Jaworzynka (polana w Tatrach)
Jaworzynka – polana reglowa znajdująca się w dolinie Jaworzynce w Tatrach Zachodnich. Jej nazwa pochodzi od rosnących na niej dawniej jaworów[1]. Położona jest na wysokości 1070–1120 m n.p.m. i ma długość ok. 1 km[2]. Ma podziemne odwodnienie, koryto potoku wypełnia się wodą tylko po obfitych opadach deszczu[3].
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
1070–1120 m m n.p.m. |
| Zagospodarowanie |
łąka |
Położenie na mapie Karpat  | |
Położenie na mapie Tatr  | |
 49°15′44″N 19°59′08″E/49,262222 19,985556
| |
W przeszłości stanowiła część Hali Jaworzynka. W dokumentach z XVIII w. istnieje pod nazwą Jaworzyny Łuszczkowej (Łuszczek to jeden ze starych rodów góralskich)[1]. Polana była koszona, jej obrzeża natomiast, oraz strome zbocza były wypasane. Lasy zostały niemal całkowicie wycięte. Nadmierny wypas doprowadził do całkowitej niemal degradacji i erozji tych zboczy. Jaworzynka była najbardziej w Tatrach reprezentatywnym przykładem szkód wyrządzanych górom przez nadmierny wypas. Zbocza Boczania i Skupniowego Upłazu były właściwie pustynią. W 1962 r. Tatrzański Park Narodowy wykupił od górali z Murzasichla cały obszar, włączając go do parku narodowego[4].
Pozostałością po pasterskiej przeszłości są stojące na polanie na tzw. Niżniej Równi szałasy. Ślady zniszczeń, zwłaszcza na wschodnich i południowych stokach są widoczne do dzisiaj. Teren w znacznym stopniu jednak zregenerował się, m.in. dzięki sztucznym nasadzeniom i zadarnianiom[3].
Zniesienie pasterstwa przyniosło jednak również negatywne skutki. Nieużytkowana polana zaczęła zarastać lasem. W 1955 r. miała powierzchnię ok. 75 ha, ale w 2004 w wyniku zarośnięcia jej powierzchnia zmniejszyła się o około 56%[5]. Całkowite zalesienie polany, co niewątpliwie nastąpiłoby w wyniku naturalnej sukcesji ekologicznej, wpłynęłoby na znaczne obniżenie atrakcyjności turystycznej i wyginięcie jej roślinności. Aby temu przeciwdziałać, park narodowy stosuje tutaj czynne zabiegi ochronne: usuwanie pojawiających się zadrzewień i coroczne koszenie części polany. Z rzadkich w Karpatach gatunków roślin rośnie na złoć mała i turzyca dwupienna[6].
Szlaki turystyczne
edytuj
z Kuźnic na Przełęcz między Kopami. Czas przejścia: 1:40 h, ↓ 1:10 h[7].
-
Widok na polanę z górnej części szlaku na Przełęcz między Kopami -
Jaworzynka i widok na Przełęcz między Kopami -
Szałasy na Niżniej Równi
Przypisy
edytuj- ↑ a b Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ Tatry Polskie. Mapa turystyczna 1:20 000, Piwniczna: Agencja Wydawnictwo „WiT” S.c., 2009, ISBN 83-89580-00-4.
- ↑ a b Józef Nyka, Tatry Polskie. Przewodnik, wyd. 13, Latchorzew: Wydawnictwo Trawers, 2003, ISBN 83-915859-1-3.
- ↑ Władysław Szafer, Tatrzański Park Narodowy, Zakład Ochrony Przyrody PAN, 1962.
- ↑ Marcin Bukowski, Dynamika zarastania polan tatrzańskich, M. Guzik (red.), Zakopane: Wydawnictwa Tatrzańskiego Parku Narodowego, 2009, ISBN 978-83-61788-08-9.
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirek, Czerwona księga Karpat Polskich, Warszawa: Instytut Botaniki PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000, Warszawa: ExpressMap Polska, 2005, ISBN 83-88112-35-X.