Wikipedia

Przerwanie zapory Banqiao w 1975

Awaria zapory Banqiao w 1975 r. (w uproszczonym chińskim: 河南“75·8”水库溃坝; w tradycyjnym chińskim: 河南「75·8」水庫潰壩) – przerwanie zapory Banqiao i 61 innych zapór w prowincji Henan w Chinach pod wpływem tajfunu Nina w sierpniu 1975 r.[1][2][3] Przerwanie zapory spowodowało trzecią najbardziej zabójczą powódź znaną w historii. Dotknęła ona ponad 10 milionów ludzi, zalała około 30 miast i powierzchnię ponad 12 000 kilometrów kwadratowych, z szacowaną liczbą ofiar śmiertelnych od 26 000 do 240 000.[1][3][4][5] Powódź spowodowała również zniszczenie od 5 do 6,8 mln domów[4][6].

Większość zapór przerwanych podczas tej katastrofy została zbudowana z pomocą ekspertów ze Związku Radzieckiego lub podczas chińskiego wielkiego skoku naprzód[2][4][7][8][9]. Konstrukcja zapór koncentrowała się głównie na zatrzymywaniu wody i pomijała funkcje zapobiegania powodziom, podczas gdy jakość ich budowy była pogorszona przez Wielki Skok Naprzód[2][4][7][8]. Zapora Banqiao została zaprojektowana dla obliczeniowych ekstremalnych opadów tysiącletnich wynoszących 300 mm/dzień; jednak w pobliżu centrum tajfunu Nina w jeden dzień spadło więcej deszczu niż normalnie przez cały rok (1060 mm)[10]. Niektórzy eksperci stwierdzili również, że wielka kampania wytapiania stali podczas Wielkiego Skoku Naprzód, a także szereg strategii wdrożonych w rolnictwie doprowadziły do poważnych zniszczeń ekosystemów i zalesienia w regionie, co było istotnym czynnikiem przyczyniającym się do powstania powodzi. Co więcej, niewłaściwe postępowanie rządu w związku z katastrofą zapory znacząco zwiększyło spowodowane przez nią zniszczenia[4][7].

Szczegółowe informacje na temat katastrofy były ukrywane przez Komunistyczną Partię Chin (KPCh) oraz przez rząd Chin aż do lat 90., kiedy szczegóły katastrofy zostały po raz pierwszy ujawnione opinii publicznej w książce Wielkie Powodzie w Historii Chin (中国历史大洪水), opublikowanej z przedmową Qian Zhengying, która w latach 1970. i 1980. była Minister Zasobów Wodnych Chin.[4][7][8][11][12] Oficjalne dokumenty katastrofy zostały odtajnione w 2005 roku przez chiński rząd.[8][11][13] W maju 2005 roku katastrofa zapory Banqiao została zaklasyfikowana przez Discovery Channel na 1. miejscu w rankingu „10 największych katastrof technologicznych" na świecie, wyprzedzając katastrofę Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej[14][4][15].

Przerwanie zapór

edytuj

Tajfun Nina

edytuj
 
Trasa tajfunu Nina (1975).

6–7 sierpnia

edytuj

Z powodu wielu awarii łączność z zaporą została przerwana. Żądanie otwarcia zapory wysłane 6 sierpnia zostało odrzucone ze względu na już istniejące powodzie w obszarach pod zaporą.

7 sierpnia wniosek został przyjęty, ale telegramy nie dotarły do zapory[16]. Spusty zapory nie były w stanie poradzić sobie z nadmiarem wody, częściowo z powodu zablokowania przez osady denne[17]. W dniu 7 sierpnia o godzinie 21:30 Jednostka 34450 Armii Ludowo-Wyzwoleńczej Chin (2. Dywizja Artylerii z okręgu Queshan), która została rozlokowana na tamie Banqiao wysłała telegraficznie pierwsze ostrzeżenie o awarii zapory.

