Powożenie
Powożenie – jedna z najstarszych konkurencji jeździeckich, obecnie jest jedną z 7 dyscyplin wspieranych przez Międzynarodową Federację Jeździecką (FEI). W dyscyplinie tej powożący siedzi w pojeździe zaprzęgowym i kieruje koniem, parą lub czwórką koni[1].
Historia
edytujKonie zaprzęgnięte w dwukołowe wozy obecne były już w starożytnym Egipcie, o czym świadczą datowane na XI w. p.n.e. płaskorzeźby, przedstawiające sceny z uroczystości, igrzysk oraz bojów. Wyścigi zaprzęgów były także popularne w starożytnej Grecji, począwszy od 680 roku p.n.e. Już podczas XXV olimpiady greckiej rozgrywano wyścigi kwadryg. Wyścigi zaprzęgów stanowiły bardzo atrakcyjną część programu olimpiad. Ich kontynuacją w czasach późniejszych były rzymskie wyścigi rydwanów[2][3].
W XVIII wieku powożenie zostało uznane za sport w Anglii, dzięki działaniom ówczesnego księcia Walii, późniejszego króla Jerzego IV. W XX wieku ważnym propagatorem tej dyscypliny był Filip, książę Edynburga, który w latach 70.- 80. był zawodnikiem powożenia (zaprzęgi czterokonne) oraz przewodniczącym FEI[2][3].
Organizacja FEI rozpoczęła rozgrywanie zawodów w powożeniu w roku 1970. Powożenie było w kolejności czwartą dyscypliną uznaną przez tę organizację. W rozwój i uznanie dyscypliny przez FEI ważny wkład mieli członkowie Polskiego Związku Jeździeckiego: Eryk Brabec i Czesław Matławski. Pierwsze przepisy utworzono wcześniej na podstawie przepisów dla dyscypliny wszechstronnego konkursu konia wierzchowego (WKKW)[2][3][1].
Początki ważniejszych imprez datują się na lata[2][3]:
- 1971 – Mistrzostwa Europy w zaprzęgach czterokonnych (do 1981 roku w lata nieparzyste),
- 1972 – Mistrzostwa Świata w zaprzęgach czterokonnych (kolejne w lata parzyste),
- 1983 – Mistrzostwa Europy w zaprzęgach parokonnych (jedyne),
- 1985 – Mistrzostwa Świata w zaprzęgach parokonnych (kolejne rozgrywane w lata nieparzyste),
- 1998 – Mistrzostwa Świata w zaprzęgach jednokonnych (kolejne planowane w lata parzyste).
Zawody w powożeniu
edytujZawody rozgrywane są w 3 kategoriach: zaprzęgów czterokonnych, parokonnych i jednokonnych. Kobiety współzawodniczą z mężczyznami. Celem zawodów jest sprawdzenie wartości użytkowej koni oraz kultywacja kultury. Zawody trwają zazwyczaj 3 dni i składają się z 3 konkursów – każdy w kolejnym dniu. Wygrywa ten, kto zdobędzie najmniejszą ilość punktów karnych. Czas przebiegu w konkursach B i C przeliczany jest na punkty karne, podobnie „pozytywną” punktację konkursu A przelicza się tak, by dostosować wpływ wyniku na całe zawody. Powożącemu w zawodach towarzyszy tzw. luzak (w zaprzęgach czterokonnych – 2 luzaków), którego rola polega na nawigowaniu w maratonie i pomocy przy obsłudze koni i zaprzęgu. Dopuszczalne działania luzaków regulowane są przepisami, których nieprzestrzeganie skutkuje punktami karnymi lub nawet eliminacją zaprzęgu[2][3][4][5][6].
Konkurs A – ujeżdżenie
edytujCelem tego konkursu jest ocena regularności, swobody, harmonii, impulsu i prawidłowości ruchu koni. Ważna jest również dokładność, precyzja oraz wygląd zawodnika i jego zaprzęgu (strój, uprząż, prezencja). Konkurs ten rozgrywany jest na placu (czworoboku) o wymiarach 100 × 40 m. Zaprzęg wykonuje określony program składający się z figur w stępie i w kłusie[2][3].
