Pokłon pasterzy (obraz Giorgionego)

Pokłon pasterzy – obraz olejny autorstwa Giorgiona, powstały w latach 1505–1510, znajdujący się w National Gallery of Art w Waszyngtonie.

Pokłon pasterzy

Autor	Giorgione
Data powstania	1505–1510
Medium	olej na drewnie
Wymiary	91 × 110 cm
Miejsce przechowywania
Lokalizacja	National Gallery of Art

Pokłon pasterzy

Autor	Giorgione
Data powstania	1510
Medium	olej na drewnie
Wymiary	91 × 115 cm
Miejsce przechowywania
Lokalizacja	Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu

Tematem obrazu jest motyw narodzenia Chrystusa opisany m.in. w Ewangelii św. Łukasza (2: 15-21). Według tej Ewangelii nowo narodzone dzieciątko zostało złożone w żłobie; większość artystów najczęściej umiejscawiała tę scenę w ubogiej stajence. Ten sam motyw opisany został również w Protoewangelii Jakuba i Pseudoewangelii Mateusza. Apokryficzny tekst Mateusza wspomina, iż Jezus narodził się w jaskini. Giorgione zobrazował właśnie tę interpretację.

Opis obrazu i interpretacja

Kompozycję obrazu można podzielić na dwie części. Po prawej stronie znajduje się mroczna jaskinia ze słabo widocznymi sylwetkami osła i wołu. Zwierzęta są symbolem starego porządku, odnowionego przyjściem Chrystusa. U wylotu pieczary widoczne są główki aniołów, od których bije blask. Przedstawienie ich w takiej formie nawiązywało do chórów anielskich, nie zaburzając jednak idyllicznej atmosfery dzieła. Przed jaskinią, skupione w medytacji, klęczą cztery postacie: dwaj pasterze oraz Maria i Józef. Pasterze wyglądają jak pielgrzymi, nie mają przy sobie instrumentów, nie przyprowadzili swojej trzody, składają jedynie pełen szacunku i pokory pokłon. Złota szata Józefa wskazuje na królewskie pochodzenie z rodu Dawida. Wszystkie postacie wpatrzone są w narodzone Dzieciątko, które – choć nie stanowi centrum kompozycji – jest jej głównym elementem.

Po lewej stronie widoczny jest krajobraz z wijącą się rzeką i ścieżką, ujęty w typowy sposób dla Giorgiona: dwa drzewa stanowią bramę do krajobrazu, a rozsunięcie ich odsłania widok na drugi plan. Scena rozgrywa się nie jak każe tradycja – w nocy, lecz w dzień. Giorgione nawiązuje w ten sposób do łaski, jaka dzięki narodzinom Jezusa spada na cały świat. Widoczna rzeka nawiązuje do symboliki wody w Starym i Nowym Testamencie, tak samo jak równa ścieżka symbolizuje drogę chrześcijanina przez świat. Po lewej stronie u dołu (obok pnia drzewa) widoczny jest kwitnący krzew laurowy, symbol triumfu, radości i zmartwychwstania.

W 1510 roku Giorgione stworzył bardzo podobną wersję tego obrazu, która obecnie przechowywana jest w wiedeńskim Kunsthistorisches Museum.

Autorstwo

Przez wiele lat obraz był przypisywany uczniowi Giorgiona – Tycjanowi lub jego przyjacielowi Belliniemu. Ostatecznie dzięki ocenie stylu rozpoznano w Pokłonie pasterzy wczesne dzieło Giorgiona z widocznymi wpływami prac Belliniego. Opinie takie wyrażali m.in. tacy historycy sztuki jak Ludwig Justi, Antonio Morassi, Paola della Pergola czy Roberto Longhi.

Bibliografia

• Ursula Kesselhut Giorgione, wyd. Arkady, Warszawa 1976.
• StefanoS. Zuffi StefanoS., Nowy Testament. Postacie i epizody, EwaE. Maciszewska (tłum.), Warszawa: wyd. Arkady, 2007, ISBN 978-83-213-4470-6, OCLC 169906138 . Brak numerów stron w książce
• Patrick de Rynck Jak czytać opowieści biblijne i mitologiczne w sztuce, wyd. Universitas, Kraków 2008, ISBN 97883-242-0903-3.

Linki zewnętrzne

• Opis obrazu na stronie National Gallery of Art. nga.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-21)].
• Interpretacja obrazu