Popielżyn-Zawady
Popielżyn-Zawady – wieś w Polsce, położona w województwie mazowieckim, w powiecie płońskim, w gminie Joniec[5][6].
| wieś | |
 Zabudowania wsi | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
23 |
| Kod pocztowy |
09-131[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WPN |
| SIMC |
0116694[5] |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu płońskiego  | |
Położenie na mapie gminy Joniec  | |
 52°35′14″N 20°37′00″E/52,587222 20,616667[1]
| |
Położenie
edytujWieś leży na prawym brzegu Wkry, poniżej ujścia Sony[7][8]. Na południe od wsi przebiega linia kolejowa Nasielsk-Płońsk, z mostem na Wkrze[8][9].
Historia
edytujMiejscowość Popielżyn-Zawady odnotowano na Topograficznej Karcie Królestwa Polskiego z 1839 r., nie zaznaczając jednak parku[potrzebny przypis]. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego z II połowy XIX w. pod hasłem "Popielżyn-Zawady" podaje informację, iż jest to wieś z 32 domami, 298 mieszkańcami, 1344 morgami ziemi w tym 83 morgami nieużytków[7].
W 1866 r. powstał dwór w Popielżynie-Zawadach, który ma cechy dworskiego założenia osiowego z charakterystycznym układem części folwarcznej, sadu i stawów. Jest to układ typowy dla I połowy XIX w.[potrzebny przypis]. Folwark obejmujący trzy wsi o nazwie Popielżyn oraz przynależne do niego wsi posiadał grunty o powierzchni 1136 mórg (636 ha), dwa budynki murowane oraz młyn[7]. Najstarsze drzewa na terenie parku w Popielżynie-Zawadach można ocenić jako pochodzące z II połowy XIX w. Dawny drzewostan parkowy obejmuje grupy kasztanowców przy dworze, aleję akacjową, pojedyncze lipy wzdłuż granicy oraz dwa sady owocowe[potrzebny przypis]. Podczas wojny polsko-bolszewickiej przeprawy przez Wkrę broniła we wsi 14 sierpnia 1920 Brygada Syberyjska, dowodzona przez Kazimierza Rumszę[9]. Obrona pozycji przed radziecką 11 Dywizją została okupiona dużymi stratami[9]. W 1939 r. powierzchnia folwarku w Popielżynie-Zawadach wynosiła już tylko 39 ha. Zmniejszenie powierzchni było wynikiem wyprzedawania majątku przez wcześniejszych właścicieli: Radzickiego i Zofię Nowakowską. Ostatnią właścicielką folwarku w Popielżynie-Zawadach przed II wojną światową była Zofia Trzcińska-Kamińska. W czasie wojny we dworze stacjonowali Niemcy. Po zakończeniu wojny w budynku dworu urządzono najpierw szkołę, a później spółdzielnię produkcyjną, która istniała do 1956 r. Na skutek odwołań przedwojenna właścicielka odzyskała dwór w Popielżynie-Zawadach wraz z 25 ha ziemi i gospodarowała tu do 1970 r., kiedy sprzedała resztówkę Centrali Wytwórczo-Usługowej "Libella", która ulokowała tu ośrodek kolonijny. Później dwór przeszedł w ręce prywatne[potrzebny przypis].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ciechanowskiego.
Zabytki
edytujNa liście zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa figuruje dwór z ogrodem, wpisane na listę 20 czerwca 1958 pod numerem A-72[10].
We wsi znajdują się dwie kapliczki: figurka Matki Boskiej położona przy dworze oraz druga - przy drodze do Jońca[potrzebny przypis].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 108171
- ↑ Wieś Popielżyn-Zawady w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-12-05], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2019-12-27].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 954 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b c Popielżyn-Zawady, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 788.
- ↑ a b Juliusz Uliasz, Dariusz Wiśniewski, Anna Tekiel, Elżbieta Mlącka: Legionowo: mapa topograficzna Polski. Wydanie turystyczne. Wyd. 2. Warszawa: Wojskowe Zakłady Kartograficzne, 2006. ISBN 83-7135-228-X.
- ↑ a b c Tadeusz Glinka, Marian Kamiński, Marek Piasecki, Krzysztof Przygoda, Andrzej Walenciak: Mazowsze Północne. Warszawa: Sport i Turystyka, 1998, s. 629. ISBN 83-7200-144-8.
- ↑ Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków na terenie województwa mazowieckiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 109. [dostęp 2014-09-17].
Linki zewnętrzne
edytuj- Popielżyn ''Zawady'', [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 788.