Wikipedia

Powódź w Gdańsku (2001)

powódź w 2001 roku

Powódź w Gdańsku 2001 roku (również: powódź stulecia[1]) – powódź z czterema ofiarami śmiertelnymi w Gdańsku, która miała miejsce 9 lipca 2001 roku, epizod lipcowych powodzi w Polsce tego roku.

Powódź w Gdańsku
Ilustracja
10 lipca 2001, zalana ulica Dworcowa i linia kolejowa Warszawa-Gdańsk na Oruni
Państwo

 Polska

Miejsce

Gdańsk

Rodzaj zdarzenia

powódź

Data

9 lipca 2001

Ofiary śmiertelne

4[1][2]

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt z opisem „miejsce zdarzenia”
Ziemia54°20′51″N 18°38′43″E/54,347500 18,645278
Multimedia w Wikimedia Commons

Geneza

edytuj

W lipcu 2001 r. w Dorzeczu Wisły miała miejsce seria powodzi, spowodowanych anomaliami pogodowymi w postaci deszczy nawalnych. Dzienna suma opadów niejednokrotnie przewyższała miesięczną sumę opadów lipca. Powodowało to poważne uszkodzenia urządzeń hydrotechnicznych (tzw. powódź błyskawiczna)[3].

Gdańsk leży na styku kilku mezoregionów geograficznych. Zachodnia część miasta (tzw. Górny Taras) położona jest na wyżynnym Pojezierzu Kaszubskim, a pozostała część miasta (tzw. Dolny Taras) na nizinach – nadmorskim Pobrzeżu Kaszubskim oraz na Żuławach Wiślanych, gdzie występuje depresja. Najwyższy punkt Gdańska położony jest 180 m n.p.m., a najniższy 1,6 m pod poziomem morza, przy czym istotna część miasta leżąca na Żuławach znajduje się na wysokości w okolicach 0 m n.p.m.[4]

9 lipca 2001 r. w poniedziałek, około godziny 15:00 rozpoczęły się w Gdańsku opady deszczu nawalnego. W ciągu dwóch godzin spadło 90 mm deszczu na metr kwadratowy (90 litrów), podczas gdy średnia miesięczna suma opadów lipca w Gdańsku wynosiła 75 mm/m2. Łącznie tego dnia spadło 128 litrów deszczu na metr kwadratowy[2][5]. Opady doprowadziły do wylania strugi Strzyża z koryta oraz Kanału Raduni na skutek awarii urządzeń hydrotechnicznych – przerwania wału w kilku miejscach[1]. Zniszczenia dopełniła woda spływająca ulicami z części miasta położonej na wzgórzach[6].

Jako jedną z pośrednich przyczyn powodzi podawany bywa intensywny rozwój budownictwa na Górnym Tarasie miasta, postępujący od lat 80. XX wieku, a w związku z tym zmniejszenie lokalnej retencji wód opadowych[7][8]. Władze miasta nie zgadzają się z tym twierdzeniem, wskazując przede wszystkim na ekstremalny charakter zaistniałych zjawisk pogodowych[9].

Przebieg powodzi

edytuj

Orunia-Św. Wojciech-Lipce

edytuj

Przez położoną na południu miasta dzielnicę Orunia-Św. Wojciech-Lipce przebiega południkowo Kanał Raduni – zabytek hydrotechniczny z XIV wieku, pod postacią sztucznego przekopu rzeki Raduni, prowadzący z Pruszcza Gdańskiego do Motławy na Starym Mieście[10]. Kanał biegnie na granicy mezoregionów Pojezierza Kaszubskiego i Żuław Wiślanych. Zbiera wody pochodzące z zachodnich, wyżej położonych części miasta (np. Potok Oruński). Od wschodniej, nizinnej strony, Kanał otoczony jest szerokim wałem przeciwpowodziowym[11].

