Podiceps

	Podiceps
	Latham, 1787
	; Przedstawiciel rodzaju – perkoz rdzawoszyi (P. grisegena)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	perkozowe
Rodzina	perkozy
Rodzaj	Podiceps
	Typ nomenklatoryczny
	Colymbus cristatus Linnaeus, 1758
Synonimy
	Colymbus Linnaeus, 1758; Columbus Linnaeus, 1758; Dytes Kaup, 1829; Lophaithyia Kaup, 1829; Pedetaithya Kaup, 1829; Pedeaithgia Kaup, 1829; Proctopus Kaup, 1829; Colimbus S.D.W., 1836; Podicipes [Oken?], 1839; Otodytes Reichenbach, 1852; Pedetaithyia Reichenbach, 1852; Pedeaythyia Bonaparte, 1850; Pedaithyia Bonaparte, 1854; Calipareus G.R. Gray, 1871; Podaethyia Heine & Reichenow, 1890; Thiornis Navás, 1922; Podicephorus Bochenski, 1994;
Gatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Podiceps – rodzaj ptaków z rodziny perkozów (Podicipedidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące na wszystkich kontynentach oprócz Antarktydy^[19].

Morfologia

Długość ciała 23–77 cm; masa ciała 265–1700 g^[20].

Systematyka

Etymologia

Colymbus (Columbus, Colimbus): gr. κολυμβις kolumbis, κολυμβιδος kolumbidos „nieznany ptak wodny”, prawdopodobnie perkoz^[21]. Gatunek typowy: Colymbus cristatus Linnaeus, 1758.
Podiceps (Podicipes): łac. podex, podicis „otwór, odbyt”; pes, pedis „stopa”, od gr. πους pous, ποδος podos „stopa”; nogi perkoza dwuczubego przesunięte są ku tylnej części ciała^[22].
Dytes: gr. δυτης dutēs „nurek”, od δυω duō „pływać”^[23]. Gatunek typowy: Colymbus cornutus J.F. Gmelin, 1789 (= Colymbus auritus Linnaeus, 1758).
Lophaithyia: gr. λοφος lophos „czub”; αιθυια aithuia „niezidentyfikowany, nurkujący ptak” wspomniany przez Homera i Arystotelesa^[24]. Gatunek typowy: Colymbus cristatus Linnaeus, 1758.
Pedetaithya (Pedeaithgia, Pedetaithyia, Pedeaythyia, Pedaithyia, Podaethyia): gr. πηδητης pēdētēs „skoczek”, od πηδαω pedaō „skakać”; αιθυια aithuia „niezidentyfikowany, nurkujący ptak”^[25]. Gatunek typowy: Colymbus subcristatus J.F.E. Jacquin, 1784 (= Colymbus grisegena Boddaert, 1783).
Proctopus: Ggr. πρωκτος prōktos „odbyt”; πους pous, ποδος podos „stopa”^[26]. Gatunek typowy: Colymbus auritus Linnaeus, 1758.
Otodytes: gr. ους ous, ωτος ōtos „ucho”; δυτης dutēs „nurek”, od δυω duō „pływać”^[27]. Gatunek typowy: Colymbus auritus Linnaeus, 1758.
Calipareus: epietet gatunkowy Podiceps kalipareus Lesson & Garnot, 1827; gr. καλλιπαρηος kalliparēos „o pięknych policzkach”, od καλος kalos „piękny”; παρεια pareia „policzek”^[28]. Gatunek typowy: Podiceps kalipareus Lesson & Garnot, 1827 (= Podiceps occipitalis Garnot, 1826).
Thiornis: gr. θειον theion „siarka”; ορνις ornis, ορνιθος ornithos „ptak”^[29]. Gatunek typowy: †Thiornis sociata Navás, 1922.
Podicephorus: zbitka wyrazowa nazw rodzajów: Podiceps Latham, 1787 (perkoz) oraz Aechmophorus Coues, 1862 (perkoz)^[30]. Gatunek typowy: Colymbus major Boddaert, 1783.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[31]:

Podiceps major – perkoz olbrzymi
Podiceps grisegena – perkoz rdzawoszyi
Podiceps cristatus – perkoz dwuczuby
Podiceps auritus – perkoz rogaty
Podiceps nigricollis – perkoz zausznik
Podiceps andinus – perkoz kolumbijski – takson wymarły, ostatni potwierdzony okaz znaleziony został w 1977 roku^[32].
Podiceps occipitalis – perkoz złotoczuby
Podiceps taczanowskii – perkoz Taczanowskiego
Podiceps gallardoi – perkoz argentyński