8 sierpnia

edytuj

W dniu 8 sierpnia o godzinie 01:00 woda w Banqiao osiągnęła maksymalny poziom 117,94 m n.p.m., czyli 0,3 metra ponad poziom ściany chroniącej przed falami, przerywając zaporę. Ta sama burza spowodowała przerwanie łącznie 62 zapór. W ciągu 6 godzin z zapory Banqiao wypłynęło 701 mln m3 wody, podczas gdy w górnym biegu zapory Shimantan w 5,5 godziny zostało uwolnione 1,67 miliarda m3 wody, a łącznie w wyniku katastrofy wypłynęło 15,738 mld m3 wody[3].

Powstała fala wody powodziowej miała szerokość 10 kilometrów i wysokość 3-7 metrów, uderzając w równiny pod zaporą z prędkością prawie 50 km/h, praktycznie równając z ziemią obszar o długości 55 km i szerokości 15 km, tworząc tymczasowe jeziora o wielkości do 12000 kilometrów kwadratowych. Zalanych zostało siedem stolic okręgów, Suiping (遂平), Xiping (西平), Ru'nan (汝南), Pingyu (平舆), Xincai (新蔡), Luohe (漯河) i Linquan (临泉), jak również tysiące kilometrów kwadratowych terenów wiejskich. Nakazy ewakuacji nie zostały w pełni dostarczone ze względu na warunki pogodowe i słabą komunikację. Telegrafy zawiodły, flary sygnałowe wystrzelone przez Jednostkę 34450 zostały źle zrozumiane, telefonów było niewiele, a część posłańców padłą ofiarą powodzi[3].

Aby uchronić inne zapory przed przerwaniem, ewakuowano i zalano kilka obszarów ochrony przeciwpowodziowej, a kilka zapór zostało celowo zniszczonych przez uderzenia lotnicze, aby woda popłynęła w planowanych kierunkach. Obszary ochrony przeciwpowodziowej Nihewa i Laowangpo poniżej zapór wkrótce przekroczyły swoją pojemność i 8 sierpnia zaczęły się przelewać, zmuszając do ewakuacji kolejnych obszarów ochrony przeciwpowodziowej[3].

9 sierpnia

edytuj

Wieczorem 9 sierpnia zostały przerwane wały na rzece Quan, zalany został cały okręg Linquan w Fuyang. Gdy wody przelały się nad zaporą Boshan o pojemności 400 mln m3 i woda uwolniona przez przerwania zapór Banqiao i Shimantan popłynęła w dół rzeki, przeprowadzono naloty na kilka innych zapór, aby ochronić zaporę na jeziorze Suya, w której znajdowało się już 1,2 mld m3 wody[18].

Późniejszy okres

edytuj

Linia kolejowa Jingguang, ważne połączenie Pekinu z Kantonem została przerwana na 18 dni, podobnie jak inne kluczowe linie komunikacyjne. Chociaż do pomocy po katastrofie skierowano 42 618 żołnierzy Armii Ludowo-Wyzwoleńczej, to cała łączność z miastami została odcięta. Dziewięć dni później powódź nadal więziła ponad milion ludzi, którzy polegali na zrzutach żywności z samolotów i do których ratownicy nie byli w stanie dotrzeć. Uwięzionych ocalałych z powodzi dziesiątkowały choroby i głód. Szkody w obszarze Zhumadian oszacowano na około 3,5 miliarda renminbi (513 milionów dolarów)[19].

Następstwa

edytuj

Ukrywanie katastrofy i jej późniejsze odtajnienie

edytuj

Po katastrofie Komunistyczna Partia Chin i chiński rząd publicznie milczały, zabraniając mediom informowania o katastrofie[4][8][12][13].

W 1987 roku Yu Weimin (于为民), dziennikarz Henan Daily napisał książkę o katastrofie, a w 1995 roku agencja informacyjna przejęła inicjatywę i opublikowała publicznie szczegóły dotyczące katastrofy[13]. Na poziomie oficjalnym książka Wielkie powodzie w historii Chin (中国历史大洪水) po raz pierwszy ujawniła publicznie część informacji; przedmowę do tej książki napisała Qian Zhengying, która w latach 1970. i 1980. była Minister Zasobów Wodnych Chin.[4][7][8][12]

Oficjalna dokumentacja katastrofy była uznawana za tajemnicę państwową do 2005 roku, kiedy została odtajniona. Po jej odtajnieniu w seminarium w Pekinie wzięli udział naukowcy z Chin, Włoch i Stanów Zjednoczonych, omawiając szczegóły katastrofy[8][11].