Maksymalna przepustowość Kanału Raduni była wówczas oceniana na 25 m3/sek. Na skutek wystąpienia deszczu nawalnego, a co za tym idzie ponadnormatywnego zasilenia Kanału wodami spływającymi z górnej części miasta, przepływ wody w Kanale Raduni był pięć razy większy niż przepustowość Kanału i wyniósł 125m3/sek. Poskutkowało to przerwaniem wału przeciwpowodziowego w pięciu miejscach[12]:

Ponadto wylał położony powyżej Kanału Raduni górny staw w Parku Oruńskim, przerywając zaporę[13]. Na południe od Świętego Wojciecha, przy granicy z Pruszczem Gdańskim, celowo przerwano wał Kanału, dla zrzutu wody do płynącej w tym miejscu równolegle rzeki Raduni[14]. Pod wodą znalazła się większość dzielnicy po wschodniej stronie Kanału Raduni[15] (dla porównania, dzielnica w 2010 r. liczyła 16 tys. mieszkańców)[16]. Miejscami woda sięgała nawet do pierwszego piętra[2]. Zalaniu uległa także rolnicza część dzielnicy – Niegowo[17].

Śródmieście

edytuj

Woda spływająca m.in. ul. Kartuską i Nowe Ogrody zalała dworzec Gdańsk Główny, urząd miejski oraz urząd wojewódzki[18][17].

 
Znak wysokiej wody przy al. Grunwaldzkiej we Wrzeszczu

Wrzeszcz

edytuj

Przez Wrzeszcz przepływa struga Strzyża, mająca swoje źródła na wzgórzach ponad Trójmiejskim Parkiem Krajobrazowym. Uchodzi do Martwej Wisły[19]. Strzyża na skutek opadów wystąpiła z brzegów[1]. Ponadto nastąpiło przerwanie wału zbiornika retencyjnego Srebrzysko. Pod wodą znalazła się część dzielnicy wzdłuż ul. Słowackiego, na odcinku od ul. Potokowej do al. Grunwaldzkiej[12].

Skutki

edytuj
 
Zrewitalizowany Kanał Raduni w Świętym Wojciechu

W wyniku powodzi zmarły 4 osoby[1][2]. Na miejscu pojawił się premier Jerzy Buzek[20]. Biegnąca wzdłuż Kanału Raduni ulica Trakt św. Wojciecha, będąca wówczas fragmentem drogi krajowej nr 1 pozostawała nieprzejezdna przez 18 dni[14]. Podmyta została linia kolejowa Warszawa-Gdańsk[5], co poskutkowało wstrzymaniem ruchu pociągów na kilka dni[1]. Straty materialne (bez majątku prywatnego) zostały oszacowane na 200 milionów złotych. Ewakuowano 2000 osób, 1200 lokali mieszkalnych wymagało remontu, a 600 odbudowy. Wiele historycznych budynków zostało rozebranych[21]. Z powodu zniszczeń rozebrano 134 budynki. Na usuwanie skutków powodzi w sferze mieszkalnictwa wydano 41 milionów zł w latach 2001-2005[22].

