Wikipedia

Pozdrowienia z Alej Jerozolimskich

instalacja artystyczna umieszczona na rondzie de Gaulle'a w Warszawie

Pozdrowienia z Alej Jerozolimskich – projekt artystyczny Joanny Rajkowskiej, którego centralnym elementem jest ustawiona na rondzie gen. Charles’a de Gaulle’a w Warszawie sztuczna palma daktylowa. Została ona odsłonięta 12 grudnia 2002[1].

Pozdrowienia z Alej Jerozolimskich
Ilustracja
Sztuczna palma na rondzie gen. Charles’a de Gaulle’a, widok w kierunku północno-zachodnim
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Typ obiektu

instalacja artystyczna

Projektant

Joanna Rajkowska

Data odsłonięcia

12 grudnia 2002[1]

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Pozdrowienia z Alej Jerozolimskich”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Pozdrowienia z Alej Jerozolimskich”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Pozdrowienia z Alej Jerozolimskich”
Ziemia52°13′54″N 21°01′15″E/52,231667 21,020833
Multimedia w Wikimedia Commons

Inspiracja

edytuj

Palma, należąca do projektu Pozdrowienia z Alej Jerozolimskich, zainspirowana została pobytem Joanny Rajkowskiej i Artura Żmijewskiego w Izraelu w 2001, a pierwotny pomysł na instalacje zakładał cały szpaler drzew tego typu[2]. Ostatecznie zamiast szpaleru Rajkowska zdecydowała się ustawić jedną palmę.

Autorka traktuje swój projekt jako lewicowy[3][4].

Realizacja

edytuj

Palma została wykonana przez amerykańską firmę Soul-utions.Com z tworzyw sztucznych i naturalnych materiałów[5]. Ma wysokość ok. 15 metrów[6]. Jest wodoodporna. Stabilność zapewnia jej osadzenie na metalowej konstrukcji obciążonej betonowymi prefabrykatami[7].

Projekt wzbudzał kontrowersje, m.in. dyskutowano nad czasem trwania instalacji, kosztami jej utrzymania i tym, kto powinien je ponosić, prawami do wykorzystywania wizerunku palmy i decydowania o jej otoczeniu, a także o wymowie politycznej instalacji i kontekście kulturowym[7].

Pierwotnie palma miała stać przez rok i na taki czas zostało wydane pozwolenie na zajęcie pasa drogowego. Autorka w 2007 podkreślała, że gdy powstawała, to nie wydano na nią publicznych pieniędzy[3]. Jednak utrzymanie palmy i jej konserwacja (naprawa zniszczeń powstałych wskutek deszczów i wiatrów) okazały się kosztowne dla autorki[8], która deklarowała chęć przekazania palmy miastu[3][9][2]. Władze miasta do pomysłu przejęcia instalacji i jej utrzymywania podchodziły sceptycznie, choć dawały dowody przychylności – mimo że autorka ani współpracująca z nią fundacja nie opłacały kosztów zajęcia pasa drogowego, umorzyły zaległe opłaty[10].

Za pozostawieniem palmy wielokrotnie opowiadały się media, przede wszystkim Gazeta Wyborcza, która w dodatkach ogólnopolskich i stołecznym zamieściła na ten temat ponad 20 artykułów[11]. W sondażu przeprowadzonym w październiku 2003 przez Instytut Badań Rynku i Opinii SMG/KRC 75% mieszkańców stolicy opowiedziało się za pozostawieniem palmy[8].

Palma z prawnego punktu widzenia jest własnością Joanny Rajkowskiej. W 2007 autorka w zamian za 40 tys. zł dotacji na remont instalacji odstąpiła majątkowe prawa autorskie miastu zgadzając się, by wykorzystywało ono wizerunek palmy w materiałach promocyjnych. Umowa ta wygasła w 2011[12].

Na początku lata 2007 palma przeszła remont, podczas którego wymieniono korę na pniu i liście (co całkowicie zmieniło kształt korony sztucznego drzewka) oraz skontrolowano stan śrub mocujących i spoin, zabezpieczając je tym razem znacznie lepiej przed dającą się dotychczas we znaki korozją i warunkami atmosferycznymi. Przy okazji – po demontażu poprzednich liści – zamontowano nową głowicę, co w przyszłości miało umożliwić zwiększenie trwałości konstrukcji i ułatwić wymianę liści[13].

W 2010 ponownie prowadzono rozmowy o odkupieniu palmy, autorka proponowała kwotę miliona złotych[14]. Rajkowska mimo deklaracji zbycia praw do palmy nadal jednak chciała decydować o jej losach[4].

W lutym 2011, z aprobatą Joanny Rajkowskiej, w ramach akcji protestacyjnej przeciw wizycie polskiego rządu w Izraelu, na palmie zawieszono palestyńską chustę[15].

W 2012, w przeddzień rozpoczęcia Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej Euro 2012, Joanna Rajkowska wraz z Ruchem 10 Czerwca w proteście przeciwko polityce władz Warszawy i ustawieniu bez konsultacji z nią ogromnej piłki futbolowej obok palmy, powiesiła na niej transparent z napisem Chleba zamiast igrzysk oraz usunęła wszystkie liście[12].

Zgodnie z uchwalonym w lipcu 2017 miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego dla rejonu ulicy Foksal rondo gen. Charles’a de Gaulle’a miało zostać zlikwidowane i zastąpione skrzyżowaniem. W planie dodano jednak zapis dopuszczający zachowanie palmy w przestrzeni publicznej miasta, jednak bez wskazania nowego miejsca dla instalacji[16]. O tych planach media informowały w maju 2021[17].