Przypisy

↑ Podiceps, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ J. Latham: Supplement to the General synopsis of birds. London: Printed for Leigh & Sotheby, 1787, s. 294. (ang.).
↑ Linnaeus 1758 ↓, s. 135.
↑ Linnaeus 1758 ↓, s. 84.
↑ Kaup 1829 ↓, s. 41.
↑ Kaup 1829 ↓, s. 72.
↑ Kaup 1829 ↓, s. 44.
↑ Kaup 1829 ↓, s. 195.
↑ Kaup 1829 ↓, s. 49.
↑ S.D.W.. The birds of Britain, systematically arranged. „The Analyst”. 3 (14), s. 209, 1836. (ang.).
↑ L. von Oken?. Ueber die den naturgeschichtlichen Namen benzusesende Auctorität. „Isis von Oken”. 32, s. 673, 1839. (niem.).
↑ ^a ^b H.G.L. Reichenbach: Avium systema naturale. Das natürliche system der vögel mit hundert tafeln grösstentheils original-abbildungen der bis jetzt entdecken fast zwölfhundert typischen formen. Vorlaüfer einer iconographie der arten der vögel aller welttheile. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten naturgeschichte, 1850, s. iii. (niem.).
↑ Ch.-L. Bonaparte: Revue critique de l’Ornithologie Européenne de M. de Sélys Longchamps. Brussels: Imprimerie et Librairie de V^e Wouters, 1850, s. 206. (fr.).
↑ Ch.-L. Bonaparte. Conspectus systematis ornithologie. „Annales des Sciences Naturelles, Zoologie”. Quatrième Série. 1, s. 145, 1854. (fr.).
↑ G.R. Gray: Hand-list of genera and species of birds, distinguishing those contained in the British Museum. Cz. 3: Struthiones, Grallæ, and Anseres, with indices of generic and specific names. London: printed by order of the Trustees, 1871, s. 94. (ang.).
↑ F. Heine & A. Reichenow: Nomenclator Musei Heineani Ornithologici; Verzeichniss der Vogel-Sammlung des Kgl. Oberamtmanns Ferdinand Heine. Berlin: R. Friedländer & Sohn, 1882–1890, s. 364. (niem.).
↑ L. Navás. Algunos fósiles de libros (Teruel). „Boletín de la Sociedad Ibérica de Ciencias Naturales”. 21, s. 59, 1922. (hiszp.).
↑ Z.M. Bocheński. The comparative osteology of grebes (Aves: Podicipediformes) and its systematic implications. „Acta Zoologica Cracoviensia”. 37 (1), s. 341, 1994. (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Grebes, flamingos. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-06-08]. (ang.).
↑ F. Llimona & J. del Hoyo: Ostrich to Ducks. W: J. del Hoyo, A. Elliott & J. Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992, s. 192–195. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).
↑ Jobling 2021 ↓, s. Colymbus.
↑ Jobling 2021 ↓, s. Podiceps.
↑ Jobling 2021 ↓, s. Dytes.
↑ Jobling 2021 ↓, s. Lophaithyia.
↑ Jobling 2021 ↓, s. Pedetaithya.
↑ Jobling 2021 ↓, s. Proctopus.
↑ Jobling 2021 ↓, s. Otodytes.
↑ Jobling 2021 ↓, s. Calipareus.
↑ Jobling 2021 ↓, s. Thiornis.
↑ Jobling 2021 ↓, s. Podicephorus.
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Podicipedidae Bonaparte, 1831 – perkozy – Grebes (wersja: 2016-07-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-06-09].
↑ BirdLife International, Podiceps andinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2018-1 [dostęp 2018-09-17] (ang.).

Bibliografia

C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 1–821. (łac.).
J.J. Kaup: Skizzirte Entwickelungs-Geschichte und natürliches System der europäischen Thierwelt: Erster Theil welcher die Vogelsäugethiere und Vögel nebst Andeutung der Entstehung der letzteren aus Amphibien enthält. Cz. 1. Darmstadt: In commission bei Carl Wilhelm Leske, 1829, s. 1–203. (niem.).
James A. Jobling: The Key to Scientific Names. [w:] Birds of the World [on-line]. Cornell Laboratory of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. (ang.).

[itis-1] Podiceps, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Latham-2] J. Latham: Supplement to the General synopsis of birds. London: Printed for Leigh & Sotheby, 1787, s. 294. (ang.).

[CITEREFLinnaeus1758[https://www.biodiversitylibrary.org/item/10277#page/153/mode/1up_135]-3] Linnaeus 1758 ↓, s. 135.

[CITEREFLinnaeus1758[https://www.biodiversitylibrary.org/item/10277#page/99/mode/1up_84]-4] Linnaeus 1758 ↓, s. 84.

[CITEREFKaup1829[https://biodiversitylibrary.org/item/129856#page/69/mode/1up_41]-5] Kaup 1829 ↓, s. 41.

[CITEREFKaup1829[https://biodiversitylibrary.org/item/129856#page/100/mode/1up_72]-6] Kaup 1829 ↓, s. 72.

[CITEREFKaup1829[https://biodiversitylibrary.org/item/129856#page/72/mode/1up_44]-7] Kaup 1829 ↓, s. 44.