Ofiary katastrofy

edytuj

Nieoficjalne dane podają, że w wyniku przerwania zapory zginęło 85 600-240 000 osób, chociaż oficjalna liczba ofiar to 26 000.[2][1][20][7][4][12] Na przykład, podczas gdy w ewakuowanej społeczności Shahedian tuż poniżej zapory Banqiao zginęło tylko 827 z 6000 osób, to w niepoddanej ewakuacji gminie Wencheng w okręgu Suipin obok Shahedian zginęła połowa z łącznie 36 000 ludzi, a gmina Daowencheng została zmieciona z powierzchni ziemi, co spowodowało śmierć jej wszystkich 9600 mieszkańców.

  • W sierpniu 1975 r. wstępne dane Komitetu Partii Komunistycznej w Henan podały, że w wyniku katastrofy zginęło 85 600 osób z Henan, podczas gdy łączna liczba ofiar śmiertelnych nie przekroczyła 100 000, biorąc pod uwagę osoby spoza prowincji. Komitet uznał, że liczby te są dość dokładne i złożył raport do Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Chin[21].
  • W latach 1980. kilku przedstawicieli Ludowej Politycznej Konferencji Konsultatywnej, w tym Qiao Peixin (乔培新), Sun Yueqi (孙越崎), Lin Hua (林华), Qian Jiaju (千家驹), Wang Xingrang (王兴让), Lei Tianjue (雷天觉), Xu Chi (徐驰) i Lu Qinkan (陆钦侃) ujawniło, że liczba ofiar śmiertelnych przerwania zapory Banqiao wyniosła 230 000.[4][21]
  • W latach 1990. książka Wielkie Powodzie w Historii Chin podała, że w prowincji z powodu powodzi zginęło około 26 000 osób; ponadto zawaliło się około 5 960 000 budynków i ucierpiało 11 milionów mieszkańców[4][22]. Co ciekawe, Luo Cheng Zheng (骆承政), jeden z autorów książki, w jednym z wydań napisał, że "w wyniku przerwania zapory Banqiao w 1975 roku zginęło 85 600 osób"[4].
  • W 1995 roku organizacja Human Rights Watch stwierdziła w swoim raporcie, że liczba ofiar śmiertelnych wyniosła około 230 000.[23]
  • W 2005 roku program Ultimate 10 na kanale Discovery Channel ocenił przerwanie zapory Banqiao jako największą katastrofę technologiczną świata, pokonując katastrofę nuklearną w Czarnobylu w Związku Radzieckim. Telewizja Discovery podała, że liczba ofiar śmiertelnych wyniosła 240 000, w tym 140 000 zgonów z powodu głodu, chorób i epidemii[4].

