Wikipedia

Prudnik (stacja kolejowa)

stacja kolejowa w Prudniku

Prudnik – stacja kolejowa w Prudniku, w województwie opolskim, w Polsce. Według klasyfikacji PKP ma kategorię dworca lokalnego[1].

Prudnik
Ilustracja
Dworzec kolejowy
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Miejscowość

Prudnik

Zarządca

PKP PLK

Data otwarcia

1876

Poprzednie nazwy

Neustadt (1876–1900)
Neustadt (Oberschles.) (1901–1945)
Prądnik (1945–1946)

Rodzaj

stacja kolejowa

Dane techniczne
Liczba peronów

3

Liczba krawędzi
peronowych

4

Kasy

N

Linie kolejowe
Położenie na mapie Prudnika
Mapa konturowa Prudnika, u góry znajduje się punkt z opisem „Prudnik”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Prudnik”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Prudnik”
Położenie na mapie powiatu prudnickiego
Mapa konturowa powiatu prudnickiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Prudnik”
Położenie na mapie gminy Prudnik
Mapa konturowa gminy Prudnik, po prawej znajduje się punkt z opisem „Prudnik”
Ziemia50°19′46″N 17°34′37″E/50,329444 17,576944
Multimedia w Wikimedia Commons

Ruch pasażerski

edytuj
Rok Wymiana pasażerska na dobę
1948[2] 700–1 000
2017[3] 100–149
2022[4] 150–199

Opis

edytuj

Prudnik to stacja węzłowa. Dworzec położony jest w północnej części miasta, przy ulicy Dworcowej. Naprzeciwko niego (od strony ulicy) znajduje się obszerny skwer. Przez prudnicką stację kolejową przebiega linia kolejowa nr 137 relacji Katowice – Legnica, zwana magistralą podsudecką. Dodatkowo rozpoczyna się tu linia kolejowa nr 306 prowadząca do Krapkowic. Na stacji znajdują się dwie nastawnie (dawniej trzy), które posiadają urządzenia mechaniczne scentralizowane. Stacja w Prudniku posiada 7 torów głównych. Do obsługi podróżnych służą 2 niskie perony – przy peronie 1, przylegającym do dworca, znajduje się duża wiata[5].

Historia

edytuj
 
Stacja kolejowa w Prudniku (1913)
 
Stacja kolejowa w Prudniku (ok. 1916)
 
Pociąg z niemieckim wojskiem (1939)

Powstanie stacji w Prudniku wiązało się z rozwojem przemysłu na terenie Górnego Śląska od połowy XVIII wieku, kiedy to rządy nad regionem przejęło Królestwo Prus w wyniku zwycięskiej wojny z państwem Habsburgów. Na początku XIX wieku wraz z pojawieniem się transportu kolejowego powstały pierwsze inicjatywy połączenia regionu z Wrocławiem. Już w 1843 pojawił się pomysł budowy połączenia Wrocławia z Górnym Śląskiem, które miałoby prowadzić m.in. przez Prudnik. 12 stycznia 1853 zamierzano utworzyć połączenie kolejowe na linii Koźle–Prudnik. 10 stycznia 1866 prudnicki magistrat wydał odezwę do mieszkańców, aby ci kupowali akcje, co miało umożliwić budowę kolei przez Prudnik. Za doprowadzeniem kolei do miasta lobbowali m.in. Fränklowie, właściciele fabryki tekstylnej w Prudniku. Spółka Kolej Górnośląska 7 lipca 1869 otrzymała koncesję na budowę linii z Ząbkowic Śląskich. Budowę kolejowej magistrali podsudeckiej ukończono w 1876. Ruch towarowy na stacji w Prudniku uroczyście zainaugurowano 15 sierpnia, a pasażerski – 1 października[6]. Dworzec w Prudniku posiadał bardzo dobrze rozbudowaną infrastrukturę kolejową – rozbudowane torowisko, wydzieloną część dla obsługi transportu towarowego, brukowane drogi, wieżę ciśnień i inne budynki towarzyszące[7].

W 1895 firma Lenz & Co, lokalne samorządy, właściciele papierni w Krapkowicach oraz majątków ziemskich zawiązali spółkę Kolej Prudnicko-Gogolińska z siedzibą w Prudniku, której celem stała się budowa drugorzędnej, normalnotorowej linii lokalnej z Prudnika do Gogolina, na stacjach końcowych stycznej z istniejącymi już w tym czasie liniami państwowymi. 19 sierpnia 1895 spółka uzyskała koncesję, po czym przystąpiono do prac budowlanych. Pierwszy odcinek – z Prudnika do Białej Prudnickiej – oddano dla ruchu towarowego 22 października 1896, a już 4 grudnia 1896 oddano do użytku całą linię z Prudnika do Gogolina, zarówno dla ruchu towarowego, jak i osobowego[8]. Na stacji w Prudniku zbudowano specjalną, prowadzącą na trzeci peron metalową kładkę dla pieszych, biegnącą nad torami linii Kędzierzyn-Kamieniec Ząbkowicki i torami manewrowymi[6].