Konkurs B – maraton
edytujCelem tego konkursu jest ocena stanu wytrenowania, zwinności i wytrzymałości koni, ocena wyczucia tempa, odległości oraz zręczności powożenia zawodnika. Trasa pełnego maratonu składa się z pięciu odcinków i nie przekracza 22 km. W ostatnim etapie oznaczonym literą E, należy w dowolnym tempie pokonać od 5 do 8 przeszkód. O zwycięstwie w konkursie B decyduje szybkość, precyzja i prawidłowość jazdy. Używa się bryczki o specjalnej konstrukcji, typu „maratonowego” (tzw. maratonówki), innej niż w konkursie A i C[2][3].
Konkurs C – zręczność powożenia
edytujCelem jest ocena kondycji, posłuszeństwa i elastyczności koni po maratonie (konkursie B) oraz precyzji powożącego. Konkurs ten jest rozgrywany na placu, gdzie ustawione są przeszkody o ściśle określonych wymiarach. Obowiązuje ten sam pojazd i ubiór zawodnika i luzaka, jak w konkursie A. Z powodu rozmiaru przeszkód tego konkursu, obowiązują przepisowe wymiary powozu[2][3].
Dyscyplina sportu dla niepełnosprawnych
edytujOd 2006 roku organizacja FEI zarządza także zawodami w powożeniu dla osób niepełnosprawnych i jest jedyną międzynarodową federacją sportową, która nadzoruje obie odmiany konkurencji. Obywają się parajeździeckie imprezy sportowe o zasięgu krajowym i międzynarodowym. Podobnie jak w dyscyplinie ujeżdżenia, ogólne zasady rozgrywania konkursów pozostają niezmienione, a w określonych sytuacjach dopuszcza się używanie sprzętu pomocniczego. Grupy współzawodników są dobierane w zależności od ich sprawności fizycznej, dzięki czemu możliwe jest ocenianie przebiegu koni bez względu na niepełnosprawność powożących[7].
Powożenie w Polsce
edytujZawody w powożeniu w Polsce
edytujPierwsze Mistrzostwa Polski w Powożeniu datują się na lata[2]:
- 1979 w zaprzęgach czterokonnych,
- 1985 w zaprzęgach parokonnych,
- 1998 w zaprzęgach jednokonnych.
W Polsce odbyło się również kilka imprez międzynarodowych w latach[3][6]:
- 1975 – Mistrzostwa Europy w Powożeniu Zaprzęgami Czterokonnymi w Sopocie,
- 1995 – Mistrzostwa Świata w Powożeniu Zaprzęgami Parokonnymi w Poznaniu,
- 2007 – Mistrzostwa Świata w Powożeniu Zaprzęgami Parokonnymi w Warce,
- 2008 – Mistrzostwa Świata w Powożeniu Zaprzęgami Jednokonnymi w Jarantowie.
Osiągnięcia polskiego powożenia
edytujPolskie zaprzęgi w dyscyplinie powożenia przez wiele lat zajmowały silną pozycję na arenie międzynarodowej, na co wskazują wysokie pozycje rankingowe Mistrzostw Świata dla wszystkich trzech rodzajów zaprzęgów[2][8][6]. Polską rasą odnoszącą sukcesy w powożeniu są konie śląskie.
Zaprzęgi czterokonne – Mistrzostwa Świata:
| Medale | Druż./ind. | Zawodnicy | Data i miejsce | |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Brązowy | Drużynowo | Zygmunt Szymoniak, Tadeusz Czermiński | 1974 – Frauenfeld 
|
| 2 | Brązowy | Indywidualnie | Zygmunt Waliszewski | 1976 – Apeldoorn 
|
| 3 | Brązowy | Drużynowo | Zygmunt Waliszewski, Tadeusz Czemiński, Antoni Musiał | 1976 – Apeldoorn
|
| 4 | Brązowy | Drużynowo | Zygmunt Waliszewski, Antoni Musiał, Władysław Adamczak | 1980 – Windsor 
|
Zaprzęgi czterokonne – Mistrzostwa Europy:
| Medale | Druż./ind. | Zawodnicy | Data i miejsce | |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Srebrny | Drużynowo | Zygmunt Waliszewski, Tadeusz Czemiński, Zygmunt Szymoniak | 1975 – Sopot 
|
| 2 | Srebrny | Drużynowo | Zygmunt Waliszewski, Antoni Musiał, Zygmunt Szymoniak | 1977 – Donaueschingen
|
