Polskie Towarzystwo Dendrologiczne

Polskie Towarzystwo Dendrologiczne (PTD) – towarzystwo naukowe odtworzone w 2009 roku, nawiązuje w swej działalności do Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego założonego w 1924 roku we Lwowie. PTD skupia osoby zainteresowane dendrologią, pogłębianiem i upowszechnianiem wiedzy w zakresie biologii, ekologii i uprawy roślin drzewiastych, oraz prowadzeniem badań naukowych.

Walne Zgromadzenia Towarzystwa odbywa się co cztery lata, łączone jest z ogólnopolskimi lub międzynarodowymi sympozjami.

Historia

Polskie Towarzystwo Dendrologiczne powstało we Lwowie, w 1924 roku. Głównym inicjatorem był dr Szymon Wierdak z Zakładu Botaniki Lasowej Politechniki Lwowskiej, który stał się siedzibą PTD. Wśród założycieli byli m.in.: Adolf Beinlich, dr Julian baron Brunicki, Kazimierz Brzeziński, Stanisław hrabia Dzieduszycki Stanisław Golczewski, prof. Seweryn Krzemieniowski, Andrzej i Stefan Makowiecki, Kazimierz i Stanisław Piątkowscy, Eugeniusz Poluszyński, Walery Swiderski, Jan Szczygielski, dr Szymon Wierdak, dr Tadeusz Wilczyński, Antoni Wróblewski i Adam Younga. Zawiązany w 1924 komitet organizacyjny odbył dwa posiedzenia. Podczas drugiego utworzono Tymczasowy Wydział składający się z 6 osób. Pierwsze walne zgromadzenie Towarzystwa miało miejsce we Lwowie 20 lutego 1925.

Pierwszy po II wojnie światowej zjazd Towarzystwa odbył się w Kórniku od 31 października do 2 listopada 1948, a następny w Tułowicach w dniach 27–29 września 1949.

W 1949 r. ministerstwo oświaty wydało decyzję zabraniającą PTD samodzielnego istnienia, zalecono połączenie PTD z Polskim Towarzystwem Botanicznym (PTB). 10 września 1950 na walnym zgromadzeniu PTD i PTB zdecydowano o fuzji towarzystw i powołano Komisję Dendrologiczną w ramach PTB. Decyzję podjął prezes PTD prof. Władysław Szafer, co w świetle formalnych założeń statutu PTD oznaczało, że Towarzystwo nie zostało rozwiązane w sposób ważny. Wśród członków PTD nie było pełnej zgody na takie działanie, prowadzono bierny opór zapisując się do Sekcji Dendrologicznej PTB, ale nie do PTB.

Cel

Celem PTD było „badanie drzew, drzewostanów, krzewów i bylin pod względem naukowym, użytkowym i zdobniczym oraz ich ochrona; szerzenie zamiłowania i wiadomości o ich życiu, hodowli oraz użytkowaniu w ogrodzie i lesie”. Do zadań PTD miało należeć m.in.:

• inwentaryzacja, opieka nad istniejącymi w Polsce parkami, ogrodami, cmentarzami, alejami, naturalnymi zbiorowiskami roślinnymi i pojedynczymi ważnymi roślinami,
• tworzenie nowych arboretów i ogrodów dendrologicznych, stacji doświadczalnych,
• zakładanie muzeów, bibliotek i czytelni, urządzanie wycieczek, odczytów i publikowanie wyników badań oraz informacji związanych z dendrologią,
• nawiązywanie współpracy z pokrewnymi Towarzystwami w kraju i zagranicą.

Członkostwo

W PTD wyróżniono trzy typy członkostwa: zwyczajne członkostwo dożywotnie, honorowe i korespondencyjne. W 1933 roku członkami Towarzystwa było 198 osób.

Władze

Na czele PTD stał prezes (kadencja roczna), zarząd tworzyli dwaj zastępcy i ośmiu członków. Kadencja jednego z wiceprezesów oraz połowy członków zarządu trwała rok, po czym następowały wybory. Prezesami byli m.in. dr. Bolesław Orzechowicz (pierwszy prezes), prof. Władysław Szafer (1948-1951).