[CITEREFKaup1829[https://biodiversitylibrary.org/item/129856#page/223/mode/1up_195]-8] Kaup 1829 ↓, s. 195.

[CITEREFKaup1829[https://biodiversitylibrary.org/item/129856#page/77/mode/1up_49]-9] Kaup 1829 ↓, s. 49.

[sdw-10] S.D.W.. The birds of Britain, systematically arranged. „The Analyst”. 3 (14), s. 209, 1836. (ang.).

[Oken-11] L. von Oken?. Ueber die den naturgeschichtlichen Namen benzusesende Auctorität. „Isis von Oken”. 32, s. 673, 1839. (niem.).

[Reichenbach-12] H.G.L. Reichenbach: Avium systema naturale. Das natürliche system der vögel mit hundert tafeln grösstentheils original-abbildungen der bis jetzt entdecken fast zwölfhundert typischen formen. Vorlaüfer einer iconographie der arten der vögel aller welttheile. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten naturgeschichte, 1850, s. iii. (niem.).

[Bonaparte1850-13] Ch.-L. Bonaparte: Revue critique de l’Ornithologie Européenne de M. de Sélys Longchamps. Brussels: Imprimerie et Librairie de V^e Wouters, 1850, s. 206. (fr.).

[Bonaparte1854-14] Ch.-L. Bonaparte. Conspectus systematis ornithologie. „Annales des Sciences Naturelles, Zoologie”. Quatrième Série. 1, s. 145, 1854. (fr.).

[Gray-15] G.R. Gray: Hand-list of genera and species of birds, distinguishing those contained in the British Museum. Cz. 3: Struthiones, Grallæ, and Anseres, with indices of generic and specific names. London: printed by order of the Trustees, 1871, s. 94. (ang.).

[Heine&Reichenow-16] F. Heine & A. Reichenow: Nomenclator Musei Heineani Ornithologici; Verzeichniss der Vogel-Sammlung des Kgl. Oberamtmanns Ferdinand Heine. Berlin: R. Friedländer & Sohn, 1882–1890, s. 364. (niem.).

[Navás-17] L. Navás. Algunos fósiles de libros (Teruel). „Boletín de la Sociedad Ibérica de Ciencias Naturales”. 21, s. 59, 1922. (hiszp.).

[Bochenski-18] Z.M. Bocheński. The comparative osteology of grebes (Aves: Podicipediformes) and its systematic implications. „Acta Zoologica Cracoviensia”. 37 (1), s. 341, 1994. (ang.).

[ioc-19] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Grebes, flamingos. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-06-08]. (ang.).

[hbw1-20] F. Llimona & J. del Hoyo: Ostrich to Ducks. W: J. del Hoyo, A. Elliott & J. Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992, s. 192–195. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).

[CITEREFJobling2021[https://birdsoftheworld.org/bow/key-to-scientific-names/search?q=colymbus_Colymbus]-21] Jobling 2021 ↓, s. Colymbus.

[CITEREFJobling2021[https://birdsoftheworld.org/bow/key-to-scientific-names/search?q=podiceps_Podiceps]-22] Jobling 2021 ↓, s. Podiceps.

[CITEREFJobling2021[https://birdsoftheworld.org/bow/key-to-scientific-names/search?q=dytes_Dytes]-23] Jobling 2021 ↓, s. Dytes.

[CITEREFJobling2021[https://birdsoftheworld.org/bow/key-to-scientific-names/search?q=lophaithyia_Lophaithyia]-24] Jobling 2021 ↓, s. Lophaithyia.

[CITEREFJobling2021[https://birdsoftheworld.org/bow/key-to-scientific-names/search?q=pedetaithya_Pedetaithya]-25] Jobling 2021 ↓, s. Pedetaithya.

[CITEREFJobling2021[https://birdsoftheworld.org/bow/key-to-scientific-names/search?q=proctopus_Proctopus]-26] Jobling 2021 ↓, s. Proctopus.

[CITEREFJobling2021[https://birdsoftheworld.org/bow/key-to-scientific-names/search?q=otodytes_Otodytes]-27] Jobling 2021 ↓, s. Otodytes.

[CITEREFJobling2021[https://birdsoftheworld.org/bow/key-to-scientific-names/search?q=calipareus_Calipareus]-28] Jobling 2021 ↓, s. Calipareus.

[CITEREFJobling2021[https://birdsoftheworld.org/bow/key-to-scientific-names/search?q=thiornis_Thiornis]-29] Jobling 2021 ↓, s. Thiornis.

[CITEREFJobling2021[https://birdsoftheworld.org/bow/key-to-scientific-names/search?q=podicephorus_Podicephorus]-30] Jobling 2021 ↓, s. Podicephorus.

[Mielczarek&Kuziemko-31] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Podicipedidae Bonaparte, 1831 – perkozy – Grebes (wersja: 2016-07-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-06-09].

[iucn-32] BirdLife International, Podiceps andinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2018-1 [dostęp 2018-09-17] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]