Podróż do Ciemnogrodu
Podróż do Ciemnogrodu – powieść-traktat napisana przez Stanisława Kostkę Potockiego, wydana po raz pierwszy w 1820, ukazująca społeczeństwo jako fanatyczne pod względem religijnym i ciemne[1], szczególnie krytyczna wobec kleru katolickiego[2].
| Autor | |
|---|---|
| Typ utworu | |
| Wydanie oryginalne | |
| Miejsce wydania | |
| Język | |
| Data wydania | |
Dzieło składa się z czterech tomów, w których autor jako racjonalista krytykuje negatywne cechy Polaków. Przede wszystkim jest to jednak satyra na kler katolicki. W negatywnym świetle przedstawieni są również ortodoksyjni Żydzi. Tytułowy Ciemnogród przedstawiony jest jako państwo zacofane, zabobonne i pełne strachu przed rozwojem. Pomimo że pod względem stylu powieść nużyła, wzbudziła zainteresowanie społeczne i wzburzenie wśród kleru. Aby zaszkodzić Stanisławowi Kostce Potockiemu egzemplarz jego książki podarowano carowi w czasie jego pobytu w Warszawie w 1820 roku[3]. Wyjątkowo ostro zaatakował autora ksiądz Karol Surowiecki. Natomiast po interwencji biskupów polskich u cara Aleksandra I Romanowa, Stanisław Kostka Potocki został zdymisjonowany ze stanowiska ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, ksiądz Surowiecki za karę został przeniesiony a ksiądz Adam Królikiewicz został usunięty ze stanowiska cenzora[4].
Pokłosiem powieści Kostki Potockiego było trwałe skojarzenie słowa Ciemnogród ze światopoglądem konserwatywnym, klerykalnym i tradycjonalistycznym. Ostatnie wydanie „Podróży do Ciemnogrodu” ukazało się w 2003 r. w serii Skarby Biblioteki Narodowej. Wydawcą było Ossolineum we współpracy z De Agostini[5].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Aleksander Zdanowicz, Leonard Sowiński (red.), Rys dziejȯw literatury polskiej, Wilno: Nakladem i drukiem Jȯzefa Zawadzkiego, 1874, s. 324 [dostęp 2019-06-10].
- ↑ Halina Winnicka, Wizerunki oświeconych. Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych Warszawa 1972, s. 113.
- ↑ Władysław Rostocki, Jan Skarbek, Jan Ziółek: Duchowieństwo a powstanie listopadowe (Postawa patriotyczna i życie religijne). Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego KUL Lublin 1980, s. 18.
- ↑ Halina Winnicka, Wizerunki oświeconych. Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych Warszawa 1972, s. 114,115.
- ↑ Stanisław Kostka Potocki, Podróż do Ciemnogrodu, Wrocław 2003.
Bibliografia
edytuj- Stanisław Kostka Potocki, Podróż do Ciemnogrodu, T. 1-4, Warszawa 1820.