Postęp biologiczny w rolnictwie
- Uzasadnienie: Pojęcia wydają się toższame, wystarczy jeden artykuł o postępie w rolnictwie
Postęp biologiczny w rolnictwie – wzrost wartości użytkowej roślin uprawnych i zwierząt gospodarskich, tworzony przez hodowców i wykorzystywany w produkcji rolniczej[1]. Postęp biologiczny oznacza wzrost produkcji rolniczej poprzez doskonalenie genetyczne roślin i zwierząt. Jest przejawem korzystania z sił tkwiących w przyrodzie, co w konsekwencji prowadzi do zmian jakościowych i ilościowych oraz do zmniejszenia kosztów produkcji rolniczej.
Charakterystyka postępu biologicznego w rolnictwie
edytujPostęp biologiczny stanowi część składową postępu w rolnictwie, jest jedną z sił napędowych rozwoju rolnictwa. Wiąże się z doskonaleniem cech genetycznych organizmów żywych w kierunku podniesienia wydajności i jakości produkcji rolniczej[2]. Postęp biologiczny w sensie rolniczym oznacza całokształt zmian wpływających na wartość technologiczno-użytkową roślin i zwierząt gospodarskich[3].
Postęp biologiczny w rolnictwie dokonuje się poprzez wieloetapowy proces tworzenia i przekazywania do produkcji nowych odmian roślin oraz ras i typów użytkowych zwierząt. Tworzenie postępu biologicznego związane jest z zagadnieniami genetycznymi, hodowlanymi, metodycznymi i technologicznymi, które różnią się określonymi cechami w produkcji roślinnej i zwierzęcej[4].
Postęp biologiczny oznacza wzrost wartości użytkowej roślin uprawnych i zwierząt gospodarskich tworzony przez hodowlę i wykorzystywany w produkcji rolniczej. Przy realizacji procesu twórczego zwraca się uwagę na ochronę środowiska naturalnego, wychodząc z założenia, że łatwiej i taniej jest dostosować roślinę (zwierzę) do środowiska, niż odwrotnie[5].
Postęp biologiczny w produkcji roślinnej
edytujPostęp biologiczny w produkcji roślinnej oznacza innowacyjne metody prac hodowlanych, nowe sposoby modyfikowania genotypu roślin i użytkowania nowych odmian, jak również generowanie nowych odmian i gatunków roślin[6].
Postęp biologiczny w produkcji roślinnej wchodzi w zakres hodowli roślin i nasiennictwa. Hodowla roślin obejmuje z kolei hodowlę twórczą, która tworzy nowe, wartościowe odmiany i hodowlę zachowawczą, mającą na celu utrzymania właściwości odmian. Hodowla twórcza przyczynia się poprawy różnych, oczekiwanych cech roślin, które są ważne z agrotechnicznego i użytkowego punktu widzenia. Bierze ponadto pod uwagę potrzeby różnych systemów uprawy roślin, związanych z wymaganiami rolnictwa intensywnego, zrównoważonego czy ekologicznego[7].
Postęp odmianowy definiuje się jako całokształt zagadnień związanych z hodowlą, reprodukcją nasienną, wykorzystaniem nowych cech w produkcji oraz oceną nowych odmian. Najważniejsze, syntetyczne cele hodowli roślin stanowi ilość (plenność), jakość i stabilność plonów. Stabilność z kolei oznacza odporność na niesprzyjające warunki środowiskowe (susza, przymrozki) oraz na choroby i szkodniki[5][8].
Postęp biologiczny w produkcji zwierzęcej
edytujPostęp biologiczny w produkcji zwierzęcej oznacza zespół zabiegów zmierzających do poprawienia genetycznych właściwości zwierząt[9]. Głównymi metodami hodowlanymi są selekcja, dobór par do rozpłodu oraz sposób kojarzenia międzyrasowego lub międzygatunkowego. Poprzez dobór wprowadza się nowe geny i kombinacje genów do populacji zwierząt, które mają na celu doskonalenie nowych lub już użytkowanych cech ras zwierząt.
W zależności od jakości otrzymywanych zwierząt rozróżnia się hodowlę zarodową i hodowlę reprodukcyjną[9]. Hodowla zarodowa obejmuje swym zasięgiem materiał elitarny zwierząt, z których większość zapisana jest do ksiąg zwierząt zarodowych. Hodowla reprodukcyjna zajmuje się rozmnażaniem zwierząt o wysokiej wartości hodowlanej. Wartość tę ocenia się na podstawie kontroli użytkowości w stacjach oceny wartości użytkowej zwierząt gospodarskich lub w specjalistycznych gospodarstwach rolnych.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Encyklopedia Agrobiznesu, Warszawa: Fundacja Innowacja, Wyższa Szkoła Społeczno-Ekonomiczna, 1998.
- ↑ Tadeusz Oleksiak, Postęp w hodowli roślin i jego wykorzystanie w produkcji, „Biuletyn IHAR”, 181/182, Warszawa 1992.
- ↑ Augustyn Woś, Rozwój i postęp w rolnictwie polskim, Warszawa: PWRiL, 1987.
- ↑ Henryk Runowski, Postęp biologiczny w rolnictwie, Warszawa: SGGW, 1997.
- ↑ a b Henryk Bujak, Rola postępu biologicznego dla współczesnego rolnika [online], Zagroda, 24 września 2014 [dostęp 2022-03-17] (pol.).
- ↑ Piotr Uciechowski, Arkadiusz Sadowski, Wdrażanie postępu biologicznego w rolnictwie jako innowacja, „Intercthedra”, 36, 2018.
- ↑ Jerzy Krzymuski, O sytuacji w postępie biologicznym, „Hodowla Roślin i Nasiennictwo”, zeszyt 2, 1993.
- ↑ Danuta Stankiewicz, Rola postępu biologicznego w rolniczej produkcji roślinnej, Informacja nr 672 Sejmu RP, Warszawa: Biuro Analiz Sejmowych, 1999.
- ↑ a b Zootechniczny Słownik Encyklopedycznym, Warszawa: PWRiL, 1965.