Post Office
Post Office Ltd – brytyjskie przedsiębiorstwo państwowe zarządzające siecią placówek pocztowych na terenie Wielkiej Brytanii. Głównym obszarem działalności przedsiębiorstwa jest świadczenie usług pocztowych (w szczególności związanych z nadawaniem i odbieraniem przesyłek[a]), bankowych oraz na rzecz instytucji rządowych (m.in. pośrednictwo w wydawaniu praw jazdy, paszportów i kart wędkarskich, wypłacanie zasiłków)[1][2].
| |
.jpg) Placówka pocztowa w Abergavenny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Data założenia |
2001 |
| Strona internetowa | |
Działalność
edytujW marcu 2023 roku liczba placówek pocztowych pod szyldem Post Office wynosiła 11 684. Liczba ta utrzymuje się na względnie stałym poziomie od 2009 roku; niemniej jednak jest niemal o połowę niższa niż w latach 80. XX wieku. Przedsiębiorstwo bezpośrednio zarządza niewielką liczbą placówek, w marcu 2023 roku – 117[3]. Te zwane są crown post office („koronny urząd pocztowy”), ulokowane są najczęściej w centrach większych miast i oferują pełną gamę usług pocztowych. Pozostałe placówki funkcjonują na podstawie umowy franczyzowej pomiędzy Post Office Ltd a prywatnymi przedsiębiorcami (w niektórych przypadkach franczyzobiorcami są przedsiębiorstwa, np. sieć handlowa WH Smith). Część placówek franczyzowych operuje w ramach innego obiektu handlowego np. sklepu ogólnospożywczego, stacji benzynowej czy apteki. Niektóre placówki na obszarach wiejskich mają charakter obwoźny lub operują wyłącznie w wybrane dni tygodnia[2]. Zakres oferowanych usług różni się w poszczególnych placówkach, jednak w każdym przypadku obejmuje nadawanie oraz odbiór listów i paczek, wpłaty i wypłaty pieniężne z kont bankowych, opłacanie rachunków oraz wypłaty świadczeń społecznych osobom nieposiadającym konta bankowego. Większość placówek umożliwia klientom nabycie większości produktów i usług oferowanych przez Royal Mail[4].
Przedsiębiorstwo stanowi własność rządu brytyjskiego, który nadzoruje jego działalność. Za działalność bieżącą odpowiada rada dyrektorów, członkowie której powoływani są przez lub za aprobatą odpowiedniego ministerstwa (od 2023 roku – Department for Business and Trade). Spółka otrzymuje dotacje z budżetu państwa (w 2023 roku – 50 mln funtów)[5]. W zamian zobowiązana jest m.in. do zapewnienia, że 90% brytyjskiego społeczeństwa zamieszkuje nie dalej niż jedną milę (ok. 1,6 km) od najbliższego oddziału pocztowego, a 99% – nie dalej niż trzy mile (ok. 4,8 km)[2].
W 2023 roku przedsiębiorstwo uzyskało przychód w wysokości 885 mln funtów, zysk z działalności operacyjnej wyniósł 50 mln funtów[b], a strata netto – 76 mln funtów[5].
Historia
edytujPoczątki państwowej sieci pocztowej sięgają ustanowionego w 1660 roku Generalnego Urzędu Pocztowego (General Post Office, GPO), odpowiedzialnego za przewóz przesyłek pocztowych, pierwotnie na terenie Królestwa Anglii, następnie całej Wielkiej Brytanii, jak i imperium brytyjskiego. W 1840 roku poczta brytyjska wprowadziła pierwszy na świecie znaczek pocztowy (Penny Black), znacznie uproszczając dotychczas skomplikowany, a przez to kosztowny, system pobierania opłat za przesyłki[6]. W 1854 roku GPO otworzyło pierwszą własną placówkę pocztową; wcześniej wszystkie były przedsięwzięciami prywatnymi[7].
W 1969 roku system pocztowy poddano reorganizacji. Zlikwidowano General Post Office, który był departamentem rządowym[c], a utworzono przedsiębiorstwo państwowe o nazwie Post Office[7][6]. W latach 1986–1987 dokonano jego podziału na trzy odrębne podmioty, operujące w ramach grupy Royal Mail: pierwszy odpowiedzialny za przewóz listów, drugi – paczek, a trzeci za zarządzanie placówkami pocztowymi (Post Office Counters Ltd, od 2001 roku – Post Office Ltd)[7].
