Pomnik Józefa Piłsudskiego w Krakowie
Pomnik Józefa Piłsudskiego – pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego, stojący u zbiegu ulic: Piłsudskiego, Wenecja i Garncarskiej w Krakowie, autorstwa Czesława Dźwigaja. Pomnik został odsłonięty 10 listopada 2008 roku.
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Miejsce | |
Typ obiektu | |
Projektant | |
Data budowy |
2008 |
Data odsłonięcia |
(dts) 10 listopada 2008 |
Położenie na mapie Krakowa | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego | |
50°03′35,79″N 19°55′39,50″E/50,059942 19,927639 |
Historia
edytujPomysł powstania pomnika Józefa Piłsudskiego i Czynu Niepodległościowego w Krakowie powstał w 1922 roku, jednak nie został on zrealizowany. Ponownie pojawił się w 1989 roku za sprawą Związku Legionistów Polskich, ale planowane ustawienie monumentu na Błoniach nie zostało zrealizowane ze względów prawnych[1].
O podjęciu kolejnej próby wzniesienia pomnika Piłsudskiego krakowska prasa poinformowała w marcu 2008[1]. Z inicjatywą tą wystąpił Leszek Gołda, starszy Bractwa Kurkowego. Fundatorem miało zostać właśnie Bractwo, a autorem pomnika Czesław Dźwigaj. Z trzech przedstawionych przez rzeźbiarza projektów Bractwo wybrało jeden[1]. 23 kwietnia 2008 Rada Miasta Krakowa podjęła stosowną uchwałę w sprawie budowy pomnika[2]. Początkowo pomnik miał być ustawiony u zbiegu ul. Piłsudskiego i Retoryka[2], jednak na tę lokalizację nie zgodził się wojewódzki konserwator zabytków[3]. 10 września zmieniono usytuowanie na obecne, tj. zbieg ulic Piłsudskiego, Wenecja i Garncarskiej[4].
Bractwo Kurkowe poniosło koszty wykonania figury Piłsudskiego i pięciu projektów architektonicznych (trzy wykonane zostały dla pierwotnej lokalizacji, dwa – dla obecnej). Miasto natomiast zapłaciło 1,7 mln zł za Czwórkę Legionową i maszt oraz za przygotowanie terenu, fundamentów i zieleni[3].
Odsłonięcie pomnika miało miejsce 10 listopada 2008 roku, w przeddzień 90. rocznicy Niepodległości. Obecni byli: minister obrony Bogdan Klich, kardynał Stanisław Dziwisz, Jacek Majchrowski, Janusz Onyszkiewicz, generałowie: Mieczysław Bieniek, Edward Gruszka i Jerzy Wójcik, bracia kurkowi i licznie zgromadzeni krakowianie. Odsłonięcia dokonali: min. Klich, prezydent Majchrowski, radna Małgorzata Radwan-Ballada i Leszek Gołda[5].
Opis
edytujPomnik ustawiony jest na wyłożonym kostką skwerze. Oprócz statuy Piłsudskiego w jego skład wchodzi grupa rzeźbiarska, przedstawiająca Czwórkę Legionową i maszt flagowy.
Główny element – pomnik marszałka, składa się z wysokiego, marmurowego cokołu z wyrytym napisem MARSZAŁEK JÓZEF PIŁSUDSKI 1867-1935. Na cokole ustawiona jest figura Piłsudskiego. Ukazany jest on w pozycji stojącej, wsparty na szabli; ubrany w mundur, płaszcz i czapkę. U jego stóp umieszczony jest orzeł, zrywający okowy[6]. Całość ma około 6 m wysokości[6]. Z lewej strony znajduje się rzeźba przedstawiająca Czwórkę Legionową, wyruszających na bojowy szlak z krakowskich Oleandrów[6]. Ustawieni są na pochyłym cokole z inskrypcją-zwrotką pieśni My, Pierwsza Brygada (Legiony to – żołnierska buta, / Legiony to – ofiarny stos, / Legiony to – żołnierska nuta, / Legiony to straceńców los!). Za figurą Piłsudskiego stoi 8,5-metrowy maszt[5], opleciony wieńcem laurowym z różami i z kopią główki laski marszałkowskiej z II Rzeczypospolitej na jego szczycie[6].
