Porokolczak ceglasty

Porokolczak ceglasty (Junghuhnia collabens (Fr.) Ryvarden) – gatunek grzybów należący do rodziny ząbkowcowatych (Steccherinaceae).

Porokolczak ceglasty

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	żagwiowce
Rodzina	ząbkowcowate
Rodzaj	Junghuhnia
Gatunek	porokolczak ceglasty
Nazwa systematyczna
Junghuhnia collabens (Fr.) Ryvarden Persoonia 7(1): 18 (1972)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Junghuhnia, Steccherinaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Po raz pierwszy takson ten opisał w 1874 r. Elias Fries nadając mu nazwę Polyporus collabens. Potem zaliczany był do różnych innych rodzajów. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał w 1972 r. Leif Ryvarden przenosząc go do rodzaju Steccherinum.

Ma 16 synonimów. Niektóre z nich:

• Chaetoporus collabens (Fr.) Pouzar 1967
• Irpex collabens (Fr.) Kotir. & Saaren. 2002
• Steccherinum collabens (Fr.) Vesterh. 1996.

Stanisław Domański w 1965 r. nadał mu polską nazwę włosak ceglasty, Władysław Wojewoda w 2003 r. zmienił ją na porokolczak ceglasty. Obydwie nazwy są niespójne z aktualną nazwą naukową.

Morfologia

Owocnik

Rozpostarty, o nieregularnym kształcie, wydłużony, na leżących na ziemi pniach czasami osiągający długość do kilku metrów. Do podłoża jest silnie przyrośnięty, inkrustujący go i tworzący guzki. Powierzchnia u młodych owocników miękka, skórkowata i bladoceglasta, u starszych twardniejąca, czerwonobrunatna lub czerwonaworudawa z szafranowym lub fioletowopurpurowym odcieniem. Świeże owocniki po dotknięciu ciemnieją. Miąższ bardzo cienki (grubość do 0,5 mm), beżowy lub blado-brunatno-ceglasty. Brzeg płonny, nagi, wąski (o szerokości do 0,5 mm), początkowo białawy, później żółtawy, kremowoochrowy, jasnorudy, w niektórych miejscach zgrubiały i tworzący skórkowate i pilśniowe guzki grzybni o szafranowym odcieniu. Rurki tworzą jedną lub dwie warstwy. Mają długość 1–3 mm i tworzą zwartą warstwę lub niewielkie wysepki rozrzucone w jaśniejszym, płonnym subikulum. Mają gładkie brzegi białawo oprószone. Nalot ten po dotknięciu ściera się. Pory o średnicy 0,1–0,2 mm w liczbie 4–6 na mm, początkowo okrągławe lub kanciaste, potem dość nieregularne, czasami wydłużone.

Cechy mikroskopowe

System strzępkowy dimityczny. Strzępki generatywne w subukulum cienkościenne, rzadko rozgałęzione, ze sprzążkami, o średnicy przeważnie 2–6 µm, niektóre w pobliżu podłoża mają średnicę do 8 µm. Strzępki szkieletowe w subikulum szkliste, grubościenne, bezprzegrodowe, z rzadkimi rozgałęzieniami, o średnicy 2–6 µm. Strzępki tramy podobne. Cystydy częste do rzadkich, częściowo lub całkowicie inkrustowane, grubościenne. maczugowate, 40–70 × 9–11 µm, całkowicie osadzone lub wystające do 40 µm ponad hymenium. Obecne są również brzuchate, cienkościenne cystydiole o wymiarach 10–30 × 4–5 µm, ze sprzążką bazalną. Podstawki maczugowate, 4-sterygmowe, 10–15 × 4–5 µm ze sprzążkami bazalnymi. Bazydiospory cylindryczne, kiełbaskowate, szkliste, gładkie, nieamyloidalne, 3,5–5 × 1–1,5 µm.

Występowanie i siedlisko

Najliczniejsze stanowiska porokolczaka ceglastego podano na Półwyspie Skandynawskim. Ponadto podano występuje w niektórych krajach Europy, Azji, w Rosji i na pojedynczych stanowiskach w Afryce, Meksyku, Japonii i na Nowej Zelandii. W Polsce do 2003 r. podano 3 stanowiska. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia.

Nadrzewny grzyb saprotroficzny. Występuje w lasach liściastych na martwym drewnie drzew iglastych. W Polsce notowano jego występowanie na jodle, świerku i sośnie, w Ameryce Północnej podano przypadki występowania także na drewnie liściastym. Powoduje białą zgniliznę drewna. Zbutwiałe drewno ma tendencję do laminowania, a w zaawansowanych stadiach często zawiera masę różowawej, płowożółtej grzybni.