Przełomowe bitwy w historii świata

lista historycznych bitew

Przełomowe bitwy w historii świata – umowna lista bitew, które zaważyły na losie ludzkości. Można zatem zaliczyć do niej dane starcie, jeśli możliwy odwrotny jego przebieg dokonałby gruntownego przewrotu w dziejach świata. Listę 15 przełomowych bitew stworzył Edward Shepherd Creasy w książce o takim tytule w 1851 roku, a o kolejne uzupełniali ją dalsi autorzy, m.in. o trzy bitwy uzupełnił ją brytyjski polityk, dyplomata i pisarz, Edgar Vincent D’Abernon. Można dodać do niej także walki z okresu II wojny światowej.

Bitwa pod Gaugamelą (Arbelą)
Bitwa pod Poitiers
Oblężenie Orleanu
Hiszpańska Armada
Bitwa pod Połtawą
Bitwa pod Valmy
Bitwa pod Waterloo

Zdaniem D’Abernona, 18. przełomową bitwą była Bitwa Warszawska, podczas której polskie wojska zatrzymały ofensywę Armii Czerwonej i zmusiły ją do odwrotu. Dzięki zwycięstwu Polaków rewolucja komunistyczna nie rozprzestrzeniła się na południową i zachodnią Europę.

Wyliczenia przełomowych bitew w historii świata są subiektywne i zależą w dużej mierze od poglądów i stanu wiedzy historycznej poszczególnych autorów. Oryginalna lista Creasy’ego prezentuje typowy dla brytyjskiej epoki wiktoriańskiej eurocentryczny, a zwłaszcza anglocentryczny punkt widzenia, ze szczególnym uwzględnieniem bitew z czasów nowszych dla piszącego. Lista Creasy’ego stanowiła punkt wyjścia dla wielu innych autorów, publikujących dalsze zestawienia.

Przełomowe bitwy

edytuj

Według książki Edwarda Sheparda Creasy’ego The Fifteen Decisive Battles of the World: from Marathon to Waterloo (z ang. Piętnaście przełomowych bitew świata: od Maratonu do Waterloo) opublikowanej w 1851 roku.

L.p. Bitwa Data Zwycięzca Pokonany znaczenie
1 Bitwa pod Maratonem 490 p.n.e. Ateny, Plateje Persja zatrzymanie ekspansji Persów na Grecję
2. Wyprawa sycylijska 413 p.n.e. Syrakuzy Ateny udaremnienie ekspansji Aten na Sycylię
3. Bitwa pod Gaugamelą 331 p.n.e. Macedonia Persja upadek imperium Achemenidów
powstanie Imperium Aleksandra Wielkiego
4. Bitwa nad Metaurusem 207 p.n.e. Republika rzymska Kartagina początek rzymskiej hegemonii na Morzu Śródziemnym
5. Bitwa w Lesie Teutoburskim 9 września 9 n.e. Cheruskowie (Germanie) Cesarstwo rzymskie zatrzymanie ekspansji Rzymu w Germanii
6. Bitwa na Polach Katalaunijskich 20 czerwca 451 Cesarstwo zachodniorzymskie
Wizygoci
Hunowie
Ostrogoci
zatrzymanie ekspansji Hunów
7. Bitwa pod Poitiers 25 października 732 Frankowie Arabowie zatrzymanie ekspansji Kalifatu Arabskiego na Europę
8. Bitwa pod Hastings 14 października 1066 Normanowie Anglosasi Normanowie rządzą Anglią
9. Oblężenie Orleanu 12 października 1428
– 8 maja 1429
  Francja   Anglia Koniec ekspansji Anglików
przełom w wojnie stuletniej
10. Klęska Wielkiej Armady 8 sierpnia 1588   Anglia
  Zjednoczone Prowincje
  Hiszpania
  Portugalia
zakwestionowanie hegemonii hiszpańskiej na morzach
pierwszy krok na drodze do budowy Imperium Brytyjskiego
11. Bitwa pod Blenheim 13 sierpnia 1704 Wielka Koalicja:
  Anglia,
  Austria,
  Zjednoczone Prowincje
  Francja,
  Bawaria
zatrzymanie ekspansji Francji Ludwika XIV
12. Bitwa pod Połtawą 8 lipca 1709   Carstwo Rosyjskie   Szwecja punkt zwrotny w III wojnie północnej: koniec potęgi szwedzkiej a Rosja przejmuje inicjatywę strategiczną
13. Bitwa pod Saratogą 17 września
– 8 października 1777
  Trzynaście kolonii   Wielka Brytania USA potwierdzają swoją niepodległość w wojnie z Wielką Brytanią
14. Bitwa pod Valmy 20 września 1792   Francja   Królestwo Prus
  Austria-Habsburgowie
obrona rewolucyjnej Francji przed monarchiami interweniującymi
15. Bitwa pod Waterloo 18 czerwca 1815   Królestwo Prus
  Wielka Brytania
  Niderlandy
  Królestwo Hanoweru
  Francja definitywny koniec panowania Napoleona Bonaparte i Cesarstwa Francuskiego
L.p. Bitwa Data 1 strona – zwycięzca 2 strona – pokonany znaczenie
16. Bitwa pod Sedanem 1 września 1870   Związek Północnoniemiecki   Francja koniec panowania Napoleona III i Cesarstwa Francuskiego
powstanie II Rzeszy Niemieckiej
17. I bitwa nad Marną 5–9 września 1914   Francja
  Wielka Brytania
  Cesarstwo Niemieckie obrona Paryża i zatrzymanie ekspansji niemieckiej w I wojnie światowej
18. Bitwa Warszawska 12–25 sierpnia 1920   Polska   Rosyjska FSRR
  Ukraińska SRR
zatrzymanie ekspansji bolszewickiej w Europie przez Polskę na 21 lat → Traktat ryski

Dodane przez Josepha Mitchella

edytuj

W 1964 amerykański historyk Joseph B. Mitchell opublikował książkę Twenty Decisive Battles of the World (z ang. Dwadzieścia decydujących bitew świata) z pięcioma dodatkami do listy Creasy’ego:

L.p. Bitwa Data 1 strona – zwycięzca 2 strona – pokonany znaczenie
16. kampania na Missisipi luty 1862 –
lipiec 1863
  Stany Zjednoczone   Stany Skonfederowane przełom w wojnie secesyjnej → początek upadku Stanów Południowych
17. Bitwa pod Sadową 3 lipca 1866   Królestwo Prus   Cesarstwo Austrii
  Saksonia
koniec dominacji Austrii w Związku Niemieckim → powstanie Związku Północnoniemieckiego pod hegemonią Prus
18. I bitwa nad Marną 5–9 września 1914   Francja
  Wielka Brytania
  Cesarstwo Niemieckie obrona Paryża, zatrzymanie ekspansji niemieckiej w I wojnie światowej (także na liście d’Abernona)
19. bitwa pod Midway 4–7 czerwca 1942   Stany Zjednoczone   Japonia koniec ekspansji japońskiej na Oceanie Spokojnym → USA przejmuje inicjatywę w II wojnie światowej na Pacyfiku
20. Bitwa stalingradzka 23 sierpnia 1942 –
2 lutego 1943
  ZSRR   III Rzesza
  Włochy
  Rumunia
  Węgry
  Chorwacja
definitywne zatrzymanie ekspansji niemieckiej → inicjatywę w II wojnie światowej przejmuje ZSRR

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Edgar Vincent D’Abernon "Osiemnasta decydująca bitwa w dziejach świata – pod Warszawą 1920 r.", PWN Warszawa 1990, ISBN 83-01-10255-1

Linki zewnętrzne

edytuj