W czerwcu 2019, z okazji Światowego Dnia Środowiska, palma została symbolicznie „uśmiercona” poprzez czasową wymianę jej sztucznych, zielonych liści na martwe, prawdziwe[18]. Celem było zwrócenie uwagi na unicestwienie przez ludzi ekosystemu, od którego zależy ich egzystencja[18]. Joanna Rajkowska uznała to za najważniejszy moment w historii projektu[18].

Akcja „usychająca palma” była częścią społecznej kampanii Dla Planety[19] i została zaplanowana wspólnie przez UNEP/GRID-Warszawa i agencję Syrena Communications[20] z poparciem Joanny Rajkowskiej i za zgodą Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Usychająca palma na rondzie de Gaulle’a w Warszawie zainaugurowała polską kampanię Zielona Wstążka dla Planety wpisującą się w globalne działania podejmowane w ramach światowej kampanii UN Environment „Beat Air Pollution”, której kulminacyjnym momentem były obchody Światowego Dnia Środowiska. Strony współpracujące przy projekcie zgodziły się, by wykorzystać palmę jako medium, za którego pośrednictwem przekażą światu komunikat o realności katastrofy klimatycznej i zachęcą społeczeństwo do podejmowania ekopostanowień[21].

W 2022 tygodnik Polityka uznał instalację za jedno z dziesięciu najważniejszych dzieł sztuki ostatniego trzydziestolecia[22].

Galeria

edytuj
  •  
    Tablica informacyjna projektu umieszczona na bocznej ścianie prawej oficyny pałacu Branickich
  •  
    Palma w 2005
  •  
    Palma zimą 2007
  •  
    „Uśmiercona” palma w 2019

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Jerzy S. Majewski: Dziś 10 urodziny palmy. To kicz czy symbol Warszawy?. warszawa.wyborcza.pl, 12 grudnia 2012. [dostęp 2019-07-01].
  2. ↑ a b D. Jarecka, J. Rajkowska: Joanna Rajkowska. Palma mnie przerosła. Wysokie Obcasy, 2007-09-18. [dostęp 2010-06-13].
  3. ↑ a b c Joanna Rajkowska: Palma a sprawa polska. palma.art.pl, 2007-04-28/29. [dostęp 2012-06-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-17)].
  4. ↑ a b Agnieszka Kowalska: Dlaczego Rajkowska ogołociła palmę? Znamy odpowiedź. Gazeta Wyborcza – Gazeta Stołeczna, 2012-06-18. [dostęp 2012-06-24].
  5. ↑ Joanna Rajkowska, Pozdrowienia z Alej Jerozolimskich [online], www.rajkowska.com [dostęp 2024-06-29] (pol.).
  6. ↑ Sztuka Publiczna, Joanna Rajkowska, Pozdrowienia z Alej Jerozolimskich, Warszawa, 2002 instalacja [online], sztukapubliczna.pl [dostęp 2024-06-29] (pol.).
  7. ↑ a b Od kontrowersji do symbolu Warszawy. Palma na rondzie de Gaulle’a ma już 15 lat! [online], aktivist.pl, 12 grudnia 2017 [dostęp 2024-06-29] (pol.).
  8. ↑ a b Piotr Sarzyński: Sztuka oddychania. Polityka, 2007-08-08. [dostęp 2010-06-13].
  9. ↑ Jak ratowaliśmy palmę w 2004. palma.art.pl. [dostęp 2012-06-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-27)].
  10. ↑ Dług spadł z palmy. „Rzeczpospolita”, 2003-10-23. 
  11. ↑ Prasa o palmie. palma.art.pl, 2007-04-28/29. [dostęp 2012-06-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-17)].
  12. ↑ a b Michał Wojtczuk: Palma odarta z liści „na złość”. Rajkowska przesadziła?. Gazeta Wyborcza – Gazeta Stołeczna, 2012-06-12. [dostęp 2012-06-24].
  13. ↑ Mateusz Markowski, Warszawska palma zmieni lokalizację. Miasto i PKP mają w planach likwidację ronda [online], www.whitemad.pl, 7 lutego 2024 [dostęp 2024-06-29] (pol.).
  14. ↑ Agata Komosa: Odbić palmę za milion złotych. „Przekrój”, 2010-12-06. [dostęp 2012-06-24].
  15. ↑ Palestyńska "arafatka" na palmie w centrum Warszawy. Protest przeciw wizycie rządu w Izraelu. gazeta.pl, 24 lutego 2011. [dostęp 2013-12-24].
  16. ↑ Michał Wojtczuk. Tramwaje na Nowym Świecie, przesunięta palma. „Gazeta Stołeczna”, s. 3, 7 lipca 2017. 
  17. ↑ Michał Wojtczuk: Rondo de Gaulle’a do likwidacji. Co w takim razie z palmą?. [w:] Gazeta Stołeczna [on-line]. s. 25 maja 2021. [dostęp 2021-05-26].
  18. ↑ a b c Mateusz Kowalik: Wiemy, dlaczego słynna palma na rondzie de Gaulle’a straciła zielone liście. „Łysieje jak drzewo życia“. Rozmowa z Joanną Rajkowską, autorką instalacji na rondzie de Gaulle’a. 3 czerwca 2019. [dostęp 2019-06-28].
  19. ↑ Najsłynniejsza palma w Polsce usycha.
  20. ↑ Śmierć palmy | 2019, Akcja Centrum UNEP/GRID-Warszawa.
  21. ↑ Moje EKOpostanowienie. [dostęp 2019-07-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-08)].
  22. ↑ Piotr Sarzyński, Dzieła zebrane, [w:] Niezbędnik Inteligenta 30 lat Paszportów POLITYKI, 2022, s. 74.

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Pozdrowienia_z_Alej_Jerozolimskich&oldid=75010561”