Na przełomie XIX i XX wieku planowano doprowadzenie bocznicy kolejowej ze stacji do prudnickich koszar przez Plac Wolności, powstanie linii wzdłuż Złotego Potoku, a także połączenie linią kolejki wąskotorowej Prudnika ze Ścinawą Małą, gdzie znajdowała się stacja końcowa linii z Nysy[7].

10 sierpnia 1903 na dworzec przybyła cesarzowa Augusta Wiktoria, by dokonać wizji terenów zniszczonych podczas powodzi z 10 lipca[7][9]. 7 października 1938 stacja w Prudniku była miejscem przesiadkowym dla Adolfa Hitlera, który wybrał się stąd na wizytację Kraju Sudetów po układzie monachijskim. Hitlerowi towarzyszyli: Hermann Göring, Heinrich Himmler, Gerd von Rundstedt, Erhard Milch, Hans-Jürgen Stumpff, Hans von Salmuth, Josef Wagner i Hellmut Körner[10]. Wizyta Hitlera w Prudniku została uwieczniona na filmie Einmarsch in das Sudetenland[11].

Podczas bitwy o Prudnik w 1945 stacja była wykorzystywana przez żołnierzy Armii Czerwonej w celu wywożenia do ZSRR wyposażenia prudnickiej fabryki włókienniczej znanej po wojnie jako ZPB „Frotex”[12]. W czasie działań wojennych, polscy żołnierze zostawili skrzynki z minami na terenie dworca. 3 grudnia 1945 niemiecki robotnik doprowadził do wybuchu jednej z min. Zginął natychmiastowo, a znajdujące się w pobliżu 4 kobiety i 14-letni chłopiec zostali ranieni odłamkami. Jedna z nich, Niemka, zmarła. Tego samego dnia, podczas badania miejsca wypadku, sierżant MO doprowadził do wybuchu kolejnej miny. Wraz z nim zginął stojący przy nim członek miejscowej Straży Ochrony Kolei. Po tych wydarzeniach, wojsko oczyściło teren z min i porzuconej amunicji[13].

30 marca 1955 na dworcu kolejowym w Prudniku, miejscowa młodzież wyjeżdżająca na komisję poborową zabiła członka Prezydium Zarządu ZMP, który zwrócił im uwagę za śpiewanie pieśni niemieckich[14]. Do lat 80. XX wieku w budynku prudnickiego dworca funkcjonowała restauracja, w której podawano pełne posiłki, a także alkohol[15]. Wczesnym popołudniem 3 lutego 1985 na stację w Prudniku zajechał parowóz Pt47 (pociąg pospieszny relacji Lublin–Kudowa-Zdrój). Na przedzie lokomotywy zauważono krew i przyczepioną do maszyny torbę z ubraniami. Okazało się, że na przejeździe kolejowo-drogowym w Dytmarowie doszło do zderzenia pociągu z ciągnikiem RSP Jasiona. 2 osoby zginęły na miejscu, a 1 osoba została ciężko ranna (mężczyzna trafił w śpiączkę, zmarł kilka lat później). Wypadek spowodowany był błędem dróżnika, który mimo wiedzy o zbliżającym się pociągu, na prośbę pasażerów ciągnika podniósł rogatki, by mogli przejechać. Przez śnieżycę maszynista nie widział ciągnika[16].

W czasie powodzi tysiąclecia, 9 lipca na rampę dworca w Prudniku dotarły trzy wagony pociągu z ok. 150 pacjentami ewakuowanymi ze szpitala w Nysie. Na transport czekało na dworcu 20 karetek[17]. Zniszczony został most na Odrze między stacjami Krapkowice Otmęt i Krapkowice. Od tej pory ruch na linii kolejowej nr 306 prowadzono wyłącznie od strony Prudnika, jednak 28 listopada 2005 w związku z pogarszającym się stanem torów linia została zamknięta. 3 sierpnia 2016 zmodernizowana linia relacji Prudnik–Krapkowice została oddana do użytku, co znów uczyniło miasto węzłem kolejowym[7]. Tory miały być wykorzystywane do celów wojskowych (dojazd do Centralnej Składnicy Materiałów Wybuchowych pod Krapkowicami) i przemysłowych; planowano corocznie dwa przejazdy kontrolne[18][19]. Organizowane są przejazdy pociągami turystycznymi z Prudnika do Krapkowic i z powrotem[20].