| 3 | Srebrny | Drużynowo | Zygmunt Waliszewski, Antoni Musiał, Władysław Adamczak | 1981 – Zug 
|
| 4 | Brązowy | Drużynowo | Zygmunt Waliszewski, Antoni Musiał, Władysław Adamczak | 1979 – Haras du Pin 
|
| 5 | Brązowy | Indywidualnie | Zygmunt Waliszewski | 1979 – Haras du Pin
|
| 6 | Brązowy | Indywidualnie | Władysław Adamczak | 1981 – Zug
|
Zaprzęgi parokonne – Mistrzostwa Świata:
| Medale | Druż./ind. | Zawodnicy | Data i miejsce | |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Srebrny | Indywidualnie | Rajmund Wodkowski | 1987 – Riesenbeck
|
| 2 | Srebrny | Drużynowo | Roman Kusz, Zbigniew Brzoskowski, Czesław Konieczny | 1995 – Poznań
|
| 3 | Srebrny | Drużynowo | Roman Kusz, Jacek Kozłowski, Ireneusz Kozłowski | 2003 – Wersal
|
| 4 | Brązowy | Drużynowo | Roman Kusz, Zbigniew Brzoskowski, Czesław Konieczny | 1987 – Riesenbeck
|
| 5 | Brązowy | Drużynowo | Roman Kusz, Zbigniew Brzoskowski, Marek Pawelec | 1989 – Balaton Fenyves 
|
| 6 | Brązowy | Drużynowo | Roman Kusz, Zbigniew Brzoskowski, Marek Pawelec | 1991 – Zwettl 
|
| 7 | Brązowy | Indywidualnie | Roman Kusz | 1991 – Zwettl
|
| 8 | Brązowy | Drużynowo | Roman Kusz, Zbigniew Brzoskowski, Marek Pawelec | 1993 – Gladstone 
|
| 9 | Brązowy | Indywidualnie | Roman Kusz | 2003 – Wersal
|
Zaprzęgi jednokonne – Mistrzostwa Świata:
| Medale | Druż./ind. | Zawodnicy | Data i miejsce | |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Złoty | Indywidualnie | Bartłomiej Kwiatek | 2018 – Kronenberg
|
| 2 | Srebrny | Indywidualnie | Bartłomiej Kwiatek | 2010 – Pratoni del Vivaro 
|
| 3 | Srebrny | Drużynowo | Marcin Kilańczyk, Bartłomiej Kwiatek, Weronika Kwiatek | 2016 – Piber
|
| 4 | Srebrny | Indywidualnie | Weronika Kwiatek | 2016 – Piber
|
| 5 | Brązowy | Drużynowo | Agnieszka Chwastek, Wiktor Pietrowski, Przemysław Zabłocki | 2004 – Åstorp 
|
| 6 | Brązowy | Drużynowo | Bartłomiej Kwiatek, Katarzyna Kuryś, Sebastian Bogacz | 2018 - Kronenberg
|
| 7 | Brązowy | Indywidualnie | Bartłomiej Kwiatek | 2020 – Pau
|
| 8 | Brązowy | Drużynowo | Bartłomiej Kwiatek, Weronika Kwiatek | 2020 - Pau
|
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b About Driving. FEI. [dostęp 2011-08-13]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j Danuta Nowicka: Przybliżenie dyscypliny. Polski Związek Jeździecki. [dostęp 2011-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-05)].
- ↑ a b c d e f g h i Departament Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi: Jeździeckie dyscypliny sportowe. Portal Turystyki Aktywnej „W siodle”. [dostęp 2011-08-13].
- ↑ Rozmowa z Bartłomiejem Kwiatkiem, Wicemistrzem Świata w Powożeniu Zaprzęgami Jednokonnymi. Portal Spomlek, 2010-08-27. [dostęp 2011-08-13].
- ↑ zob. Przepisy FEI - powożenie. Polski Związek Jeździecki. [dostęp 2011-08-14].
- ↑ a b c Jeździectwo - Medale. Sports 123. [dostęp 2011-08-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-06)]. (ang.).
- ↑ Para-Equestrian Driving. FEI. [dostęp 2011-08-16]. (ang.).
- ↑ Artur Szałkowski: Bartłomiej Kwiatek wicemistrzem świata w powożeniu. Wałbrzych Nasze Miasto, 2010-08-10. [dostęp 2011-08-13].
Linki zewnętrzne
edytuj- Equito.pl – Portal Jeździecki – Powożenie: aktualności
- Serwis Polskiego Związku Jeździeckiego – Powożenie. pzj.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-06)].
- Fédération Equestre Internationale (FEI) – Międzynarodowa Federacja Jeździecka – Driving (powożenie) (ang.)
- FEI World Cup Driving – FEI Puchar Świata w Powożeniu (ang.)