Poemat symfoniczny

Poemat symfoniczny – instrumentalna forma muzyczna. Za twórcę pierwszego poematu symfonicznego uchodzi Ferenc Liszt. Poemat symfoniczny to utwór o charakterze programowym, zwykle sugerowanym już w tytule. Forma nie posiada określonej budowy i jest podporządkowana wymogom fabularnej treści, inspirowanej najczęściej literaturą, rzadziej sztukami plastycznymi. Wczesne poematy symfoniczne były zazwyczaj jednoczęściowe. W XIX-wiecznych Niemczech w odniesieniu do poematu symfonicznego używano nazw Tondichtung, Musikalisches Gedicht, Sifnonische Dichtung i innych. W literaturze muzycznej pierwszy raz określenia Tondichtung użył Carl Loewe w stosunku do utworu Mazeppa op. 27 według Byrona, napisanego w 1830 r.

Do rozwoju tej formy najbardziej przyczynili się:

• Ferenc Liszt – napisał m.in.:
  • Les Preludes (Preludia, według Medytacji Lamartine'a)
  • Tasso, lamento e trionfo (według Byrona)
  • Co słychać w górach
  • Orfeusz
  • Prometeusz
  • Hungaria
  • Hamlet
  • Bitwa Hunów
  • Mazepa
• Camille Saint-Saëns
  • Kołowrotek Omfalii (Le Rouet d'Omphale), op. 31
  • Phaëton, op. 39
  • Taniec szkieletów (Danse macabre), op. 40
  • La Jeunesse d'Hercule, op. 50
• Bedřich Smetana
  • cykl 6 poematów symfonicznych Má vlast (Moja ojczyzna), w tym najsłynniejszy Vltava (Wełtawa)
• Antonín Dvořák
  • Wodnik op. 107
  • Południca op.108
  • Złoty kołowrotek op.109
  • Leśny gołąb op. 110
  • Pieśń bohaterska op. 111
• Zygmunt Noskowski
  • Step op. 66
• Piotr Czajkowski
  • fantazja symfoniczna Burza, op. 18 – według Szekspira
  • uwertura fantastyczna Romeo i Julia – według Szekspira
  • uwertura Rok 1812, op. 49
  • ballada symfoniczna Wojewoda, op. 78 – według poematu Mickiewicza
• Anatolij Ladow
  • Baba Jaga, op. 56
  • Zaczarowane jezioro, op. 62
  • Kikimora, op. 63
• César Franck
• Richard Strauss
  • Don Juan op. 20
  • Śmierć i wyzwolenie op. 24
  • Till Eulenspiegel op. 28
  • Also sprach Zarathustra, op. 30 (Tako rzecze Zaratustra)
  • Ein Heldenleben, op. 40
• Konstanty Gorski
  • Na Olimpie według noweli Henryka Sienkiewicza
  • Zaczarowane koło według baśni Lucjana Rydla
• Mieczysław Karłowicz
  • Powracające fale, op. 9
  • Odwieczne pieśni, op. 10
  • Rapsodia litewska, op. 11
  • Stanisław i Anna Oświecimowie, op. 12
  • Smutna opowieść, op. 13
  • Epizod na maskaradzie, op. 14
• Paul Dukas
  • scherzo symfoniczne L'Apprenti sorcier (Uczeń czarnoksiężnika)
• Jean Sibelius
  • En Saga, op. 9
  • Le Cygne de Tuonela, op. 22 nr 3
  • Finlandia, op. 26
  • Córka Pohjola, op. 49
  • Oceanidy, op. 73
• Ottorino Respighi
  • Pini di Roma (Pinie rzymskie)
  • Fontane di Roma (Fontanny rzymskie)
  • Feste Romane
• Bolesław Szabelski
  • Mikołaj Kopernik
• Wojciech Kilar
  • Krzesany
  • Kościelec 1909
• Modest Musorgski
  • Noc na Łysej Górze

jak również inni kompozytorzy (np.: Arnold Bax, Carl Nielsen).