Gmina Prudnik od 2015 przygotowywała się na przejęcie dworca kolejowego w celu utworzenia przy nim nowego centrum przesiadkowego (rozmowy w tej sprawie trwały kilkanaście lat)[21]. Po dwóch latach przygotowań, w 2017 spółka PKP wycofała się z podpisania umowy przekazania obiektu, jako uzasadnienie podając informację o objęciu dworca kolejowego w Prudniku Programem Inwestycji Dworcowych PKP S.A. na lata 2016–2023[22]. Ostatecznie dworzec w Prudniku został wypisany z programu, natomiast jego odnowa została uwzględniona na „liście zadań inwestycyjnych PKP S.A. rekomendowanych do wykonania w latach 2021–2027”[23] ze względu na planowaną modernizację linii kolejowej nr 137[24].

W latach 2007[25]-2021[26] przez stację nie były organizowane przejazdy dalekobieżne. Wraz z wejściem rozkładu jazdy w dniu 22 grudnia 2021 r. wprowadzono dwa połączenia dalekobieżne - TLK "Sudety" w relacji Kraków Główny - Jelenia Góra oraz TLK "Kormoran" relacji Polanica-Zdrój - Olsztyn Główny (przez stacje Kędzierzyn-Koźle, Gliwice, Katowice, Zawiercie, Warszawa). Wraz z wejściem rozkładu jazdy pociągów w roku 2022[27] drugie powyższe zostało zniesione. 10 grudnia 2023 r. utworzono nowe połączenie - TLK "Szczeliniec" w relacji i Kraków Główny - Jelenia Góra przez stację Kłodzko Główne.

Połączenia

edytuj
 
Poczekalnia

Według rozkładu jazdy z dnia 10 grudnia 2023 stacja posiada połączenia do stacji[28]:

Organizowane przez PolRegio

edytuj
 
Pociąg Przewozów Regionalnych wjeżdżający na stację Prudnik

Organizowane przez PKP Intercity

edytuj
 
SN84-002 SKPL na stacji Prudnik
  • Gliwice (przez stacje Kędzierzyn-Koźle)
  • Jelenia Góra (przez stacje Nysa, Ząbkowice Śląskie, Dzierżoniów i Świdnica - TLK "Sudety")
  • Jelenia Góra (przez stacje Nysa, Kamieniec Ząbkowicki, Kłodzko Główne, Wałbrzych - TLK "Szczeliniec")
  • Katowice (przez stacje Gliwice, Zabrze)
  • Kłodzko Główne (przez stacje Nysa, Kamieniec Ząbkowicki)
  • Kraków Główny (przez stacje Kędzierzyn-Koźle, Gliwice i Katowice)
  • Wałbrzych (przez stacje Nysa, Kamieniec Ząbkowicki)
  • Zabrze (przez stację Gliwice)

Nawiązania i odniesienia w kulturze

edytuj

Opisany jako „leżący na peryferiach miasta” dworzec kolejowy w Prudniku jest jednym z miejsc akcji powieści Lato umarłych snów autorstwa niemieckiego pisarza Harry’ego Thürka, przedstawiającej sytuację Niemców w Prudniku tuż po II wojnie światowej[29]. Hirschke, jeden z głównych bohaterów powieści, pracował na stacji jako kolejarz[30]. Na placu dworcowym spotkał swoją narzeczoną[29]. Wzdłuż torów kolejowych z Prudnika do Nysy i spowrotem szedł pieszo drugi bohater powieści – Latta[31]. Sprzątaczką na dworcu była robotnica przymusowa z Polski[32]. Ze stacji w Prudniku wywożono Niemców do obozu w Łambinowicach[33].