Ocena rządowa

edytuj

Chiński rząd uważa awarię zapory za naturalną, a nie spowodowaną przez człowieka. Źródła rządowe kładą nacisk na ilość opadów atmosferycznych, a nie na wady w projekcie i konstrukcji zapory. Czasopismo Dziennik Ludowy utrzymuje, że zapora została zaprojektowana tak, aby przetrwać powodzie tysiącletnie (300 mm opadów dziennie), ale w sierpniu 1975 r. wystąpiła powódź dwutysiącletnia, po zderzeniu tajfunu Nina z zimnym frontem atmosferycznym. Tajfun został zatrzymany na dwa dni, zanim ostatecznie zmienił kierunek z północno-wschodniego na zachodni[24]. W wyniku tego prawie stacjonarnego systemu burzowego w ciągu 24 godzin spadło tyle deszczu, co normalnie przez ponad rok, czego prognozy pogody nie przewidziały. Ustanowiono nowe rekordy, wynoszące 189,5 mm opadu na godzinę i 1060 mm opadu dziennie, co przekroczyło średnie roczne opady wynoszące około 800 mm.[11] Centralna Telewizja Chińska poinformowała, że tajfun zniknął z radaru w miarę jego degradacji[16]. Według Xinhua prognozy Centralnego Obserwatorium Meteorologicznego z siedzibą w Pekinie przewidywały 100 mm opadów atmosferycznych[11].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c Yao CIVL Xu, Lessons from catastrophic dam failures in August 1975 in Zhumadian, China [online], repository.hkust.edu.hk, 2008 [dostęp 2022-08-14] (ang.).
  2. ↑ a b c d The Forgotten Legacy of the Banqiao Dam Collapse - Economic Observer Online - In-depth and Independent [online], www.eeo.com.cn [dostęp 2022-08-14].
  3. ↑ a b c d e U.S. Department of the Interior Bureau of Reclamation: Dam Failure and Flood Event Case History Compilation. (ang.).
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m n 75年河南水灾：滔天人祸令十万人葬身鱼腹. Phoenix New Media. (chiń.).
  5. ↑ Thayer Watkins: The Catastrophic Dam Failures in China in August 1975. [dostęp 2022-08-14]. (ang.).
  6. ↑ Jiang, Hua; Yu, Chen: 驻马店地区：水墓：河南"75.8"特大洪水35周年祭. [dostęp 2022-08-14]. (chiń.).
  7. ↑ a b c d e f "1975年那个黑色八月（下）（史海钩沉）". Renmin Wang. (chiń.).
  8. ↑ a b c d e f g Justin Higginbottom: "230,000 Died in a Dam Collapse That China Kept Secret for Years". OZY. (ang.).
  9. ↑ Fiona Macleod: Reflections on Banqiao. (ang.).
  10. ↑ Christopher C. Burt: The Deadliest Weather-Related Catastrophe You Probably Never Heard Of. Weather Underground. (ang.).
  11. ↑ a b c d e People's Daily Online -- After 30 years, secrets, lessons of China's worst dams burst accident surface [online], en.people.cn [dostęp 2022-08-15].
  12. ↑ a b c d THE THREE GORGES DAM IN CHINA Forced Resettlement, Suppression of Dissent and Labor Rights Concerns. Human Rights Watch. (ang.).
  13. ↑ a b c 老干部出书还原河南1975年洪灾:死亡2.6万人. (chiń.).
  14. ↑ 1975年那个黑色八月（上）（史海钩沉）. (chiń.).
  15. ↑ "75·8板桥水库溃坝 20世纪最大人类技术灾难". Phoenix Television. (chiń.).
  16. ↑ a b 《追忆75．8水灾》第一集：午夜洪魔. China Central Television. (chiń.).
  17. ↑ Si Yi: The World's Most Catastrophic Dam Failures: The August 1975 Collapse of the Banqiao and Shimantan Dams. W: Qing, Dai (ed.): The river dragon has come!: the three gorges dam and the fate of China's Yangtze River and its people. Armonk, N.Y. : M.E. Sharpe, 1998, s. 25-38. ISBN 978-0-7656-0205-3.
  18. ↑ "《追忆75.8水灾》第二集：擒住蛟龙". China Central Television. (chiń.).
  19. ↑ 《追忆75．8水灾》第四集 生死场. (chiń.).
  20. ↑ Typhoon Nina–Banqiao dam failure, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-10-06] (ang.).
  21. ↑ a b 反思一直在持续. Southern Metropolis Daily. (chiń.).
  22. ↑ Departament Hydrologi Henan: 水旱灾害. (chiń.).
  23. ↑ The Three Gorges Dam in China: Forced Resettlement, Suppression of Dissent and Labor Rights Concerns. Human Rights Watch. (ang.).
  24. ↑ I-hui Ting, Monsoons over China, Dordrecht: Kluwer Academic Publishers, 1994, ISBN 0-7923-1757-2, OCLC 25631301 [dostęp 2022-08-18].
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Przerwanie_zapory_Banqiao_w_1975&oldid=75144012”