Przełęcz pod Kopą
Przełęcz pod Kopą, Niżnia Przełęcz pod Kopą (słow. Kopské sedlo, niem. Kopapass, Kopasattel, węg. Kopa-hágó[1][2]) – szeroka, trawiasta przełęcz na Słowacji, w głównej grani Tatr, położona na wysokości 1753 m[3] (według wcześniejszych pomiarów 1750[4][5][6] lub 1749[1][7] m). Przełęcz znajduje się na granicy pomiędzy Tatrami Wysokimi i Bielskimi[6].
 Przełęcz pod Kopą z Zadnich Koperszadów. Od lewej: Niżnia Przełęcz pod Kopą, Mała Biała Kopka, Pośrednia Przełęcz pod Kopą | |
| Państwo | |
|---|---|
| Wysokość |
1753 m n.p.m. |
| Pasmo | |
| Sąsiednie szczyty | |
Położenie na mapie Tatr  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
 49°13′45,6″N 20°13′12,9″E/49,229333 20,220250
| |
Poprowadzono przez nią znakowany szlak turystyczny, łączący Dolinę Zadnich Koperszadów (Zadné Meďodoly, odgałęzienie Doliny Jaworowej) z Doliną Białych Stawów (dolina Bielych plies, odgałęzienie Doliny Kieżmarskiej). Zbocza zachodnie z przełęczy opadają do Zadnich Koperszadów, zaś wschodnie do Doliny Przednich Koperszadów (Predné Meďodoly), innego odgałęzienia Doliny Kieżmarskiej, od Doliny Białych Stawów oddzielonego Bielską Kopą[4].
Przełęcz pod Kopą znajduje się pomiędzy znajdującym się w Tatrach Wysokich Jagnięcym Szczytem (Jahňací štít) oraz Koperszadzką Granią a należącym do Tatr Bielskich Szalonym Wierchem (Hlúpy vrch), a dokładniej Szaloną Kazalnicą w jego południowej grani[4]. Jest nietypowo ukształtowaną przełęczą – stanowi miejsce, w którym spotykają się trzy granie, tworząc trzy obniżenia grzbietów. Najniższym punktem siodła jest Niżnia Przełęcz pod Kopą (Kopské sedlo, 1753 m) i do tego punktu odnosi się nazwa Przełęcz pod Kopą. Dwa pozostałe obniżenia to Pośrednia Przełęcz pod Kopą (Zadné Kopské sedlo, 1767 m) i Wyżnia Przełęcz pod Kopą (Predné Kopské sedlo, 1780 m). Przełęcze Pośrednia i Niżnia leżą w grani głównej, pomiędzy nimi zaś znajduje się Mała Bielska Kopa (Kopský hrb, 1771 m). Przełęcz Wyżnia znajduje się w bocznym grzbiecie i oddziela Koperszadzką Grań od Bielskiej Kopy. Grzbiet Kopy łączy się z główną granią ok. 100 m na południe od Pośredniej Przełęczy pod Kopą[6][4]. Pomiędzy trzema siodłami Przełęczami pod Kopą rozciąga się trawiasta ubocz nazywana Koperszadzką Płaśnią (Kopská pláň)[1].
Przełęcz jest wyrzeźbiona w miękkich skałach dolnotriasowych. Na tutejszych stokach często można spotkać kozice, przez siodło przechodzą okresowo niedźwiedzie i jelenie[7].
Przejście było znane i używane od dawna, stanowi jedno z najdogodniejszych przejść przez Tatry. Korzystali z niego pasterze i myśliwi, przemieszczający się np. między Jaworzyną Spiską a Doliną Kieżmarską. Już w XVI wieku pasterze z Białej Spiskiej przepędzali tędy owce pomiędzy sąsiednimi dolinami. Połączenie przez Przełęcz pod Kopą należało do długiego szlaku nazywanego Polskim Chodnikiem i łączącego polanę Biała Woda z Doliną Kieżmarską. Pierwsze odnotowane przejścia:
- letnie – Jakob Buchholtz i członkowie komisji cesarskiej, 1751 r.,
- zimowe – Theodor Wundt i przewodnik Jakob Horvay, 16 kwietnia 1884 r.[1]
Jeden z członków wyprawy z 1751 r. stwierdził, że „w życiu nie wiedział nic bardziej uroczego” niż widok z Przełęczy pod Kopą. W latach 1766–68 w rejonie przełęczy zbierał rośliny brat Cyprian z Czerwonego Klasztoru[7].
