiego.
Historia
edytujPierwsza pewna wzmianka o miejscowości pochodzi z roku 1618 (wzmianka z roku 1387 dotyczyła w istocie Podgórzyna Górnego)[2]. W roku 1632 Przesieka została podarowana przez cesarza Georgowi Andreasowi Schwinghammerowi, weteranowi wojny trzydziestoletniej[2]. W 1930 w miejscowości wybudowano remizę dla Freiwillige Feuerwehr Hain (OSP). Znajdowały się w niej ponadto biura władz wiejskich oraz mieszkanie naczelnika wsi. Korzystali z niej również ratownicy górscy z Freiwillige Sanitätskolonne vom Roten Kreuz. Obecnie przed remizą eksponowana jest pompa, wyprodukowana przed 1939 przez «C&H Klose Maschinenfabrik» Ober Berbisdorf (pol. Dziwiszów)[7].
Po II wojnie światowej, w I połowie lipca 1945, dzięki informacji por. Zygmunta Bratkowskiego ekipa prof. Stanisława Lorentza odnalazła[8][9] w restauracji Waldschlösschen zaginione dzieła Jana Matejki „Unia Lubelska”, „Rejtan” i „Batory pod Pskowem”, stąd miejscowość nazwano Matejkowice[10][5]. W latach 1961–1968 w Przesiece mieszkał George Bidwell[11]. Tutaj też mieszkał, w poniemieckiej willi, ksiądz Leonard Świderski spisując swoje pamiętniki, tzw. autobiograficzną trylogię, z najbardziej znanym Oglądały oczy moje[12].
Walory turystyczne
edytujAtrakcjami Przesieki są: Wodospad Podgórnej (547 m n.p.m.), Waloński Kamień, Chybotek, Kaskada Myi. Wieś słynie z pięknych widoków i malowniczego położenia[2]. Często są tu organizowane plenery malarskie i fotograficzne. Z takich punktów widokowych, jak np. „Złoty Widok” można podziwiać panoramę Karkonoszy oraz Kotlinę Jeleniogórską. O atrakcyjności turystycznej miejscowości stanowi również bliskość Zamku Chojnik (1 godzina pieszo), Świątyni Wang w Karpaczu (1,5 godziny), Przełęczy Karkonoskiej (2 godziny) i Śnieżnych Kotłów (3 godziny)[13]. Znajduje się tu wiele domów wypoczynkowych i pensjonatów. Istniejąca tu niegdyś gospoda „Pod Lipami” (niem. Gasthaus zur großen Linde, następnie Lindenschänke) spłonęła 2 kwietnia 1986. W roku 2014 dla zwiedzających udostępniono, urządzony na powierzchni 1,5 ha i położony na wysokości około 600 m n.p.m., ogród japoński Siruwia z 3 wodospadami (do 6 m wysokości) oraz 7 stawami.
Przy Autostradzie Sudeckiej nad wsią, w jej obrębie administracyjnym, znajduje się cmentarz ofiar pracy przymusowej poległych podczas budowy tej górskiej szosy[14].
Meteorologia
edytujOd roku 1931 istnieje tu opadowa stacja meteorologiczna. Położona jest na wysokości 630 m n.p.m. Średnia roczna suma opadów w latach 1931–1960 wyniosła 918 mm. Najbardziej mokrymi miesiącami są: lipiec – 137 mm i sierpień – 106 mm. Najmniejsze opady bywają w grudniu – 49 mm i styczniu – 51 mm[15].
Komunikacja publiczna
edytujDo czerwca 2016 do Przesieki kursowały linie jeleniogórskiej komunikacji miejskiej nr 4 (z dworca głównego PKP w Jeleniej Górze) oraz 18 (z apteki „Pod Koroną” w Cieplicach). Obecnie połączenia zapewnia wyłącznie linia 4, kończąca bieg na osiedlu XX-lecia w Jeleniej Górze.
Od 20 maja 1914 do 31 grudnia 1964 do Podgórzyna Górnego – niemal do rogatek Przesieki – kursowały tramwaje z Jeleniej Góry[16].
Zabytki
edytujDo wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest obiekt[17]:
- młyn, murowano-drewniany, ul. Karkonoska 3, z roku 1803
W gminnej ewidencji zabytków znajdują się budynki przy ul. Bukowy Gaj 1, 3, 5, Dolina Czerwienia 8 i 12, Droga do wodospadu 9, Kamiennej 3 i 7, Karkonoskiej 4–9, 11, 16, 18, 22, 25–30, 34, 36, 46, Przeskok 1, Turystycznej 4, Zachełmska Droga 4 oraz stanowiska archeologiczne we wsi[18].
Szlaki turystyczne
edytuj
Podgórzyn Górny – Przesieka – Przełęcz Karkonoska
do Sosnówki przez Jesion Idy
Borowice – Przesieka – Jagniątków – Piechowice[19]
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 111124
- ↑ a b c d Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 3: Karkonosze. Warszawa; Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, s. 171–173. ISBN 83-7005-168-5.
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1059 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b Przesieka – dawniej Matejkowice. www.przesieka.pl. [dostęp 2011-11-19].
- ↑ Nazwa Przesieka została urzędowo wprowadzona na mocy Zarządzenia Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości, które weszło w życie 19 maja 1946 r.
- ↑ Budynek i historia remizy.
- ↑ Henryk Grzybowski: Zygmunt Bratkowski. W: Janusz Laska, Mieczysław Kowalcze: Popularna Encyklopedia Ziemi Kłodzkiej. T. 1 (A–J). Kłodzko-Nowa Ruda: Kłodzkie Towarzystwo Oświatowe, 2009, s. 67–68. ISBN 978-83-60478-90-5.
- ↑ polska-org.pl: Odnalezienie depozytu w Matejkowicach.
- ↑ Jan Górski: Drugie narodziny miasta. Warszawa 1945. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1976, s. 194.
- ↑ Dom Bidwella na dolny-slask.org.pl.
- ↑ Ks. Jan Śledzianowski, Ksiądz Czesław Kaczmarek biskup kielecki 1895–1963. Kielce 1991, s. 347.
- ↑ Przesieka: atrakcje turystyczne.
- ↑ Tomasz Larczyński, Romans z Liczyrzepą, Marek Rokita (red.), „Rowertour” (9), 2013, s. 21.
- ↑ Jan Kwiatkowski: Klimat. W: Karkonosze polskie. Wrocław: Polska Akademia Nauk, 1985, s. 88–107. ISBN 83-04-01586-2.
- ↑ Henryk Magoń „Tramwaje dolnośląskie” t. 1.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa . s. 53. [dostęp 2012-08-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
- ↑ Gminna ewidencja zabytków.
- ↑ Mapa turystyczna. [dostęp 2020-09-23].
Bibliografia
edytuj- Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 3 Karkonosze, red. Marek Staffa, Wydawnictwo PTTK „Kraj”, Warszawa – Kraków 1993, ISBN 83-7005-168-5.
- Mapa turystyczna Karkonosze polskie i czeskie 1:25 000, Wydawnictwo „Plan”, Jelenia Góra, ISBN 83-88049-26-7.
