Pomnik Poległych Winiarczyków

Pomnik Poległych Winiarczyków
	; Widok ogólny
Państwo	Polska
Miejscowość	Poznań
Miejsce	ul. Winiarska
Data odsłonięcia	1923
Data likwidacji	1939
brak współrzędnych
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pomnik Poległych Winiarczyków – pomnik w hołdzie Winiarczykom poległym za Wiarę i Ojczyznę w latach 1914–1921^[1], który znajdował się na poznańskich Winiarach od 1922 do II wojny światowej. Zrekonstruowany i ponownie odsłonięty w 2021 na skwerze Stanisława Bręczewskiego.

Projekt i wymowa

Pomnik miał formę masywnego sześcioboku opartego na czterech słupach i czterech wolutach, zwieńczonego dużą kulą z krzyżem. Na bocznych ścianach sześcioboku znajdowały się tablice pamiątkowe. Upamiętniał dziewięćdziesięciu mieszkańców Winiar poległych w latach 1918–1921 podczas powstania wielkopolskiego, I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej. Był to pierwszy w mieście pomnik upamiętniający powstańców wielkopolskich i poległych w I wojnie światowej^[1]. Znajdował się na skrzyżowaniu ulic: Długiej (późniejszej Winiarskiej^[1]), św. Stanisława i Plebańskiej, w pobliżu dawnej szkoły podstawowej nr 17 (rozebranej w 1979 podczas budowy Osiedla Winiary) oraz domu katechetycznego, w którym od 1923 odprawiano msze święte dla mieszkańców Winiar.

Historia

Inicjatorami powstania obiektu byli: lokalny proboszcz Bolesław Kościelski, naczelnik gminy Antoni Bajerlein, Wincenty Pokrywka oraz rektor szkoły podstawowej nr 17 Sylwester Mausz. Kamień węgielny pod budowę pomnika wmurowano 26 grudnia 1922. Podczas tej uroczystości, w której uczestniczył gen. Kazimierz Raszewski, wręczono Krzyże Walecznych Wincentemu Pokrywce i Antoniemu Bajerleinowi (byli oni dowódcami winiarskiego oddziału powstańczego w 1918). Monument odsłonięto 6 maja 1923^[2]. Podczas II wojny światowej został zniszczony przez Niemców, choć niepotwierdzone przekazy mówią, że udało się wcześniej wyjąć tubę z aktem erekcyjnym i listą 90 poległych Winiarczyków^[1]. Władze PRL nie odbudowały monumentu. Również po 1989 nie wrócono do tego pomysłu^[3]. Pomnik zrekonstruowano i odsłonięto ponownie 4 października 2021 w innej lokalizacji, na skwerze Stanisława Bręczewskiego w pobliżu ul. Sokoła^[2] a dawne miejsce istnienia pomnika wyznaczają trzy ocalałe stare lipy (posadzone w roku odsłonięcia pomnika^[1]) stojące pomiędzy torowiskami tramwajowymi linii piątkowskiej, a samem spożywczym z 1969.

Galeria – pierwotne miejsce posadowienia

Oznaczone w 2018 miejsce, w którym stał pomnik

Miejsce po pomniku w 2015. Widoczne trzy historyczne lipy

Tablica pamiątkowa w pobliżu dawnej lokalizacji pomnika

Zobacz też

Pomnik Serca Jezusowego w Poznaniu (Piątkowo)

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e tablica informacyjna in situ
↑ ^a ^b GrzegorzG. Okoński GrzegorzG., Pomnik Poległych Winiarczyków powrócił po 82 latach na Winiary. Sukces starań mieszkańców [online], Głos Wielkopolski, 4 października 2021 [dostęp 2022-02-06] (pol.).
↑ Ewa Burchard, Katarzyna Stelmachowska, Winiary jakie pamiętamy... Dawny Poznań i jego mieszkańcy w fotografiach i wspomnieniach, Wagros, Poznań, 2014, s.22,84, ISBN 978-83-63685-34-8

[tabl-1] tablica informacyjna in situ

[:0-2] GrzegorzG. Okoński GrzegorzG., Pomnik Poległych Winiarczyków powrócił po 82 latach na Winiary. Sukces starań mieszkańców [online], Głos Wielkopolski, 4 października 2021 [dostęp 2022-02-06] (pol.).

[3] Ewa Burchard, Katarzyna Stelmachowska, Winiary jakie pamiętamy... Dawny Poznań i jego mieszkańcy w fotografiach i wspomnieniach, Wagros, Poznań, 2014, s.22,84, ISBN 978-83-63685-34-8

[1]

[2]

[3]