Galeria

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Wykaz stacji pasażerskich wraz z ich kategoryzacją oraz określeniem dostępności do obiektu, l.p. 348.
  2. ↑ Kazimierz Kanwiszer, Przeszłość i teraźniejszość Ziemi Prudnickiej, „Nowiny Opolskie”, 48 (113), Opole: Drukiem i nakładem „Drukarni Spółkowej”, 8 grudnia 1948, s. 20.
  3. ↑ Największe i najmniejsze stacje w Polsce. [w:] utk.gov.pl [on-line]. [dostęp 2019-12-18].
  4. ↑ Urząd Transportu Kolejowego: Wymiana pasażerska - Dane o stacjach 2022. [dostęp 2023-09-17].
  5. ↑ Prudnik [online], semaforek.kolej.org.pl [dostęp 2022-05-21].
  6. ↑ a b Kasza 2020 ↓, s. 105.
  7. ↑ a b c d Andrzej Dereń: Ulica Dworcowa: Dawna brama na świat Prudnika. 2019-01-29. [dostęp 2020-02-15].
  8. ↑ Historia linii Gogolin-Prudnik. bluefish.foxnet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-02-24)]..
  9. ↑ Leszek Bobowski: Tygodnik Prudnicki – Kiedy powstawała straż w Prudniku. www.tygodnikprudnicki.pl, 2010-10-13. [dostęp 2020-02-15].
  10. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 110.
  11. ↑ Einmarsch in das Sudetenland. archiv-akh.de. [dostęp 2022-05-21].
  12. ↑ Historia firmy Frotex. Regiopedia, Opolskie, encyklopedia regionów. web.archive.org, 2017-11-20. [dostęp 2019-09-14].
  13. ↑ Prawda o wybuchu, „Głos Prądnika”, Czesław Żelazny – redaktor naczelny, 2 (3), Prądnik [Prudnik]: Powiatowy Komitet Osadniczy, 16 stycznia 1946, s. 4.
  14. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 720.
  15. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 109.
  16. ↑ Stanisław Stadnicki: Mija 30 lat od tragedii na przejeździe kolejowym w Dytmarowie. kolejpodsudecka.pl, 2015-02-02. [dostęp 2022-05-21].
  17. ↑ Ewakuacja chorych z Nysy, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 29 (348), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 20 lipca 1997, s. 4, ISSN 1231-904X.
  18. ↑ Maciej Dobrzański: Pociągi wracają na linię Prudnik-Krapkowice. prudnik24.pl, 2016-08-03. [dostęp 2019-03-02].
  19. ↑ Radosław Dimitrow: Linia kolejowa Krapkowice – Prudnik wyremontowana. Ale pociągi pasażerskie tędy nie pojadą. nto.pl, 2016-08-30. [dostęp 2020-02-15].
  20. ↑ Andrzej Dereń: Jedzie do nas „Pradziad” i „Chrapek”. Teraz Prudnik!, 2021-05-22. [dostęp 2022-05-21].
  21. ↑ Maciej Dobrzański: Centrum przesiadkowe: w oczekiwaniu na decyzję PKP. Prudnik24, 2016-07-31. [dostęp 2022-05-21].
  22. ↑ Maciej Dobrzański: Kolej nie przekaże gminie dworca. Prudnik24, 2017-01-08. [dostęp 2022-05-21].
  23. ↑ Andrzej Dereń: Wraca temat dworca kolejowego w Prudniku. Teraz Prudnik!, 2020-04-20. [dostęp 2022-05-21].
  24. ↑ Jan Poniatyszyn: Prudnik: w sprawie remontu dworca kolejowego gmina liczy, że PKP dotrzyma obietnicy. Radio Opole, 2020-04-22. [dostęp 2022-05-21].
  25. ↑ Kurier Kolejowy, Pociągi dalekobieżne wracają do Prudnika [online], kurier-kolejowy.pl [dostęp 2023-12-23].
  26. ↑ Maciej Dobrzański, Pociągi pospieszne wróciły do Prudnika! [online], Prudnik24, 3 stycznia 2021 [dostęp 2023-12-23] (pol.).
  27. ↑ TLK Kormoran będzie pociągiem IC. Nie dotrze do Nysy, Kłodzka i Polanicy [online], www.rynek-kolejowy.pl [dostęp 2023-12-23] (pol.).
  28. ↑ PRZYJAZDY.PL: Stacja kolejowa Prudnik - rozkład na dziś (5 relacji) [online], przyjazdy.pl [dostęp 2023-12-23].
  29. ↑ a b Thürk 2020 ↓, s. 25.
  30. ↑ Thürk 2020 ↓, s. 8.
  31. ↑ Thürk 2020 ↓, s. 55.
  32. ↑ Thürk 2020 ↓, s. 200.
  33. ↑ Thürk 2020 ↓, s. 223.

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
Prudnik
Linia 137 Katowice – Legnica (111,204 km)
   
Dytmarów
odległość: 7,060 km
  
   Szybowice
Linia 306 Gogolin – Prudnik (41,658 km)
   
Lubrza
odległość: 3,054 km
  
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Prudnik_(stacja_kolejowa)&oldid=75129819”