Od 2022 r. władze pełnione są przez Zarząd Główny w składzie:

• dr hab. Marcin Kubus, prof. ZUT – prezes
• dr hab. Zbigniew Sobisz, prof. AP – wiceprezes
• dr hab. Grzegorz Nowak, prof. ZUT – wiceprezes
• dr Mariola Truchan – redaktor wydawnictw
• mgr inż. Natalia Maćków – sekretarz
• mgr inż. Tomasz Szewczyk – skarbnik

W skład komisji rewizyjnej wchodzą:

• dr hab. Urszula Nawrocka-Grześkowiak, prof. ZUT – przewodnicząca
• dr hab. Piotr Latocha, prof. SGGW – wiceprzewodniczący
• Tomasz Dymny – sekretarz
• mgr Agnieszka Kościelak – członek
• dr Tomasz Maliński – członek

W skład Sądu Koleżeńskiego wchodzą:

• dr hab. inż. Jacek Borowski prof. SGGW – p.o. przewodniczącego
• dr Narcyz Piórecki – sekretarz
• dr hab. inż. Przemysław Bąbelewski prof. UPWr – członek
• dr inż. Marcin Kolasiński – członek
• dr Małgorzata Morończyk – członek

Działalność wydawnicza

PTD wydawało Rocznik Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego, który de facto był rocznikiem tylko z nazwy, poszczególne numery ukazywały się nieregularnie. Redaktorem od 1925 roku, do lat powojennych, był dr Szymon Wierdak. Ukazało się sześć zeszytów: w 1926, 1928, 1930, 1931, 1933 i 1935 roku, nakład rocznika z 1939 zniszczyli sowieci.

Poza Rocznikiem drukowano druki ulotne, pocztówki informacyjne itp.

Kolekcje Narodowe

Polskie Towarzystwo Dendrologiczne koordynuje funkcjonowanie Kolekcji Narodowych, czyli zarejestrowanych i odpowiednio udokumentowanych, tematycznych kolekcji roślinnych, np. określonych grup taksonomicznych, najczęściej ograniczonych do rodzaju np. bukszpan Buxus czy różanecznik Rhododendron historycznej rasy łużyckiej (jak w przypadku Arboretum Wojsławice), ale mogą to być również kolekcje historycznych odmian uprawnych np. jabłoni.

Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (RPDP)

Baza Rejestru prowadzona jest przez Sekcję Drzew Pomnikowych PTD i zawiera dane o wyróżniających się drzewach rosnących na terenie Polski, ale również w innych krajach – m.in. najgrubszych, najwyższych oraz najstarszych, ale także wyjątkowych z innych względów. Na stronie znajdują się rankingi np. najgrubszych drzew danego gatunku. W końcu lipca 2024 roku Rejestr zawierał informacje o 5939 drzewach, w tym 5690 z Polski.

Odtworzenie

Odtworzenie PTD nastąpiło w 2009 roku. Poprzedziło je przedstawienie listu intencyjnego w sprawie reaktywowania Towarzystwa na zjeździe Sekcji Dendrologicznej PTB w Szklarskiej Porębie w czerwcu 2008 roku. List sygnowali dendrolodzy: Piotr Banaszczak, Jacek Borowski, Jakub Dolatowski, Hanna Grzeszczak-Nowak, Ewa Jerzak, Marcin Kubus, Piotr Muras, Tomasz Nowak, Bronisław Jan Szmit i Jerzy Tumiłowicz. Zebranie założycielskie PTD odbyło się 24 stycznia 2009 roku, we Wrocławiu, w Ogrodzie Botanicznym, który stał się siedzibą PTD. Statut odtworzonego Towarzystwa, zatwierdził sąd rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej 12 sierpnia 2009.

Struktura

W ramach PTD działają cztery oddziały:

• Dolnośląski;
• Szczeciński;
• Warszawski;
• Wielkopolski;

oraz sześć sekcji:

• Diagnostyki drzew;
• Drzew miejskich;
• Drzew pomnikowych
• Ogrodów botanicznych;
• Roślin wrzosowatych;
• Róż.

Bibliografia

• Polskie Towarzystwo Dendrologiczne

Linki zewnętrzne

• Rocznik Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego