Podwójne uderzenie
Podwójne uderzenie, podwójny atak, potocznie widełki – posunięcie, w którym jedna bierka atakuje jednocześnie dwie bierki przeciwnika, z nadzieją osiągnięcia przewagi materialnej, ponieważ przeciwnik może zapobiec tylko jednej z dwóch gróźb.
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
| 8 |        | 8 | |||||||
| 7 | 7 | ||||||||
| 6 | 6 | ||||||||
| 5 | 5 | ||||||||
| 4 | 4 | ||||||||
| 3 | 3 | ||||||||
| 2 | 2 | ||||||||
| 1 | 1 | ||||||||
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
| 8 |   | 8 | |||||||
| 7 | 7 | ||||||||
| 6 | 6 | ||||||||
| 5 | 5 | ||||||||
| 4 | 4 | ||||||||
| 3 | 3 | ||||||||
| 2 | 2 | ||||||||
| 1 | 1 | ||||||||
| a | b | c | d | e | f | g | h | ||
Najczęściej do widełek używa się skoczka. Stawia się go na pole, z którego atakuje dwie bierki. Na diagramie 1 biały skoczek jednocześnie atakuje czarnego króla i czarną wieżę. Podwójne uderzenie przeciw królowi jest szczególnie skuteczne, gdyż zasady gry wymuszają obronę króla przed szachem. W tej sytuacji czarne nie mogą bronić wieży, nie mogą wykonać innego ruchu komplikującego pozycję i muszą wykonać ruch królem, po którym białe mogą zbić wieżę.
Pion też może wykonać podwójne uderzenie, grożąc jednocześnie figurom przeciwnika znajdującym się po jego lewej i prawej stronie. Na diagramie 1 czarny pion grozi biciem obu białym wieżom (czarne piony poruszają się w dół szachownicy).
Hetman również często atakuje jednocześnie dwie bierki, lecz taki ruch jest skuteczny tylko w przypadku, gdy obie bierki nie są bronione. Ponieważ hetman jest figurą cenniejszą od atakowanych bierek, zazwyczaj opłacalne jest bicie hetmanem tylko niebronionych bierek.
Ucieczka z podwójnego uderzenia
edytujPodwójne uderzenie nie będzie skuteczne, gdy za pomocą jednej z zaatakowanych bierek przeciwnik może stworzyć większą groźbę niż strata (lub niekorzystna wymiana) zaatakowanej bierki. W szczególności łatwo odeprzeć taki atak, gdy jedna z bierek może bezpiecznie szachować – na diagramie 1 takiego szacha może dać wieża z kolumny h.
Diagram 2 również ilustruje tego typu sytuację. Białe, będąc na posunięciu, mogą zaatakować jednocześnie dwie wieże ruchem skoczka na c6. Skoczek jednak odsłoni kolumnę e i czarna wieża będzie mogła bezpiecznie zaszachować białego króla z pola e1. Po wymuszonym ruchu króla spod ataku odejdzie druga wieża, wspierając jednocześnie tę pierwszą:
- 1. Sc6 We1+
- 2. Kh2 Wde8
Zobacz też
edytujBibliografia
edytuj- Władysław Litmanowicz, Jerzy Giżycki, Szachy od A do Z, tom II, Warszawa 1987, s. 922 i 923