Wydarzenia zapoczątkowały szereg inwestycji w infrastrukturę przeciwpowodziową na terenie Gdańska. Zbudowano kilkadziesiąt zbiorników retencyjnych na ciekach wodnych płynących z Górnego Tarasu miasta oraz kilkanaście przepompowni kanalizacji deszczowej[22]. Zacieranie śladów powodzi w Parku Oruńskim trwało do 2009 roku[13]. W ciągu dekady od powodzi, miasto Gdańsk wydało na zabezpieczenia przeciwpowodziowe 150 mln zł[23]. W latach 2011–2014, kosztem 133 mln zł zrewitalizowano Kanał Raduni. W ramach tej inwestycji m.in. umieszczono ściankę Larsena wewnątrz wału przeciwpowodziowego[24].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f Maciej Korolczuk, 20 lat od powodzi stulecia w Gdańsku [online], trojmiasto.pl, 9 lipca 2021 [dostęp 2024-02-24] (pol.).
  2. ↑ a b c d Alina Kietrys, Powódź brała wszystko, „Przegląd” (21/2001), Fundacja Oratio Recta, 16 lipca 2001, ISSN 1509-3115 [dostęp 2024-02-24].
  3. ↑ Edukacja [online], Ośrodek Koordynacyjno-Informacyjny Ochrony Przeciwpowodziowej Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie [dostęp 2024-02-24] [zarchiwizowane z adresu 2007-10-09].
  4. ↑ Ciekawostki o Gdańsku z map gdańskich [online], Gdańsk by Jakub, 7 stycznia 2020 [dostęp 2024-02-24] (pol.).
  5. ↑ a b Piotr Olejarczyk, Gdańsk. Mija 20 lat od tragicznej w skutkach powodzi [ZDJĘCIA] [online], Onet.pl, 9 lipca 2021 [dostęp 2024-02-24] (pol.).
  6. ↑ Tomasz Chudzyński, Rocznica wielkiej powodzi w Gdańsku. W 2001 roku miasto potężna ulewa zalała miasto. W tym roku przypada 19. rocznica [ZDJĘCIA] [online], Gdańsk Nasze Miasto, 7 lipca 2020 [dostęp 2024-02-24].
  7. ↑ Marcin Wilga, Sławomir Zieliński, Dlaczego doszło do powodzi w Gdańsku? [online], trojmiasto.pl, 25 lipca 2016 [dostęp 2024-02-24] (pol.).
  8. ↑ Samp 2005 ↓, s. 86.
  9. ↑ Edyta Damszel-Turek, Stanowisko BRG w sprawie artykułu dotyczącego powodzi w Gdańsku [online], Biuro Rozwoju Gdańska, 28 lipca 2016 [dostęp 2024-02-24] (pol.).
  10. ↑ Błażej Śliwiński, Kanał Raduni [online], Gedanopedia [dostęp 2024-02-24].
  11. ↑ Uchwała nr LI/1506/18 Rady Miasta Gdańska z 23.04.2018, Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Gdańska, s. 129-130.
  12. ↑ a b 10 lat po powodzi w Gdańsku [online], Gdańsk.pl, 7 lipca 2011 [dostęp 2024-02-24] (pol.).
  13. ↑ a b Potoki [online], Hydrolech [dostęp 2024-02-24].
  14. ↑ a b Samp 2005 ↓, s. 88.
  15. ↑ Samp 2005 ↓, s. 86-87.
  16. ↑ WG (oprac.), Demografia dzielnicy Orunia - św. Wojciech - Lipce [online], Gdańsk.pl, 13 grudnia 2019 [dostęp 2024-02-24] (pol.).
  17. ↑ a b Roman Daszczyński, Piotr Piotrowski, Wyjście z mokrego piekła, „W drodze” (9 (337)), Wydawnictwo W drodze, 2001, ISSN 0137-480X [dostęp 2024-02-24] (pol.).
  18. ↑ Beata Bednarz, KN, Powódź w Gdańsku. 9 lipca 2001 r. gwałtowna ulewa zatopiła część miasta. 18 rocznica tragicznych wydarzeń [archiwalne zdjęcia] [online], Gdańsk Nasze Miasto, 9 lipca 2019 [dostęp 2024-02-24].
  19. ↑ Błażej Śliwiński, Strzyża, potok [online], Gedanopedia [dostęp 2024-02-24].
  20. ↑ s W Gdańsku powinien być ogłoszony stan wyjatkowy uważają władze miasta [online], Money.pl, 10 lipca 2001 [dostęp 2024-02-24] (pol.).
  21. ↑ Samp 2005 ↓, s. 87.
  22. ↑ a b Kazimierz Netka, Wielka powódź w Gdańsku 9 lipca 2001 r. Jak doszło do zatopienia części miasta? [archiwalne zdjęcia] [online], Dziennik Bałtycki, 8 lipca 2016 [dostęp 2024-02-24].
  23. ↑ Rafał Borowski, Mija 18 lat od wielkiej powodzi w Gdańsku [online], trojmiasto.pl, 9 lipca 2019 [dostęp 2024-02-24] (pol.).
  24. ↑ Maciej Naskręt, 133 mln zł zabezpieczyły Orunię i św. Wojciech przed powodzią [online], trojmiasto.pl, 28 lutego 2014 [dostęp 2024-02-24] (pol.).

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Powódź_w_Gdańsku_(2001)&oldid=74297573”