Pomnik Pamięci o Zagładzie Romów w Borzęcinie
Pomnik Pamięci o Zagładzie Romów – pomnik znajdujący się w północno-wschodniej części miejscowości Borzęcin (Borzęcin Dolny), w województwie małopolskim, w powiecie brzeskim, przy północnym skraju drogi wojewódzkiej nr 964.
,_Borz%C4%99cin_village,_Brzesko_County,_Lesser_Poland_Voivodeship,_Poland.JPG)
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Projektant | |
| Data odsłonięcia |
23 lipca 2011 |
Położenie na mapie gminy Borzęcin  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu brzeskiego  | |
 50°05′54,91″N 20°44′15,43″E/50,098586 20,737619
| |
Upamiętnione wydarzenie
edytujLatem 1942 niemieccy żandarmi i polscy policjanci zatrzymali w okolicy miejscowości Wał-Ruda grupę 29 Cyganów, w tym 3 mężczyzn, 5 kobiet (w tym jedną w bardzo podeszłym wieku) i 21 dzieci w wieku 4–12 lat oraz 1 niemowlę. Wozami miejscowych chłopów przewieziono ich do borzęckiego lasu, polecono położyć się twarzą do ziemi i zastrzelono. Udało się uciec jednemu mężczyźnie[1][2]. Ofiary to Cyganie z grupy Polska Roma: Majewscy, Kwiatkowscy, Chmielewscy oraz miejscowi, osiadli prawdopodobnie w Szczurowej, Cioronie. Na miejsce egzekucji ściągnięto okolicznych mężczyzn, kazano im wykopać dół i pogrzebać zwłoki rozstrzelanych.
Powstanie miejsca pamięci
edytuj,_child,_--Borz%C4%99cin,_Lesser_Poland_Voivodeship-Borz%C4%99cin--_village,_--Brzesko_County--,_--Lesser_Poland_Voivodeship--,_Poland.jpg)
W 1959 szczątki ofiar zostały ekshumowane i pochowane w zbiorowej mogile na cmentarzu parafialnym w Borzęcinie Dolnym.
W 2010 uczestnicy Międzynarodowego Taboru Pamięci Romów na miejscu mordu wkopali brzozowy krzyż.
W sobotę 23 lipca 2011 o godz. 12.00 podczas XII Międzynarodowego Taboru Pamięci Romów, odbyła się uroczystość odsłonięcia pomnika upamiętniającego martyrologię Cyganów.
Pomnik projektowała romska artystka, absolwentka krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych Małgorzata Mirga-Tas.
Przy drodze, na niewielkim piaszczystym wzniesieniu, na betonowym postumencie postawiono drewniane rzeźby. Drewniana płyta pomnika, a na niej od frontu-rzeźba upadającej kobiecej postaci, nad nią tablica z inskrypcją, z tyłu rzeźba klęczącego dziecka. Wokół 29 granitowych otoczaków, symbolizujących ofiary.
Na tablicy umieszczono następujący napis[3]:
NIE BYŁO ŻYCIA DLA CYGANÓW W MIEŚCIE
I NA WSI ZABIJALI, ZABIJALI NAS.
CO ROBIĆ? SZŁY Z DZIEĆMI CYGANKI W LAS,
DALEKO W LAS, BY NIE ZNALAZŁY NAS NIEMIECKIE PSY.
(PAPUSZA)MIEJSCE PAMIĘCI O 29 ROMACH:
3 MĘŻCZYZNACH, 5 KOBIETACH
I 21 DZIECIACH, ZASTRZELONYCH
TUTAJ PRZEZ NIEMCÓW W 1942
Inskrypcję przygotowała Natalia Gancarz. Jest to fragment pieśni romskiej poetki Papuszy.
Pomnik znajduje się na Małopolskim Szlaku Martyrologii Romów.
22 kwietnia 2016 pomnik został zdewastowany: stelę przewrócono z betonowej podstawy, a rzeźby porąbano na kawałki siekierą. W sierpniu 2016 roku zrekonstruowany pomnik powrócił na swoje miejsce[3][4].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Żyją jeszcze świadkowie tamtej zbrodni [online], Dziennik Polski [dostęp 2022-04-24].
- ↑ Ostatni żyjący świadkowie zbrodni [online], Informator Brzeski [dostęp 2022-04-24].
- ↑ a b Borzęcin Dolny (pomnik) [online], Muzeum Okręgowe w Tarnowie [dostęp 2022-04-24].
- ↑ Kurier Borzęcki: Nie ma zgody na zacieranie pamięci i nienawiść [online], Gmina Borzęcin [dostęp 2022-04-24].
Bibliografia
edytuj- Informator Brzeski: Pomnik Pamięci o Zagładzie Romów. borzecin.pl. [dostęp 2022-04-24].
- Pomnik Pamięci o Zagładzie Romów wraca do Borzęcina Dolnego. radiokrakow.pl. [dostęp 2022-04-24].