Nazwa przełęczy pochodzi od leżącej w pobliżu Bielskiej Kopy. Pojawiła się w obecnej formie ok. 1880 r., przedtem używano licznych innych nazw: Przełęcz za Kopą, Przełęcz przez Kopę, Przełęcz z Kopą, Przełęcz Kopy, Przełęcz Kopa, Kopa, Przełęcz Skopa, Koperszadzka Przełęcz, Jaworzyńska Przełęcz, Bielska Przełęcz z Kopą, Siodło, Siodło Kopa. Dawne nazwy w innych językach to czeskie Průsmyk u Kopy, niemieckie Kupferschächtesattel, Kupferpass, Kupfersattel, Schächtengrat, Schächtergrat, Schächtner Grat, Sattel, Großer Sattel, Sattelpass, Skopa Pass, Kupa-Pass, Durlsberger Sattel, węgierskie Nyereg, Kopa-szoros, Durlsbergi-nyereg[1][2].
-
Widok z Jagnięcego Szczytu -
Przełęcz pod Kopą i widok na Tatry Wysokie -
Niżnia Przełęcz pod Kopą, w tle Szalony Wierch, po lewej Hawrań
Szlaki turystyczne
edytuj
– niebieski szlak z Doliny Białych Stawów przez Wyżnią Przełęcz pod Kopą na Przełęcz pod Kopą, stąd Doliną Zadnich Koperszadów i Doliną Jaworową do Jaworzyny Tatrzańskiej.
- Czas przejścia znad Wielkiego Białego Stawu na przełęcz: 45 min, ↓ 35 min
- Czas przejścia z przełęczy do Jaworzyny Tatrzańskiej: 2:30 h, ↑ 3 h
– czerwony szlak (kontynuacja Magistrali Tatrzańskiej) z Doliny Białych Stawów przez Przełęcz pod Kopą, Szalony Przechód i Szeroką Przełęcz Bielską do Zdziaru.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Witold Henryk Paryski: Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Część XXIV. Czerwona Turnia – Przełęcz pod Kopą. Warszawa: Sport i Turystyka, 1984, s. 238–257. ISBN 83-217-2472-8.
- ↑ a b Endre Futó: Tatry Wysokie. Czterojęzyczny słownik nazw geograficznych. [dostęp 2014-01-29].
- ↑ Úrad geodézie, kartografie a katastra Slovenskej republiky, Produkty leteckého laserového skenovania.
- ↑ a b c d Jarosław Januszewski, Grzegorz Głazek, Witold Fedorowicz-Jackowski: Tatry i Podtatrze, atlas satelitarny 1:15 000. Warszawa: GEOSYSTEMS Polska Sp. z o.o., 2005, s. 106–107. ISBN 83-909352-2-8.
- ↑ Vysoké Tatry 1:25 000, podrobná turistická mapa. 6. vydanie. Harmanec: VKÚ, 2008. ISBN 978-80-8042-552-4.
- ↑ a b c Grzegorz Barczyk, Ryszard Jakubowski (red.), Adam Piechowski, Grażyna Żurawska: Bedeker tatrzański. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 78–79. ISBN 83-01-13184-5.
- ↑ a b c Józef Nyka: Tatry słowackie. Przewodnik. Wyd. VI. Latchorzew: Trawers, 2008, s. 95, 385. ISBN 978-83-60078-05-1.
- ↑ Drogowskaz na Przełęczy pod Kopą
- ↑ Tomasz Nodzyński, Marta Cobel-Tokarska: Tatry Wysokie i Bielskie: polskie i słowackie. Warszawa: ExpressMap, 2007. ISBN 978-83-60120-88-0.