Wraz z prywatyzacją grupy Royal Mail w 2012 roku Post Office Ltd zostało z niej wydzielone i pozostało własnością państwa[8]. Oba przedsiębiorstwa zawarły 10-letnie porozumienie, później przedłużone do 2032 roku, w ramach którego zobowiązały się do wzajemnej współpracy w zakresie świadczenia usług pocztowych. Wstępne porozumienie dawało Royal Mail wyłączność na odbiór i dostarczanie przesyłek z i do placówek Post Office. Okres wyłączności zakończył się w 2021 roku; w tym samym roku Post Office po raz pierwszy w historii zawiązało współpracę z innymi przedsiębiorstwami świadczącymi usługi przewozowe – DPD i Amazon[2].
Skandal dotyczący oprogramowania Horizon
edytujNa początku XXI wieku Post Office Ltd było głównym uczestnikiem nagłośnionego w mediach skandalu – w latach 1999–2015 ponad 900 naczelników poczty zostało niesłusznie oskarżonych oraz uznanych winnymi kradzieży pieniędzy należących do przedsiębiorstwa oraz fałszowania ksiąg rachunkowych, w wielu przypadkach skazanych na pozbawienie wolności[9]. Podstawą do tego były niezgodności rachunkowe wykazywane przez system informatyczny o nazwie Horizon, opracowany przez Fujitsu, który wykorzystywany był do wykonywania transakcji pieniężnych z poszczególnymi placówkami. W późniejszych latach na jaw wyszło, że ich faktyczną przyczyną były błędy w oprogramowaniu[2]. Przedmiotem kontrowersji były m.in. nadmierna ufność w nieomylność systemów komputerowych[10] oraz zatajanie przez przedsiębiorstwo znanych mu zastrzeżeń co do poprawności działania systemu[11]. Sytuacja określona została mianem największej pomyłki sądowej w brytyjskiej historii[12][2]. Do lutego 2024 roku unieważnione zostały 102 wyroki sądowe w tej sprawie (pierwszy w 2020 roku[13]). Wówczas to rząd brytyjski zapowiedział rozpoczęcie prac nad projektem ustawy, która ma uniewinnić większość pozostałych osób[9].
Uwagi
edytuj- ↑ Działalność nie obejmuje przewozu ani dostarczania przesyłek. Usługi te realizowane są przez spółkę pocztową Royal Mail oraz przedsiębiorstwa kurierskie.
- ↑ Tj. wyłączając amortyzację, inwestycje, zyski i straty nadzwyczajne, dotacje rządowe oraz należności podatkowe.
- ↑ Odpowiednik ministerstwa
Przypisy
edytuj- ↑ What we do. Post Office. [dostęp 2024-02-23]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Harriet Clark, Lorna Booth: The Post Office. House of Commons Library, 2021-10-18. s. 4–8, 13, 23–25. [dostęp 2024-02-23]. (ang.).
- ↑ Lorna Booth, Matthew Ward: Post office numbers. House of Commons Library, 2024-02-07. s. 4–10. [dostęp 2024-02-23]. (ang.).
- ↑ Network Report 2023. Post Office. s. 26–32. [dostęp 2024-03-03]. (ang.).
- ↑ a b Post Office Limited Annual Report & Consolidated Financial Statements 2022/23 [online], Companies House, s. 8, 9, 17, 19, 125 [dostęp 2024-02-23] (ang.).
- ↑ a b A short history of the Post Office. The History Press. [dostęp 2024-02-23]. (ang.).
- ↑ a b c Annex A – The development of the post office network. parliament.uk. [dostęp 2024-02-24]. (ang.).
- ↑ House of Commons Business, Innovation and Skills Committee: Post Office Network Transformation: Third Report of Session 2012–13. parliament.uk. s. 6. [dostęp 2024-02-24]. (ang.).
- ↑ a b Post Office scandal victims set to be cleared by new law. BBC News, 2024-02-23. [dostęp 2024-02-24]. (ang.).
- ↑ Harold Thimbleby: The terrifying truth about the Horizon scandal. The Spectator, 2024-01-15. [dostęp 2024-02-24]. (ang.).
- ↑ Post Office accused of cover-up over secret Horizon documents. BBC News, 2024-01-26. [dostęp 2024-02-24]. (ang.).
- ↑ Post Office scandal explained: What the Horizon saga is all about. BBC News, 2024-02-21. [dostęp 2024-02-24]. (ang.).
- ↑ Gareth Corfield: Exonerated: First subpostmasters cleared of criminal convictions in Post Office Horizon scandal. The Register, 2020-12-11. [dostęp 2024-02-24]. (ang.).