Pomoc:Aktualizacja
Artykuły naturalnym biegiem rzeczy dezaktualizują się; pojawiają się nowe fakty albo powiększa się wiedza o danym temacie. Utrzymanie aktualności Wikipedii jest więc ważnym zadaniem (ale nie najważniejszym!).
Jak aktualizować
edytujAktualizowanie encyklopedii nie polega na tym, żeby zastąpić nieaktualną treść nowymi informacjami. Encyklopedia gromadzi zarówno dane historyczne, jak i aktualne. Te pierwsze interesują czytelników tak samo, a może nawet bardziej, bo zdobycie starszej informacji zazwyczaj okazuje się znacznie trudniejsze (obrazowy przykład: łatwiej ustalić fakty na temat Dana Browna niż Homera – nie wiemy nawet, czy Homer w ogóle istniał!).
Przykład 1
edytujJest to jedna z najbardziej typowych sytuacji. Błędna aktualizacja polega na usunięciu nazwiska byłego prezesa i wstawieniu nowego. Traci się w ten sposób wartościową informację o tym, kto był prezesem wcześniej:
| Przed | Po (źle) | Po (dobrze) |
|---|---|---|
| Aktualnym prezesem firmy jest Jan Kowalski. | Aktualnym prezesem firmy jest Zdzisław Iksiński. | Pierwszym prezesem firmy był Jan Kowalski. W 2020 r. zastąpił go Zdzisław Iksiński. |
Prawidłowa aktualizacja powinna uwzględniać wszystkich prezesów, podawać konkretne daty, kiedy nastąpiły zmiany na tym stanowisku. Oczywiście niezbędne są przypisy do każdej z tych informacji.
W przypadku firmy mającej wielu prezesów czytelniejsze może być przedstawienie listy w formie tabeli:
| Imię i nazwisko | Od | Do |
|---|---|---|
| Jan Kowalski | 1999 | 2020 |
| Zdzisław Iksiński | 2020 |
lub wypunktowaniu:
- 1999–2020: Jan Kowalski
- od 2020: Zdzisław Iksiński
Przykład 2
edytujPodobna sytuacja jak w przykładzie 1. Edytujący zauważa, że artykuł opisuje nieistniejący już budynek, więc usuwa tę informację, która najprawdopodobniej jest ważna. Aktualizacja powinna być wykonana przez przeredagowanie zdania tak, aby uwzględniało zarówno stan aktualny, jak i historyczny:
| Przed | Po (źle) | Po (dobrze) |
|---|---|---|
| W mieście znajduje się przystanek kolejowy. | [brak informacji] | W 1925 wybudowano przystanek kolejowy (zlikwidowany w 2020). |
Przykład 3
edytujDość częstym rodzajem aktualizacji jest korekta wcześniej podanych informacji (np. miejsca urodzenia postaci). Należy tutaj przede wszystkim pamiętać, że wikipedyści nie zajmują się ustalaniem prawdy absolutnej, tylko podają informacje opublikowane wcześniej w rzetelnych źródłach. Jeśli więc różne źródła podają różne miejsca urodzenia, to powinniśmy wymienić je wszystkie – często nie da się jednoznacznie ustalić, które źródło jest bardziej wiarygodne:
| Przed | Po (źle) | Po (dobrze) |
|---|---|---|
| Jan Kowalski (ur. 1 stycznia 1900 w Warszawie) | Jan Kowalski (ur. 1 stycznia 1900 w Poznaniu) | Jan Kowalski (ur. 1 stycznia 1900 w Warszawie[1] lub Poznaniu[2][3]) |
Należy koniecznie za pomocą przypisów wskazać, które źródło podaje jaką wersję. W powyższym przykładzie tylko „zasymulowano” przypisy, w prawdziwym artykule należy je wstawić. W bardziej skomplikowanych sytuacjach, np. gdy jest wiele źródeł o różnym stopniu wiarygodności, pomocne może się okazać wstawienie uwag obok przypisów (zob. {{Uwagi}}).
Kompletność aktualizacji
edytujCzęsto informacje wymagające aktualizacji znajdują się w więcej niż jednym miejscu. Warto zawsze przejrzeć cały artykuł i sprawdzić, czy zaktualizowaliśmy wszystkie miejsca.
Najbardziej typowym przykładem są infoboksy, stanowiące rodzaj przedstawienia najważniejszych informacji z treści ciągłej artykułu. W artykułach biograficznych daty i miejsca narodzin i śmierci są umieszczone zarówno we „właściwej” treści artykułu (na początku), jak i w infoboksie. Aktualizacja tylko jednego miejsca jest w takiej sytuacji oczywistym błędem.
Niektóre aktualizacje mogą mieć wpływ na kategorie, w których znajduje się artykuł (można to sprawdzić na samym dole haseł). Przykładowo, przy aktualizacji biogramu osoby, która niedawno zmarła, trzeba dodać kategorię np. Kategoria:Zmarli w 2020 (oraz, być może, Kategoria:Pochowani na Powązkach-Cmentarzu Wojskowym w Warszawie).
Warto pamiętać, że niektóre dane (zwłaszcza w infoboksach) nie są przechowywane bezpośrednio w artykule, tylko pobierane z Wikidanych. Aktualizacja może też wymagać zmiany nazwy artykułu albo zmiany w jakimś szablonie. Do niektórych z tych operacji mogą być potrzebne specjalne uprawnienia. Jeśli nie możesz lub nie umiesz wykonać kompletnej i poprawnej aktualizacji, zgłoś błąd albo ewentualnie poproś administratorów o pomoc.
Jak często aktualizować
edytujWbrew pozorom, odpowiedź na to pytanie nie brzmi „jak najczęściej”. W przeciwieństwie do większości stron w internecie, Wikipedia nie musi zawierać najświeższych informacji, a w każdym razie szybkość publikacji nie jest priorytetem encyklopedii. Istotna jest wiarygodność, weryfikowalność, ponadczasowość, a także neutralność. Cele te zazwyczaj są sprzeczne z częstymi aktualizacjami – informacja podana przez media niedawno może się okazać mistyfikacją, a dopiero upływ czasu powoduje, że nabiera ona wiarygodności.
Aktualizować powinno się więc dopiero wtedy, gdy istnieją wiarygodne źródła, mogące potwierdzić nowy stan rzeczy. Przykładowo news opublikowany na Twitterze jest znacznie mniej wiarygodny, niż podany w renomowanym czasopiśmie, chociaż można się spodziewać, że to pierwsze źródło będzie znacznie szybsze. Dlatego też raczej nigdy nie powinno się używać Twittera jako źródła informacji w Wikipedii – preferowane jest cierpliwe odczekanie kilku miesięcy czy nawet lat, aż pojawi się potwierdzenie w lepszej jakości źródłach. Najlepiej przy tym, jeśli źródeł jest więcej niż jedno.
Jeśli dany artykuł często się dezaktualizuje, może to być wskazówka, że zawarte w nim informacje są zbyt szczegółowe albo mało istotne. Należy wówczas rozważyć ich usunięcie lub przeredagowanie.