Pomnik Dowborczyków
Pomnik Dowborczyków – monument odsłonięty w 1930 roku przy ul. Wybrzeże Kościuszkowskie w Warszawie, poświęcony żołnierzom I Korpusu Polskiego w Rosji pod dowództwem generała Józefa Dowbor-Muśnickiego. Zniszczony w 1949 roku, został odtworzony w 1997 roku.
 Pomnik przed Muzeum Wojska Polskiego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Projektant | |
| Data odsłonięcia |
1 listopada 1930 |
| Ważniejsze przebudowy |
1997 |
| Data likwidacji |
1949 |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°13′56,78″N 21°01′34,80″E/52,232439 21,026333
| |
Opis
edytujAutorem rzeźby był Michał Kamieński. Przedstawiała szczupłego żołnierza we francuskim hełmie, z szablą w uniesionej prawej ręce i sztandarem opartym na lewym ramieniu[1]. Odlano ją w warszawskim zakładzie Braci Łopieńskich[2].
Monument odsłonięto 1 listopada 1930 roku na Wybrzeżu Kościuszkowskim, u wylotu ul. Karowej[2]. Przetrwał II wojnę światową, jednak władze uznały go za wrogi ideologicznie i w 1949 został rozebrany[1].
Z inicjatywy Stowarzyszenia Odbudowy Pomnika Dowborczyków, którego prezesem był Edward Mazik[3], na podstawie archiwalnych fotografii rzeźba została odtworzona przez Antoniego Pastwę i w 1997 roku odlana w brązie w Gliwickich Zakładach Urządzeń Technicznych[1].
Stowarzyszenie uznało, że przedwojenna lokalizacja monumentu jest za mało reprezentacyjna, i chciało jego ustawienia na osi ulicy Lipowej[1]. Na to jednak nie zgodzili się wojewódzki konserwator zabytków i gmina Warszawa-Centrum[1]. Od decyzji konserwatora stowarzyszenie odwołało się do Ministra Kultury, a następnie do sądu administracyjnego[1]. Po oddaleniu skargi kasacyjnej przez stołeczny Naczelny Sąd Administracyjny w 2003 roku stowarzyszenie ofiarowało rzeźbę Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie[1]. Ustawiono ją na cokole przed siedzibą placówki, w pobliżu bramy[1]. W związku z przenosinami do nowej siedziby na terenie Cytadeli Warszawskiej muzeum poinformowało o przewiezieniu pomnika na Cytadelę i odtworzenie go w projektowanym parku[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i Tomasz Urzykowski. Dowborczyk nie wróci nad Wisłę. „Gazeta Stołeczna”, s. 2, 10 stycznia 2023.
- ↑ a b Małgorzata Dubrowska, Andrzej Sołtan: Brązownictwo warszawskie w XIX i XX wieku. Od Norblina do Łopieńskich. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 1999, s. 140. ISBN 83-7181-084-9.
- ↑ arch. Edward Mazik. [w:] Izba Architektów Rzeczypospolitej Polskiej [on-line]. archimemory.pl. [dostęp 2022-02-27].
Bibliografia
edytuj- Tomasz Urzykowski:Reaktywacja dowborczyków, „Gazeta Stołeczna“, 21 stycznia 2011, s. 4