Kontrowersje
edytujIdea budowy pomnika spotkała się z różnymi reakcjami. Obok głosów poparcia (np. Edwarda Jankowskiego, prezesa Małopolskiego Oddziału Związku Piłsudczyków czy Pawła Sularza, radnego miasta[7]), pojawiły się także krytyczne. Stowarzyszenie Architektów Polskich w lipcu 2008 wysłało list do prezydenta Krakowa, Jacka Majchrowskiego, z prośbą o umiar i uwagami na temat dużej ilości pomników w Krakowie[8].
Dwa dni po odsłonięciu w krakowskiej prasie pojawiła się sugestia[9], że pomnik Piłsudskiego (a dokładnie – grupa czterech legionistów) może być plagiatem pomnika Czwórki Legionowej, autorstwa Jana Raszki. Pomnik ten postawiono w Krakowie w 1918 roku. Według tego samego projektu wykonano w 1938 roku Pomnik Czynu Legionowego w Kielcach (zniszczony w czasie II wojny światowej, zrekonstruowany w 1991). Co więcej, gipsowy model legionistów Raszki ma w swoich zbiorach Muzeum Narodowe w Krakowie. Danuta Bielecka, córka Raszki i spadkobierczyni praw autorskich, chciałaby, aby czwórka wykonana przez Dźwigaja została podpisana nazwiskiem Jana Raszki. Wyraziła też żal, że nikt nie zapytał jej o zgodę. Jednak ani Leszek Gołda, ani sam rzeźbiarz Czesław Dźwigaj, nie uznali zastrzeżeń Danuty Bieleckiej za słuszne. Gołda stwierdził: Wojsko Polskie zawsze maszeruje czwórkami w tak zwanej kolumnie marszowej i trudno, żeby ktokolwiek uzurpował sobie do tego prawo[9], a Dźwigaj: To są tylko uwagi starszej kobiety, które nie mają pokrycia w faktach. Miałem na uwadze, że mogą pojawić się takie oskarżenia, ale są one bezpodstawne[9].
Galeria
edytuj-
Odsłonięcie pomnika 10.11.2008 (w centrum Bogdan Klich, z prawej Jacek Majchrowski) -
Odsłonięcie -
B. Klich i M. Bieniek podczas uroczystości
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c Marian Satała, W Krakowie stanie pomnik Józefa Piłsudskiego, „Polska. Gazeta Krakowska”, 25.03.2008; artykuł dostępny też na: naszemiasto.pl.
- ↑ a b UCHWAŁA NR XLI/511/08 Rady Miasta Krakowa z dnia 23 kwietnia 2008 r.
- ↑ a b Legioniści dołączyli do Piłsudskiego, „POLSKA Gazeta Krakowska”, 10.11.2008.
- ↑ UCHWAŁA NR L/644/08 Rady Miasta Krakowa z dnia 10 września 2008 r.
- ↑ a b Jacek Szustakowski, Kraków doczekał się pomnika Piłsudskiego, „Redakcja Wojskowa”, 10.11.2008. redakcjawojskowa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-07)]..
- ↑ a b c d Jerzy Sadecki, Pomnik Marszałka stanął w Krakowie, „Rzeczpospolita”, 10.11.2008.
- ↑ Marian Satała, Kłótnia o Piłsudskiego, „Polska. Gazeta Krakowska”, 26.03.2008; artykuł dostępny też na: naszemiasto.pl.
- ↑ Dawid Hajok, Pomnik Piłsudskiego już stoi w Krakowie, „Gazeta Wyborcza Kraków”, 06.11.2008; artykuł dostępny też na: gazeta.pl.
- ↑ a b c Dawid Hajok, Krakowski pomnik legionistów to plagiat?, „Gazeta Wyborcza Kraków”, 12.11.2008; artykuł dostępny także na: gazeta.pl.