Posadnik (1892)
Posadnik (Посадник), następnie Klas Horn – rosyjska kanonierka torpedowa z końca XIX wieku i okresu I wojny światowej, jedna z sześciu jednostek typu Kazarskij. Okręt został zwodowany 13 kwietnia 1892 roku w stoczni Schichau w Elblągu, a do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego wszedł w czerwcu 1892 roku, z przydziałem do Floty Bałtyckiej. Od 1907 roku jednostkę wykorzystywano jako okręt łącznikowy. Okręt został w kwietniu 1918 roku pozostawiony w Pori i następnie wcielony do Fińskiej Marynarki Wojennej, gdzie służył pod nazwą „Klas Horn”. Jednostkę skreślono z listy floty w 1937 roku, po czym wykorzystywano jako hulk do czasu złomowania.
 „Klas Horn” w latach 20. XX w. | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
sierpień 1891 |
| Wodowanie |
13 kwietnia 1892 |
 Rosyjska Carska MW
| |
| Nazwa |
„Posadnik” |
| Wejście do służby |
czerwiec 1892 |
 Merivoimat
| |
| Nazwa |
„Klas Horn” |
| Wejście do służby |
1918 |
| Wycofanie ze służby |
1937 |
| Los okrętu |
hulk, złomowany 1964 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
normalna: 400 ton |
| Długość |
60,2 metra |
| Szerokość |
7,42 m |
| Zanurzenie |
3,25–3,5 m |
| Materiał kadłuba | |
| Napęd | |
| 1 maszyna parowa potrójnego rozprężania 2 kotły lokomotywowe moc 3500 KM, 1 śruba | |
| Prędkość |
21-22,5 węzła |
| Zasięg |
1640 Mm przy prędkości 15 węzłów |
| Uzbrojenie | |
| 6 dział kal. 47 mm (6 x I) 3 działka kal. 37 mm (3 x I) | |
| Wyrzutnie torpedowe |
2 x 381 mm (2 x I) |
| Załoga |
65 |
Projekt i budowa
edytuj„Posadnik” był jedną z sześciu kanonierek torpedowych typu Kazarskij (klasyfikowanych początkowo w Rosji jako krążowniki torpedowe)[1]. Okręt należał do pierwszej serii trzech jednostek, które zostały zamówione i zbudowane w Niemczech[1].
Okręt zbudowany został w stoczni Schichaua w Elblągu, pod numerem budowy 458[1]. Stępkę pod budowę jednostki położono w sierpniu 1891 roku, został zwodowany 13 kwietnia 1892 roku, a do służby w Marynarce Wojennej Rosji przyjęto go w czerwcu 1892 roku[1][2][a]. Koszt budowy okrętu wyniósł 111 000 £[3][4].
Dane taktyczno-techniczne
edytujOkręt był niewielką, jednokominową kanonierką torpedową z dwoma masztami[2]. Długość całkowita wykonanego ze stali kadłuba wynosiła 60,2 metra, szerokość 7,42 metra i zanurzenie 3,25–3,5 metra[2][5]. Wyporność normalna wynosiła 400 ton, zaś pełna 432 tony[1][5]. Okręt napędzany był przez maszynę parową potrójnego rozprężania o mocy 3500 KM, do której parę dostarczały dwa kotły lokomotywowe[1][2]. Jednośrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 21-22,5 węzła[1][2]. Okręt mógł zabrać zapas węgla o masie 90 ton, co zapewniało zasięg wynoszący 1640 Mm przy prędkości 15 węzłów[1][2].
Okręt wyposażony był w dwie pojedyncze wyrzutnie torped kalibru 381 mm (jedna na dziobie, druga na pokładzie)[1][2][b]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło sześć pojedynczych dział Hotchkiss M1885 L/40 kal. 47 mm i trzy pojedyncze działka kal. 37 mm L/20, także Hotchkiss[1][2].
Załoga okrętu liczyła 65 oficerów, podoficerów i marynarzy[1][2][c].
