Przęstka pospolita

Przęstka pospolita
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	babkowate
Rodzaj	przęstka
Gatunek	przęstka pospolita
	Nazwa systematyczna
	Hippuris vulgaris L.; Sp. pl. 1:4. 1753
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przęstka pospolita^[5] (Hippuris vulgaris L.) – gatunek rośliny wodnej z rodziny babkowatych (Plantaginaceae).

Rozmieszczenie geograficzne

Zasięg obejmuje strefę klimatu umiarkowanego na półkuli północnej. Rośnie w Ameryce Północnej na południu po północno-zachodni Meksyk w zachodniej części kontynentu i Wielkie Jeziora w części wschodniej; niemal w całej Europie (bez wysp na Morzu Śródziemnym) oraz w Azji (z wyjątkiem południowej części tego kontynentu)^[6]. W Polsce występuje w rozproszeniu na niżu^[7]. W Karpatach znane było tylko jedno stanowisko w stawach hodowlanych w Dołach Jasielsko-Sanockich, ale obecnie już tam nie występuje^[8].

Morfologia

Łodyga: Wzniesiona, sztywna, pojedyncza lub górą rozgałęziona^[8]. U formy lądowej osiąga wysokość do 30 cm, u formy podwodnej długość do 2 m^[9].
Liście: Równowąskie, wyrastające po 8–12 w okółkach^[10]
Kwiaty: Siedzące w kątach liści, drobne, zielone^[10].

Kwitnący pęd
Kwiaty
Forma częściowo zanurzona
Forma lądowa

Biologia i ekologia

Rozwój: Bylina. Występuje w formie podwodnej, częściowo zanurzonej i lądowej. Kwitnie w lipcu i sierpniu. Dojrzałe owoce opadają na muliste dno zbiorników wodnych i pogrążają się w mule. Rozprzestrzeniane są przez prądy wodne i ptaki (hydrochoria i ornitochoria). Rozmnaża się także wegetatywnie przez rozłogi i pączki przetrwalnikowe. Zimuje w postaci pączków przetrwalnikowych. U formy podwodnej zimują całe pędy^[9].
Siedlisko: Hydrofit występujący zarówno w wodach stojących, jak i płynących. Preferuje wody o dużej zawartości jonów wapnia. Zasiedla głównie muliste stawy, płytkie, niewielkie jeziora, starorzecza, czasami jednak także wilgotne gleby na lądzie. Forma podwodna czasami tworzy jednogatunkowe łany zajmujące znaczne powierzchnie, czasami wchodzi w skład wielogatunkowych zespołów roślin. Forma częściowo zanurzona wraz z innymi roślinami występuje w szuwarach na płytkich wodach. Forma lądowa ma znaczny udział w zasiedlaniu pomokłych łąk, ale tylko w stadium początkowym, gdy teren jeszcze częściowo zalany jest wodą, potem ustępuje innym gatunkom roślin^[9].
Fitosocjologia: Gatunek charakterystyczny szuwarowego zespołu Hippuridetum vulgaris^[11] (forma lądowa).
Genetyka: Liczba chromosomów 2n = 32^[8].

Ochrona

Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006)^[12] w grupie gatunków narażonych na wyginięcie (kategoria zagrożenia: V).

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-29] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2017-03-01].
↑ Hippuris vulgaris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 99, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ Hippuris vulgaris L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-06-11] .
↑ Adam Zając, Maria Zając: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 296. ISBN 83-915161-1-3.
↑ ^a ^b ^c Oklejewicz K. 2008. Przęstka pospolita. s. 261-262. W: Czerwona Księga Karpat Polskich, Kraków 2008. ISBN 978-83-89648-71-6
↑ ^a ^b ^c Zbigniew Podbielkowski, Henryk Tomaszewicz: Zarys hydrobotaniki. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 1979. ISBN 83-01-00566-1.
↑ ^a ^b Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-29] (ang.).

[tpl-3] The Plant List. [dostęp 2017-03-01].

[iucn-4] Hippuris vulgaris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[checklist-5] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 99, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[powo-6] Hippuris vulgaris L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-06-11] .

[7] Adam Zając, Maria Zając: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 296. ISBN 83-915161-1-3.

[K-8] Oklejewicz K. 2008. Przęstka pospolita. s. 261-262. W: Czerwona Księga Karpat Polskich, Kraków 2008. ISBN 978-83-89648-71-6

[hydrobotanika-9] Zbigniew Podbielkowski, Henryk Tomaszewicz: Zarys hydrobotaniki. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 1979. ISBN 83-01-00566-1.

[szafer-10] Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[11] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[12] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[5]

[1]

[2]

[3]

[4]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]