Plebania w Rajczy
Plebania w Rajczy – murowana plebania z 1894 roku w Rajczy w powiecie żywieckim, wpisana do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego.
 nr rej. A-600/89 z 3 grudnia 1989[1]
| |
 Widok z południowego zachodu (2021) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
Rynek 1[2] |
| Inwestor |
Parafia św. Wawrzyńca Diakona Męczennika i św. Kazimierza Królewicza w Rajczy |
| Wysokość do dachu |
około 10,86 m |
| Kondygnacje |
2 |
| Ukończenie budowy |
1894 |
| Ważniejsze przebudowy |
1960 (podniesienie piętra i budowa mansardy) |
| Właściciel |
Parafia św. Wawrzyńca Diakona Męczennika i św. Kazimierza Królewicza w Rajczy |
Położenie na mapie gminy Rajcza  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu żywieckiego  | |
 49°30′15,3″N 19°06′12,2″E/49,504250 19,103389
| |
Historia
edytuj
Plebania była wybudowana w 1894 roku[3] równolegle z kościołem św. Wawrzyńca i św. Kazimierza Królewicza w Rajczy[2] w jego sąsiedztwie[4]. Budynek remontowano w 1960 roku[4], podniesiono wówczas piętro, a na elewacji południowej wzniesiono mansardę[3]. Następnie budynek przez wiele lat pozostawał w złym stanie[2], a dach został uszkodzony podczas pożaru[5]. Plebania została wpisana do rejestru zabytków nieruchomych województwa bielskiego w 1989 roku wraz z kościołem[6]. Około 2020–2021 roku (wykonawca remontu został wyłoniony 10 kwietnia 2020 roku[7]) obiekt został wyremontowany w ramach polsko-słowackiego projektu województwa żylińskiego, przy wsparciu gminy Rajcza i rajczańskiej parafii[2], prace sfinansowano ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Interreg V-A Polska–Słowacja 2014-2020, a także budżetu państwa[2]. 11 września 2021 roku biskup Roman Pindel otworzył salkę muzealną w plebanii[2]. Salka prezentuje dzieje wizerunku Matki Bożej Kazimierzowskiej oraz sanktuarium w Rajczy[2], jest ona otwarta codziennie po wcześniejszym umówieniu telefonicznym[2].
Architektura
edytuj
Plebania jest położona równolegle do kościoła w kierunku północno-wschodnim[4], na terenie z dużą różnicą wysokości, wynoszącą kilka metrów od strony północnej[4]. Jest to budynek na rzucie prostokąta z gankiem od wschodu[4]. Elewacje z gzymsami i pilastrami[8], pierwotnie pokryte jasnym tynkiem[9], otwory okienne otaczają dekoracyjne obramienia[8]. Główne wejście znajduje się na elewacji południowej[4]. Przez ganek prowadzi wejście gospodarcze[4], a od strony zachodniej znajduje się wejście do kancelarii poprzez taras[4]. Budynek ma dwie kondygnacje naziemne, nieużytkowe poddasze oraz jest częściowo podpiwniczony[4], nakryty dachem dwuspadowym (kąt nachylenia połaci wynosi 43°[4]) z mansardą od południa[4]. Powierzchnia zabudowy budynku wynosiła 349,47 m²[10], kubatura wynosiła około 3400 m³[10], maksymalna wysokość obiektu do kalenicy dachu: 10,86 m[10] (stan na 2012 rok).
Przypisy
edytuj- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 141 [dostęp 2021-10-18].
- ↑ a b c d e f g h Urszula Rogólska: Odwiedź Rajczę i poznaj historię Najpiękniejszej. [w:] gosc.pl bielsko-żywiecki [on-line]. Instytut Gość Media, 2021-09-15. [dostęp 2021-10-18].
- ↑ a b Kubicz 2012 ↓, s. 8.
- ↑ a b c d e f g h i j k Kubicz 2012 ↓, s. 6.
- ↑ Renowacja zabytkowej plebanii w Rajczy!. [w:] beskidLIVE.pl [on-line]. 2021-09-14. [dostęp 2021-10-18].
- ↑ Wykaz wszystkich obiektów wpisanych do rejestru zabytków (stan na 18 października 2021 r.). Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Katowicach. [dostęp 2021-10-18].
- ↑ Zawiadomienie o wyborze oferty najkorzystniejszej. Parafia Rzymsko-Katolicka pw. Świętego Wawrzyńca DM i Świętego Kazimierza Królewicza, 2020-04-10. [dostęp 2021-10-18].
- ↑ a b Kubicz 2012 ↓, s. 10.
- ↑ Kubicz 2012 ↓, s. 9.
- ↑ a b c Kubicz 2012 ↓, s. 5.
Bibliografia
edytuj- Ewa Kubicz: Przebudowa plebanii w Rajczy. T. 1. „Entum” Pracownia Architektury, 2012-06.