Popol Vuh (księga)

Popol Vuh (Popol Wuj, dosł. „Księga Wspólnoty”, „Księga Rady”, znana także jako Rękopis z Chichicastenango) – święta księga narodu Kicze, należącego do cywilizacji Majów i zamieszkującego tereny dzisiejszej Gwatemali.

Pierwsza strona manuskryptu Popol Vuh, przechowywanego w bibliotece Newberry w Chicago (kolekcja Ayera)

Opis

Księga została napisana między 1554 a 1558 przez jednego lub więcej anonimowych autorów. Będąca bezcennym zabytkiem literatury Popol Vuh to poetycka opowieść, zawierająca zarówno elementy historii, jak i mitologii narodu Kicze. Oprócz mitu o stworzeniu świata i rodzaju ludzkiego przez bogów, znaleźć można w Popol Vuh opowieści o królestwie Kicze i podboju hiszpańskim oraz zebrane ustne relacje, dotyczące tradycji przodków.

Popol Vuh została odkryta dopiero w 1701 r. przez hiszpańskiego dominikanina Francisco Ximeneza, proboszcza w Chichicastenango. Ximenez wykonał transkrypcję tekstu oraz przetłumaczył go na język hiszpański; oryginał zwrócił Indianom Kicze. Pierwsze, zawierające wiele błędów wydanie księgi było dziełem Carla Scherzera, austriackiego etnologa, który w 1856 r. opublikował w Wiedniu zarówno oryginał, jak i hiszpańskie tłumaczenie Ximeneza. W 1861 r. opat Charles Etienne Brasseur de Bourbourg przetłumaczył i opublikował Popol Vuh w Paryżu, ta wersja zawierała tekst oryginalny, doskonałe francuskie tłumaczenie oraz obszerne komentarze i przypisy. Tłumaczenia Ximeneza i Brasseura stały się podstawą większości współczesnych wydań Popol Vuh.

W Polsce Popol Vuh ukazała się po raz pierwszy w 1980 nakładem PIW, w tłumaczeniu Haliny Czarnockiej i Carlosa Marrodána Casasa.

Nic nie było dookoła, nic nie czyniło hałasu; nic się nie poruszało ani nie przesuwało, ani nie wydawało dźwięku na niebie.

[...] Istniał tylko bezruch i cisza w ciemnościach, w nocy. Tylko Stwórca, Twórca, Tepeu, Gucumatz, Rodzice znajdowali się w wodzie otoczeni jasnością. [...] Tak zatem istniało niebo i również Serce Nieba, takie jest bowiem imię Boga i tak on się zowie.

Pierwszy ma na imię Caculhá Huracán. Drugi to Chipí-Caculhá. Trzeciego nazywają Raxa-Caculhá. Ci trzej są Sercem Nieba.

Wówczas spotkali się Tepeu i Gucumatz; wówczas radzili nad życiem i jasnością... [...]

- Niechaj się stanie! Niech wypełni się pustka! Niechaj cofnie się woda i odsłoni [przestrzeń], niech wynurzy się ziemia i niech okrzepnie! - tak powiedzieli.

[...] Tak rzekli i stworzyli ziemię. Tak zaprawdę dokonało się stworzenie ziemi. - Ziemia! - wymówili, i w jednej chwili się stała

Popol Vuh - Księga Rady Narodu Quiché

Bibliografia

• Dennis Tedlock, Popol Vuh, Księga Majów, Wydawnictwo HELION, Gliwice, 1996, ISBN 978-83-246-0764-8
• Jens Rohark, Poopol Wuuj - Das heilige Buch des Rates der K´ichee´-Maya von Guatemala, 2007, ISBN 978-3-939665-32-8

Linki zewnętrzne

• Księga Popol Vuh w języku angielskim (ang.)
• Księga Popol Vuh w języku hiszpańskim. literaturaguatemalteca.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-04-10)]. (hiszp.)
• Museo Popol Vuh, Guatemala City. popolvuh.ufm.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-16)]. (ang.)
• Ilustracje Diego Rivery do niepublikowanego przekładu Popol Vuh i inne dokumenty z dziejów Ameryki (ang.)
• Katarzyna Wilk - Pismo i książka w okresie prekolumbijskim. wsp.krakow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-13)]. (pol.)