Służba
edytujJednostka weszła w skład Floty Bałtyckiej[6]. W 1904 roku rozważano wysłanie „Posadnika” wraz z II Eskadrą Oceanu Spokojnego na Daleki Wschód w związku z wojną z Japonią, lecz doznał uszkodzeń podczas rejsu na Bałtyku i zrezygnowano z tego, co uchroniło okręt od prawdopodobnego zatopienia pod Cuszimą[7]. 27 września?/10 października 1907 roku „Posadnik” został przeklasyfikowany z krążownika minowego na awizo (roz. posylnoje sudno, okręt łącznikowy)[7]. W 1909 roku dokonano pierwszej modernizacji uzbrojenia jednostki, zastępując dwa działa kalibru 47 mm przez dwa działa Hotchkiss kalibru 57 mm L/50[1][d]. Następnie w 1910 roku zdemontowano obie wyrzutnie torped oraz wszystkie armaty kalibru 47 mm i 37 mm, instalując w zamian dwa pojedyncze działa Canet kal. 75 mm L/48 i dwa pojedyncze karabiny maszynowe kal. 7,62 mm[1]. W 1911 roku zdjęto jedno działo kalibru 75 mm i oba kalibru 57 mm, montując za to działo kalibru 102 mm L/60 i trzeci karabin maszynowy[1]. Ostatnia zmiana uzbrojenia nastąpiła w 1917 roku, kiedy to w miejsce drugiego działa kalibru 75 mm zainstalowano działo kal. 102 mm i zdemontowano trzeci karabin maszynowy (okręt uzbrojony był w dwa działa kal. 102 mm L/60 i dwa km-y)[1][e]. W kwietniu 1918 roku porzucony w Pori okręt został zdobyty przez Finów[1][8]. Jednostką wcielono do służby w Marynarce Wojennej Finlandii jako kanonierkę pod nazwą „Klas Horn”[2][8].
W 1925 roku „Klas Horn” jako okręt flagowy zespołu czterech okrętów brał udział w jesiennym rejsie szkolnym po Zatoce Botnickiej, podczas którego 3 października okręty trafiły w silny sztorm z huraganowym wiatrem i po północy zatonął torpedowiec S2. „Klas Horn” z uszkodzoną nadbudówką i przeciekami dotarł wówczas do Szwecji[9]. W latach 1929–31 służył jako okręt-baza okrętów podwodnych, a następnie szkolny okręt artyleryjski[10]. Okręt skreślono z listy floty z uwagi na zużycie maszynowni w 1937 roku[10].
Po wycofaniu, dawny „Klas Horn” został przekształcony w hulk bez napędu[10][f]. W tym charakterze służył dalsze 20 lat, między innymi jako baza hydrograficzna[10]. W pomieszczeniach kotłowni i maszynowni urządzono warsztat[10]. W 1952 roku dzięki reprezentacyjnie wykończonym pomieszczeniom służył jako baza dla sędziów sportów wodnych podczas Letnich Igrzysk Olimpijskich w Helsinkach i gościł członków holenderskiej rodziny królewskiej[10]. Hulk został następnie sprzedany w prywatne ręce i miał służyć jako kawiarnia, lecz w 1962 roku został uszkodzony przez pożar, po czym w 1964 roku został złomowany[10].
Uwagi
edytuj- ↑ Według Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 364 okręt zwodowano w 1891 roku.
- ↑ Według Brassey 1894 ↓, s. 322, Leyland 1900 ↓, s. 275 i Brassey 1905 ↓, s. 300 okręt miał trzy wyrzutnie torped.
- ↑ Według Leyland 1900 ↓, s. 275 i Brassey 1905 ↓, s. 300 załoga liczyła 87 osób.
- ↑ Kaszejew 2015 ↓, s. 3 podaje długość L/40 i sugeruje, że działa zamieniono już w 1907 roku
- ↑ Według Kaszejew 2015 ↓, s. 3, wkrótce po wybuchu I wojny światowej okręt przystosowano do stawiania 50 min, a uzbrojenie artyleryjskie zmieniono na dwa działa 75 mm i 2 km-y
- ↑ Według ogólnej informacji w Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 297, został złomowany w 1938 roku
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Gogin 2018R ↓.
- ↑ a b c d e f g h i j Chesneau i Kolesnik 1979 ↓, s. 202.
- ↑ Brassey 1905 ↓, s. 300.
- ↑ Leyland 1900 ↓, s. 275.
- ↑ a b Brassey 1894 ↓, s. 322.
- ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 297.
- ↑ a b Kaszejew 2015 ↓, s. 3.
- ↑ a b Gogin 2018F ↓.
- ↑ Kaszejew 2015 ↓, s. 3, 6.
- ↑ a b c d e f g Kaszejew 2015 ↓, s. 3-4.
Bibliografia
edytuj- T.A. Brassey (red.): The Naval Annual, 1894. Portsmouth: J. Griffin and Co., 1894. (ang.).
- T.A. Brassey (red.): The Naval Annual, 1905. Portsmouth: J. Griffin and Co., 1905. (ang.).
- Roger Chesneau, Eugene Kolesnik: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905. London: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 978-0-85177-133-5. (ang.).
- Robert Gardiner, Randal Gray: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
- Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
- Ivan Gogin: KAZARSKIY torpedo cruisers (1890-1895). Navypedia. [dostęp 2018-01-28]. (ang.).
- Ivan Gogin: KLAS HORN small sloops (1892/1918). Navypedia. [dostęp 2018-01-28]. (ang.).
- L. Kaszejew. Wojenno-morskije siły Finlandii 1918 - 1945 gg. „Morskaja Kollekcyja”. Nr 2/2015 (185), 2015. (ros.).
- J. Leyland (red.): The Naval Annual, 1900. Portsmouth: J. Griffin and Co., 1900. (ang.).