Pochód azowski
Pochód azowski (1695–1696) – atak wojsk i floty rosyjskiej, wraz z kozactwem naddnieprzańskim na Azow oraz tereny w dolnym biegu Dniepru w czasie wojny rosyjsko-tureckiej (1686–1700). Następstwem pochodu było zdobycie przez cara Piotra I fortecy Azow i ujścia rzeki Don.
| Wojna rosyjsko-turecka | |||
 Zdobycie Azowa przez cara Piotra I | |||
| Czas |
1695–1696 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Wynik |
zwycięstwo Rosjan | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie świata  | |||
| 47°06′00,0000″N 39°25′01,2000″E/47,100000 39,417000 | |||
I pochód
edytujPierwsza wyprawa rozpoczęła się na wiosnę 1695. Na Azow ruszyła armia rosyjska (31 tysięcy ludzi, 170 armat). Jednocześnie z Naddnieprza ruszyła armia w sile 120 tysięcy kozaków na czele z hetmanem Iwanem Mazepą przy współudziale małego oddziału moskiewskiego Borysa Szeremietiewa, którzy w lipcu zdobyli kilka małych twierdz turecko-tatarskich (Kyzykermen, Tawań i inne). Po osiągnięciu ujścia Donu wojska rosyjskie rozpoczęły oblężenie twierdzy azowskiej. Szturmy w dniach 15 sierpnia (5 sierpnia według ówczesnego kalendarza rosyjskiego) i 5 października (25 września) doprowadziły jednak do bardzo poważnych strat i w listopadzie 1695 wojska rosyjskie odstąpiły.
II pochód
edytujW końcu roku 1695 rozpoczęto przygotowania do drugiego pochodu na Azow. Zbudowano prawie 30 statków wojennych. W kwietniu 1696 wojska moskiewskie (75 tysięcy ludzi) wyruszyły w stronę Azowa pieszo i na statkach. W końcu kwietnia z Ukrainy wyruszył korpus kozacki (15 tysięcy ludzi) na czele z pułkownikiem czernihowskim Jakiwem Łyzohubem. Druga część wojsk rosyjskich wraz z armią kozacką (70 tysięcy ludzi) ruszyła z dolnego biegu Dniepru. W czerwcu 1696 Azow został otoczony z lądu i zablokowany z morza przez flotę rosyjską. Po zaciekłym szturmie wojsk kozackich w dniach 27–29 lipca 1696 forteca skapitulowała.
Rezultat
edytujTraktat pokojowy między Rosją a Turcją zawarty w lipcu 1700 w Konstantynopolu oddawał Azow Rosjanom, ale już w lipcu 1711 car Piotr I musiał oddać twierdzę Turkom w wyniku traktatu pruckiego. Ostatecznie Azow został włączony do Imperium Rosyjskiego w 1739 w wyniku traktatu belgradzkiego jako miasto zdemilitaryzowane, zaś prawo jego fortyfikacji Rosja uzyskała w 1774, w traktacie w Küczük Kajnardży.
Bibliografia
edytuj- Українська радянська енциклопедія.
- Історія СРСР, т. 1. К., 1950.
- Очерки истории СССР. Период феодализма. М., 1954.
- Дядиченко В: Участь українських козацьких полків в Азовсько-Дніпровських походах 1695–1696 рр. w: Наукові записки інституту історії України, 1952, т. 4.